Fillimi i vitit ka nxjerrë në pah një zhvendosje thelbësore në tregjet e këmbimeve valutore, me monedhat më të rrezikshme, që nuk tregtohen më si të tilla. Si rrjedhojë, euro po duket gjithnjë e më e izoluar, komenton “Financial Times”.
Monedha e vetme ra pak ditë më parë në nivelin më të ulët 16-mujor ndaj dollarit dhe po mbetet prapa monedhave të tjera. Në fakt, disa analistë besojnë se po bëhet një alternativë tërheqëse ndaj dollarit si një monedhë financimi, me investitorët që po marrin hua euro për të financuar investimet në aktive me norma kthimi (yield) të larta, në të ashtuquajturat “tregtimi i monedhave
Për pjesën më të madhe të vitit të kaluar, tregjet e monedhave ishin nën ethet e asaj që konsiderohet si tregtimi me rrezik apo pa rrezik. Kur investitorët kishin besim dhe oreks për rrezik, ata shitën dollarë dhe blenë virtualisht çdo lloj monedhe tjetër, përfshirë euron, dollarin australian dhe randin afrikan.
Kur frika rreth një kolapsi të euros shtohej, dollari amerikan ishte përfituesi kryesor. Në mënyrë kundër-intuitive, dollari ra si rrjedhojë e të dhënave ekonomike pozitive në SHBA, një tendencë që ka qenë e dukshme që nga kolapsi i “Lehman Brothers”, duke nënvizuar rolin e frikës si një orientues i tregjeve.
Dollari australian, tipikisht një tregues i rritjes globale, është rritur 2% kundrejt dollarit në tri javët e fundit. Në kontrast, euro ka rënë pothuajse 5% kundrejt dollarit australian në nivele të ulëta historike. Kjo tendencë reflektohet në monedhat e tjera të lidhura me rritjen globale dhe kërkesën për produkte, përfshirë Zelandën e Re dhe dollarin kanadez.
Analistët argumentojnë se monedhat mund të lëvizin drejt një modeli të ri tregtimi, me euron që do të ketë prirje të ketë ecuri të dobët kur ka rrezik.
Një arsye për këtë është përmirësimi i humorit të ekonomisë amerikane. Pak ditë më parë, dy grupe të dhënash më të mira sesa pritej për punësimin në SHBA bënë që dollari të rritej. Ndërkohë, që vetëm katër javë më parë, shifrat që tregonin përmirësim në tregun e punës së SHBA-së me më pak njerëz që aplikuan për përfitimet e papunësisë bënë që euro të rritej kundrejt dollarit.
Por pritshmëritë për lehtësimin monetar në SHBA dhe Europë po shkojnë tashmë në drejtime të kundërta. Shumë analistë presin që Banka Qendrore Europiane do të ulë më tej normat e interesit gjatë këtij viti. Operacioni i ashtuquajtur rifinancimi afatgjatë ku u dha një hua rekord prej 489 miliardë eurosh ndaj bankave europiane muajin e kaluar është interpretuar si një formë e “lehtësimit sasior”, duke injektuar likuiditet shtesë në sistem dhe duke ndihmuar të dobësohet euro.
Investitorët po spekulojnë se një raund i tretë i lehtësimit sasior në SHBA ka më pak mundësi që të ndodhë, teksa panorama për ekonominë përmirësohet. Ka shenja, sipas të dhënave të tremujorit të fundit të Rezervave Federale, se investitorët e SHBA-ve po rikthejnë aktivet nga përtej detit. Nëse investitorët zgjedhin që të investojnë në shtëpi këtë vit, kjo mund të ndihmojë në fuqizimin e dollarit.
“Kthimi në favor të tregjeve të SHBA-ve do të heqë presionet në rënie që ka pasur monedha e gjelbër nga një dekadë e diversifikimit të dollarit”, thotë Mansoor Mohi-uddin, analist monedhash në UBS. “Në fakt, monedha amerikane mund të përjetojë një situatë si të viteve 1990 kur investitorët optimistë u orientuan më shumë drejt SHBA-ve sesa aktiveve të huaja, kur tregjet e morën veten”.
Bankat qendrore mund të jenë gjithashtu të kujdesshme të diversifikohen drejt euros. Bankat qendrore të tregjeve në zhvillim janë larguar nga dollari gjatë viteve të fundit dhe kanë kaluar në monedha të tjera, ku euro ka qenë një nga përfituesit kryesorë. Të dhënat tregojnë se ky diversifikim është ngadalësuar në tremujorin e tretë të vitit të kaluar, teksa bankat qendrore janë larguar nga Eurozona me probleme. Zotërimet e dollarit u rritën lehtë në më shumë se 61% për ato banka qendrore që raportojnë zotërimet e tyre Kina nuk e bën këtë ndërsa zotërimet në euro ranë, sipas të dhënave të publikuara në fund të dhjetorit nga Fondi Monetar Ndërkombëtar.
Një tjetër faktor që po bën që euro të ulet, është, në mënyrë ironike, lehtësimi i frikës se euro do të ndahet. Analistët kanë argumentuar prej një kohe të gjatë se euro është e mbivlerësuar, me shifrat e metodës së fuqisë blerëse që sugjerojnë se duhet të jetë afër 1.20 dollarësh. Euro deri tani ka qëndruar në nivele të larta: pak investitorë dëshironin që të merrnin pozicione, si në kohë rimëkëmbjeje, ashtu dhe në krizë.
Analistët besojnë se BQE-ja dhe politikanët e Europës do të jenë të lumtur që të shohin rënien e euros. Një lëvizje e tillë ka më të ngjarë që të nxisë eksportet dhe rritjen në Eurozonë.
Si e tillë, mund të bëhej më tërheqëse për investitorët si një monedhë financimi për “tregtimin e monedhave”. Në fakt, rënia e fundit e euros përkundrejt monedhave të shportës si dollari australian mund të jetë evidencë se investitorët po e përdorin tashmë atë si një fond investimesh në aktivet me rrezik gjetkë.
Stacy Williams, analist në HSBC, ofron një shpjegim alternativ: euro thjesht mund të jetë duke gjetur një nivel më të ulët. Në momentin që ka humbur një pjesë të vlerës, mund të vazhdojë të lëvizë në linjë me monedhat e tjera.
Zhvendosja në korrelacionin midis euros dhe monedha të tjera vetëm sa ka filluar, ndaj është shumë herët për të dhënë konkluzione të rëndësishme. Por z. Williams thotë: “Nëse ky është fillimi i ndryshimit të mënyrës se si euro dhe dollari tregtohen, pikërisht kështu do të duhej të ndodhte”.
Rënia e monedhës i jep një dorë Eurozonës
Rënia e euros mund të lehtësojë atë që mund të rezultojë një recesion i thellë dhe i zgjatur në Eurozonë. Veçanërisht në Europën Juglindore, ku masat e rrepta fiskale po tkurrin kërkesën e brendshme, nxitja e eksporteve mund të ketë arritur në momentin e duhur.
Rënia e euros ka qenë modeste në perspektiva historike. Madje edhe pas nënçmimeve të fundit, të cilat e çuan monedhën e përbashkët në nivelin më të ulët të 16 muajve kundrejt dollarit, euro mbetet në mënyrë domethënëse më lart kundrejt monedhës amerikane në raport me nivelet përpara se të shpërthente kriza financiare në mesin e 2007-s. Dobësia e saj nuk është asgjë në krahasim me vitet e para, pas prezantimit të monedhës në 1999-n, kur ajo me shpejtësi ra poshtë nivelit të barazisë me dollarin.
Megjithatë, perspektiva e nxitjes së rritjes së Eurozonës mund të rezultojë domethënëse.
Kundrejt dollarit, euro ka rënë rreth 14% që prej kulmit të saj në maj. I matur sipas kursit efektiv të këmbimit, rënia ka qenë më e vogël, në rreth 8%, por e mjaftueshme për të bërë diferencën. Një rregull thotë se rënia 10% e normës efektive të këmbimit nxit rritjen ekonomike të Eurozonës me diçka më pak se 1%, me efektet që fillojnë të ndihen pas gjashtë muajsh. Për disa shtete të Eurozonës, kjo mund të jetë e mjaftueshme për të përballuar efektet negative të uljes së shpenzimeve publike dhe rritjes së taksave.
Rritja, gjithsesi, mund të mos shkojë atje ku është më shumë e nevojshme. Greqia përballet me probleme të mëdha konkurrueshmërie dhe fiskale, që një euro e dobët vështirë se mund t´i adresojë. Një nga përfituesit më të mëdhenj, në fakt do të jetë Gjermania, me eksportet që përbëjnë rreth 50% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB).
Kjo mund të shkaktojë më shumë inat në pjesën tjetër të Eurozonës. Ndërsa po pranon pa shumë qejf që të ndihmojë anëtarët më të dobët të bashkimit monetar, ekonomia gjermane po përfiton sërish nga kriza kompanitë e vendit dhe konsumatorët po përfitojnë gjithashtu nga normat jashtëzakonisht të ulëta të interesit me evidencë të vogla të një “tkurrje krediti” serioze.
Por efektet mund të jenë më të mëdha në Itali, ku suksesi i qeverisë së re për të nxjerrë vendin nga kriza, mund të rezultojë thelbësor për të ardhmen e Eurozonës. Megjithëse eksportet italiane zënë një peshë më të vogël në raport me PBB-në në krahasim me Gjermaninë më pak se 30% eksportet italiane janë më të ndjeshme ndaj kursit të këmbimit të euros, duke reflektuar dizavantazhet e kostos dhe llojet e produkteve që eksporton.
Se sa rënia e euros do të nxisë ekonominë e Eurozonës, kjo do të varet, në një masë të gjerë nga veprimet e ndërmarra nga Banka Qendrore Europiane dhe perceptimit rreth gatishmërisë së saj për të ndërmarrë hapa të jashtëzakonshëm në mënyrë që të mbështesë rritjen e Eurozonës. Euro ka rënë edhe si rrjedhojë e pritshmërive se guvernatori i ri i bankës qendrore, z. Draghi do të ulë interesat më shumë se Jean-Claude Trichet, paraardhësi i tij, i cili asnjëherë nuk lejoi që norma bazë e euros të binte nën 1%. Disa ekonomistë mendojnë se presidenti i ri i BQE-së do të shkojë edhe më tej dhe të lehtësojë politikën monetare, duke ndjekur stilin e SHBA-ve ose të Britanisë me “lehtësimin sasior”, në mënyrë që të parandalojë që Eurozona të bjerë në një spirale të mundshme deflacioniste.
Por rënia e euros mund të ndalet, nëse ngadalësimi ekonomik i Eurozonës mund të rezultojë më i lehtë sesa ishte parashikuar fillimisht, ose në rast se perceptohet se BQE-ja do frenohet në masat kundër krizës, veçanërisht në krahasim me Rezervat Federale të SHBA-ve.
Për momentin, nxitja që do t´i vijë rritjes së Eurozonës nga euro e dobët nuk do të ndryshojë fatin e bashkimit monetar. Por gjithsesi e ndihmon pak.
Eurozona, “tentativë” stabilizimi
Banka Qendrore Europiane tha se kishte shenja të një stabilizimi ekonomik në Eurozonë, teksa ankandet e suksesshme të obligacioneve italiane dhe spanjolle e vunë gjithashtu theksin në një lehtësim të paktën të përkohshëm në krizën e borxheve të rajonit.
Megjithëse Mario Draghi, presidenti i BQE-së, e frenoi disi tonin optimist, duke thënë se tensionet e tregjeve financiare vazhduan të godisnin aktivitetin ekonomik të Eurozonës, tregjet reaguan pozitivisht ndaj komenteve të tij dhe ankandeve të obligacioneve. Euro fitoi pothuajse 1% kundrejt dollarit amerikan.
Huatë trevjeçare në një shumë prej 489 miliardë eurosh, që u dhanë nga BQE-ja për bankat e Eurozonës muajin e kaluar, ndërkohë kanë shmangur kufizimet e likuiditetit në sistemin financiar dhe kanë reduktuar në mënyrë domethënëse rrezikun e një “tkurrjeje të kredisë”, tha ai.
Komentet e z. Draghi, pasi këshilli qeverisës me 23 anëtarë i BQE-së vendosi në mënyrë unanime që të lërë normën e interesit të pandryshuar në një nivel rekord të ulët prej 1%, sugjeruan që gardiani monetar i euros nuk do të nxitojë që të ulë normën e interesit ose të zgjerojë ndjeshëm politikën e vete monetare.
Z. Draghi duket se e përjashtoi një stil amerikan ose britanik të “lehtësimit sasior” krijimi i parave për të blerë aktive duke thënë se përpjekjet e BQE-së për të luftuar krizën ishin të përqendruara në nxitjen e bankave për të dhënë hua për ekonominë reale. Ai parashikon kërkesë “thelbësore” në një ofertë të dytë të huave trevjeçare muajin që vjen, ku një spektër më i gjerë i aktiveve mund të jenë të dispoueshme si kolateral.
Tregjet u lehtësuan edhe pasi Italia dhe Spanja shtete në qendër të krizës së borxheve shitën në ankand 22 miliardë euro bono thesari dhe obligacione me yield (inters) shumë më të ulët se në ankandet e mëparshme.
“Në rast se kjo vazhdon, do të jetë shumë mirë për Eurozonën”, tha Peter Schaffrik, një analist në “Royal Bank” të Kanadasë.
Yield-i i obligacioneve 10-vjeçare spanjolle, i cili lëviz në drejtim të kundërt me çmimet, ranë pothuajse 5%, yield-i i krahasueshëm i Italisë ra në 6.6%, nga më shumë se 7%.
Politikëbërësit e Eurozonës shpresojnë se do të ketë së shpejti një paketë të re fiskale për Eurozonën, që përfshin sektorin privat, që do të lehtësojë më tej tregjet financiare.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.