Ditët e fundit kanë shënuar një moment historik në historinë e monedhës së vetme të Europës. Më 14 janar, vlera e euros ra në 1.17 dollarë, norma në të cilën ajo u prezantua më 1 janar të vitit 1999. Në atë kohë, monedha e re u dobësua shpejt, duke arritur barazi me dollarin në fillim të vitit 2000 dhe duke rënë në 0.83 dollarë në tetor të të njëjtit vit. Rënia në vlerën e euros nuk ishte në dobi të askujt: Banka Qendrore Europiane (BQE) u shqetësua për inflacionin si pasojë e rritjes së çmimeve të importit; vende të tjera u irrituan ndaj zbehjes së konkurrencës.
Pra, bankat qendrore më të mëdha të botës ndërmorën një program të bashkërenduar ndërhyrës për të frenuar rënien e euros.
Këtë herë, rënia e euros ka qenë më graduale, por ka të ngjarë të vazhdojë më gjatë. Barazia me dollarin është bindëse këtë vit. Si politika, ashtu edhe ekonomia, po e dëmtojnë monedhën.
Kërcënimi i menjëhershëm vjen nga ana e politikës dhe pasiguria SE Çfarë do të ndodhë me Greqinë, tashmë që partia radikale e majtë Syziza ka fituar zgjedhjet. Dëmi i ‘Grexit’ (daljes greke nga Eurozona), edhe pse më i ‘vakët’ se në 2012, do të jetë ende i madh. Për momentin, një ngjarje e tillë duket e pamundur. Syriza këmbëngul se dëshiron të qëndrojë në bllok (sikundër dëshirojnë edhe shumica e grekëve).
Qeveria e Gjermanisë, gjithashtu, jep shumë sinjale qetësuese rreth paprekshmërisë së euros. Megjithatë, rreziqet e daljes aksidentale janë reale. Nga paga më e lartë minimale e deri te ndalimi privatizimit, politikat që propozon Aleksis Tsipras, kreu Syriza-s, do të përkeqësojnë financat publike të Greqisë – dhe do të kërkojë më shumë truqe për ta mbajtur Greqinë në përputhje me paketat e shpëtimit që përcaktojnë aftësinë e saj për të qëndruar në euro.
Edhe në qoftë se Greqia qëndron në bllok, investitorët e kujdesshëm mund të vendosin që të eliminojnë ekspozimin e tyre në euro, duke e shtyrë monedhën e vetme edhe më tej drejt rënies.
Më të rëndësishme janë bazat ekonomike dhe përgjigjet e mundshme të politikës europiane. Deflacioni e ka nisur rrugën e tij (çmimet në të gjithë zonën e vetme të monedhës ranë me 0.2% në dhjetor) dhe, me luhatjen ekonomike të Gjermanisë, perspektivat e rritjes së rajonit duken më të brishta se kurrë. Megjithatë, pavarësisht ‘pamjes’ së errësuar, politikanët nuk po shfaqin asnjë shenjë guximi.
Nuk ka ide të mëdha për t’i dhënë shtysë tregut të vetëm apo për të rritur investimet. Në vend të kësaj, të gjithë sytë janë përqendruar mbi Bankën Qendrore Europiane dhe gatishmërinë e saj në krijimin e parave për të blerë obligacione kombëtare, përmes politikës së shpallur të lehtësimit sasior.
Historia e dhimbshme e së kaluarës
Si për Europën, ashtu dhe pjesën tjetër të botës, është më mirë me politikat e lehtësimit sasior (QE) se pa të. Gjithkush do të dilte i fituar nëse Eurozona shmang një rënie të re në krizë. Por, në qoftë se euro bie edhe më tej, Europa me shumë gjasa do të mbështetet gjithmonë e më shumë tek eksportet për t’u rritur. Rajoni tashmë kursen shumë më tepër se sa investon: kjo falë insistimit të Gjermanisë për masat shtrënguese në ekonomitë periferike dhe refuzimit të saj për të rritur investimet në vend, suficiti i llogarisë korente të Eurozonës është rritur në 2% të PBB-së së saj.
Ky është një ndryshim i madh: për kohën më të madhe të historisë 16-vjeçare të monedhës së vetme, rajoni ka qëndruar në ekuilibër. Nëse euro bie në barazi me dollarin, edhe nëse shpenzimi vendas qëndron i dobët, suficiti ka të ngjarë të rritet edhe më shumë. Në një moment, dobësia e monedhës do të shkaktojë tensione me të tjerët, veçanërisht me amerikanët.
Rritja dhe rënia e euros është një histori e dhimbshme, fabula e së cilës konsiston në koston për të shmangur zgjedhje të vështira. Në kohë të mira, liderët europianë shmangën reformën strukturore. Gjatë krizës, ata bënë aq sa për të shmangur katastrofën, por jo mjaftueshëm për të shmangur deflacionin dhe stanjacionin. Një monedhë më e dobët do të ndihmojë, por është diçka shumë më pak e mirë se një rimëkëmbje e balancuar europiane bazuar në investime të shëndetshme dhe shpenzime në vend.