Ekonomitë në Europën Qendrore, Lindore dhe Juglindore (CESEE) janë gati të arrijnë fuqitë tradicionale ekonomike të kontinentit, si Gjermania dhe Franca në drejtim të normës së rritjes dhe punësimit, sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN).
Në raportin e saj të fundit rajonal për vendet në zhvillim të Europës nga Shqipëria dhe Serbia në Letoni dhe Lituani dhe vendet e Europës Lindore si Rumania, Polonia dhe Hungaria, FMN-ja tha se ekonomitë CESEE janë deri më tani duke u treguar elastike përballë presioneve të jashtme.
“Pavarësisht kërkesës së jashtme të dobët, pjesa më e madhe e rajonit jashtë Bashkësisë së Shteteve të Pavarura (CIS, e cila përfshin Bjellorusinë, Moldavinë, Rusinë dhe Ukrainën) vazhdon të shënojë rritje të qëndrueshme, me normat e papunësisë që tashmë po u afrohen niveleve të para krizës”, tha FMN në raportin e fundit.
Raporti thekson se vazhdon rritja e fuqishme e vazhdueshme në shumicën e ekonomive të Europës Qendrore dhe Juglindore, si dhe në Turqi, pavarësisht nga problemet që shqetësojnë Europën të tilla si deflacion në zonën e euros.
“Politikat akomoduese makroekonomike, përmirësimi i ndërmjetësimit financiar, dhe rritja e pagave reale janë prapa, ndërsa investimet private mbeten të ndrydhura. Në afat të shkurtër, kërkesa e fortë e brendshme pritet të vazhdojë rritjen mes shifrave negative lidhur me inflacionin”, tha FMN.
Fondi parashikoi se vendet e Europës Qendrore, Lindore dhe Juglindore pritet të rriten me rreth 3 deri në 4% gjatë këtij viti.
Situata duket pozitive gjithashtu në lidhje me punësimin, me tregjet e punës jashtë CIS, të cilat duket se po fuqizohen në mënyrë të konsiderueshme në vitet e fundit. Fondi tha se niveli i papunësisë kishte rënë “në mënyrë të konsiderueshme” në ekonomitë e CESEE dhe më së shumti rënie është vërejtur në vendet e Baltikut, edhe pse vërehet një re e zymtë papunësie ende në vendet juglindore të cilat janë jashtë BE, sidomos, në rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Në anën tjetër, më herët Komisioni Europian ka ulur parashikimin e tij për Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB) të Eurozonës për vitin 2016, duke parashikuar një rritje prej 1.6%. 28 shtetet e Bashkimit Europian (që përfshijnë disa, por jo të gjitha vendet CESEE) ishin parashikuar të rriten me 1.8% këtë vit. Në Eurozonë, nivelet e papunësisë janë ngadalë duke u ulur, por mbeten në 10.2%.
Në të kundërt, FMN tha se ekonomia ruse, e cila ka kaluar nëpër një tkurrje të mprehtë të vitit të kaluar në mes të një rënie në çmimet e naftës dhe sanksioneve ndërkombëtare dhe Fondi vuri në dukje se vendet e tjera të CIS, të tilla si Ukraina, ishin dëmtuar nga vështirësitë politike dhe financiare të vendit, si dhe nga kërkesa e dobët nga Rusia.
FMN tha se tkurrja e prodhimit CIS ‘pritej të moderohej në rreth 1.5% nga 4.5% në vitin 2015″, pasi goditjet që preken ekonomitë e CIS po kumbojnë gjithnjë e më pak dhe veprimtaria e tyre po stabilizohet.”
Jo gjithçka është fushë me lule
Pavarësisht rritjes pozitive për vendet e CESEE, FMN-ja ka lëshuar paralajmërime për grupin duke thënë “rëniet janë rritur që nga rënia e 2015″.
Edhe pse burimet e rreziqeve mbeten kryesisht të pandryshuara, këto rreziqe janë bërë më të theksuara. Zona më e ulët e euros dhe rritja ekonomike e SHBA-së, kushtet e shtrënguara globale financiare dhe dobësia e vazhdueshme në shumë ekonomi në zhvillim janë duke krijuar problem. Përveç kësaj, pasiguria politike dhe paqëndrueshmëria kanë qenë në rritje në të gjithë rajonin”.
Si e tillë, bëhet thirrje për një kombinim të politikës mbështetëse monetare dhe konsolidim fiskal afatmesëm për shumë ekonomi në rajon.
Përveç kësaj, vendet CESEE po përballen me një “rrjedhje të trurit” me atë që FMN-ja tha se ishte “disa nga rëniet më të keq të popullsisë në moshë pune në Europë, duke pasqyruar demografi të pafavorshme dhe emigrimin – një trend që pritet të vazhdojë të përkeqësohet”.
Me një mjedis me mbështetës globalë gjatë periudhës afatmesme, mund të jenë të nevojshme përpjekje më të mëdha për reforma për të rritur produktivitetin, për të mbështetur thellimin e mëtejshëm të kapitalit dhe për të përmirësuar ofertën e punës.
Tregjet në zhvillim shihen si një mundësi
Investitorët kanë shprehur kujdes mbi asetet e vendeve në zhvillim përpara takimit të Rezervës Federale të SHBA-së i mbajtur në qershor të vitit, i cili mund të rrisë më tej normat e interesit, një lëvizje që pritet të shkaktojë më shumë dalje të kapitalit nga tregjet në zhvillim, si ato në disa vende të Europës.
David Hauner, kreu i Europës Lindore, Lindjes së Mesme dhe Afrikës (EEMEA), strategjive të aseteve dhe ekonomisë Merrill Lynch tha për CNBC se ai mendonte se një normë rritje e Rezervës Federale të SHBA-së mund të paraqesin një mundësi për investitorët për të “blerë” asete të vendeve në zhvillim.
“Ne jemi mësuar me faktin se rritjet në Rezervën Federale janë të këqija për tregjet në zhvillim, por në qoftë se ju shikoni në ciklet e kaluara kjo nuk ka qenë e vërtetë kështu që në fakt mendojmë se ndikimi në tregjet në zhvillim, në qoftë se tregjet në zhvillim vazhdojnë të shfaqen më mirë që është baza jonë (skenari ynë), situata nuk do të jetë shumë keq, kjo është arsyeja pse në mendojmë se duhet të blejmë këtë korrigjim përpara takimit të Rezervës Federale”.
“Ajo që ka më shumë rëndësi është nëse rritja e vendeve në zhvillim do vazhdojë të ketë përmirësim dhe nëse do të ndodhë kështu, të dhënat për tregjet në zhvillim do jenë vështirë të përmbysen”,- tha ai