Mendim eksperti – Profesori Bruno Housset, pneumolog, shqyrton studime të ndryshme të cilat vendosin lidhjen midis ndotjes dhe shëndetit
Ndikimi i ndotjes së ajrit në shëndetin tonë tani është një fakt i vërtetuar: sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), ndotja e ajrit është shkaku i vdekjes së 3 milionë njerëzve, që përfaqëson 5% të vdekjeve vjetore globale.
Nëse kjo shkakton çrregullime kardiovaskulare, ai është gjithashtu shkaku i sëmundjeve të frymëmarrjes, veçanërisht tek njerëzit më të ndjeshëm: gratë shtatzëna, fëmijët, popullsia e moshuar. Efektet e saj ndryshojnë sipas shkallës së ekspozimit: për shembull, njerëzit që jetojnë pranë një rruge të ngarkuar nga trafiku do të preken më shumë se të tjerët.
Në Francë, çdo vit, 48.000 vdekje të parakohshme janë të lidhura me ndotjen e ajrit. Studime të shumta vendosin lidhjen shkakësore midis mjedisit dhe shëndetit, duke provokuar gjenezën, përkeqësimin apo intensifikimin e sëmundjeve kardio-respiratore. Banorët e zonave urbane janë më të ekspozuar ndaj grimcave ultrafine. Sipas OBSH, qytetet e vendeve të industrializuara po përjetojnë nivele të larta ndotje, me një vdekshmëri që është 15-20% më e lartë se në qytete të tjera me ajër relativisht të shëndetshëm. Janë grimcat ultrafine, apo të quajtura grimcat PM2.5, që janë përzierje të ngurta që përhapen në veçanti nga djegia e motorëve, të cilat përbëjnë faktorët kryesorë të ndotjes së ajrit.
“Dy orë ecje në një lagje shumë të ndotur është e mjaftueshme për të ndryshuar gjendjen kardio-respiratore të një subjekti të shëndetshëm”.
Bruno Housset, kreu i Departamentit të Pneumologjisë në Qendrën Spitalore të Créteil, Paris
Një studim i kryer në Londër – dhe botuar kohët e fundit në “The Lancet” – krahasoi gjendjen kardio-respiratore të të rriturve të shëndetshëm (por edhe subjekteve me sëmundje pulmonare obstruktive kronike ose probleme zemre) mbi 60 vjeç duke ecur për dy orë, në Oxford Street (zonë e ndotur në veçanti) ose Hyde Park (zonë më pak e ndotur e qytetit). Ajo tregoi se dy orë ecje në një zonë shumë të ndotur është e mjaftueshme për të ndryshuar gjendjen kardio-respiratore të një subjekti të shëndetshëm me efekte të vonuara deri në 26 orë pas ekspozimit…
Grimcat ultrafine janë të përfshira
Nëse grimcat ultrafine janë në thelb pasoja e aktivitetit njerëzor (trafiku rrugor, transporti detar, ngrohja e drurit, vendet e ndërtimit, guroret), ato gjithashtu mund të vijnë nga burime natyrore: rëra (sahariane), kripëra, zjarret natyrore, hiri vullkanik … Dhe sa më të vogla, aq më toksike janë.
Grimcat klasifikohen sipas diametrit të tyre: PM10 (diametri ndërmjet 2,5 dhe 10 μm) dhe PM2,5 (grimca me diametër më të vogël se 2,5 μm). Për të njëjtën masë, sa më të imta janë grimcat, aq më i madh është numri i tyre – dhe sidomos sipërfaqja e tyre e zhvilluar – rritet. Ajo reagon me organizmin dhe prodhon toksifikimin: Duke depërtuar thellë në sistemin e frymëmarrjes dhe/ose duke kaluar nëpër gjak, këto grimca kur shpërndahen përmbajnë alergjenë, metale të rënda dhe hidrokarbure. Eliminimi i tyre nga trupi mund të zgjasë shumë kohë.
Për të verifikuar këtë, një studim ekspozoi për dy orë burra të shëndetshëm, ndaj grimcave të arit (jotoksike ndaj trupit dhe të dallueshëm). Studimi tregoi se grimcat e arit u gjetën në urinën e shumicës së këtyre subjekteve pesëmbëdhjetë minuta pas frymëmarrjes dhe mund të gjurmoheshin deri në tre muaj më vonë. Kjo mund të ndihmojë për të shpjeguar ngjarjet kardiovaskulare në lidhje me ndotjen (dizel, për shembull).
Valët e nxehtësisë rrisin rastet e problemeve të frymëmarrjes
Ngrohja globale është një tjetër faktor rreziku për përkeqësimin e sëmundjeve të frymëmarrjes, me pikun më të shpeshtë të ndotjes së ozonit, veçanërisht në periudhat e diellit të fortë. Ndër pasojat më të shpeshta, vërejmë rritje në krizat e astmës dhe / ose alergjitë e frymëmarrjes që lidhen me një sezon më të gjatë dhe më intensiv të polenit. Çdo valë e nxehtësisë rezulton në një rritje të hospitalizimeve për problemet në frymëmarrje dhe vdekshmërisë te njerëzit mbi 75 vjeç. Pacientët me sëmundje kardiovaskulare, pamjaftueshmëri respiratore, foshnjat, fëmijët e vegjël janë gjithashtu më të ndjeshëm.
Midis veprimeve konkrete të ndërmarra për uljen e efekteve të ndotjes te popullsia dhe veçanërisht mbrojtjen e njerëzve të cilët jetojnë pranë akseve me trafik të rënduar, duhet dhe ulja e përdorimit të benzinës dhe përgjithësisht e motorëve me djegie. Kjo gjë është pjesë e masave parandaluese të ndërmarra nga konsortiumi i qyteteve të mëdha botërore (Guapo – Observatori Global i Ndotjes Ajrore Urbane) i cili mblidhet rregullisht për një projekt observimi botëror të cilësisë së ajrit në zonat urbane. Ngritur nga Forumi Clean Air në Paris nëntorin e kaluar, ai lejon ndarjen e praktikave më të mira në mbarë botën dhe mund të propozojë zgjidhje inovative për të luftuar “goditjen” e ndotjes.
* Bruno Housset është president i Fondacionit të Frymëmarrjes dhe kreu i Departamentit të Pneumologjisë në Qendrën Spitalore të Créteil, Paris. Ky artikull është fragment nga fjalimi i tij në Kongresin e 22-të të Pneumologjisë të Gjuhës Franceze, i cili zhvillohet nga 26 deri më 28 janari në Qendrën e Kongreseve të Lionit.