Evazioni fiskal ne duart e tatimoreve
Nga Elona Gusmari
çfare mendon biznesi lidhur me perfshirjen per here te pare te termit “evazion fiskal” ne nje nga nenet e ligjit per procedurat tatimore dhe kopetencat qe u jepen tatimoreve per te percaktuar se kur nje biznes ka kryer evazion
Me perfshirjen per here te pare te termit “evazion fiskal” ne nje nga nenet e ligjit “Per procedurat tatimore”, biznesi do te gjykohet nga tatimoret, per çdo shkelje ose fshehje. Mes eksperteve, te cilet ndajne opinione pro dhe kunder kesaj hapesire ligjore, artikulohet edhe fakti se nje gje e tille mund te konsiderohet si nje shkelje e parimit kushtetues per lirine e tregut. Ne jo pak raste neni 116 i ligjit “Per Procedurat Tatimore” ka sjelle debate lidhur me faktin se a mund ta sjelle abuzim nga ana e administrates tatimore, evidentimi i evazionit fiskal nga ana e ketyre te fundit. “Monitor” sjell opinionet e eksperteve ekonomike dhe perfaqesuesve te biznesit, lidhur me kete çeshtje.
çfare parashikohetr
Fshehja e detyrimeve tatimore, nepermjet dorezimit te dokumenteve false, deklaratave te paverteta apo informacioneve joreale, konsiderimi i te cilave çon ne perllogaritjen e pasakte te shumes se tatimit, takses apo kontributit, perben evazion fiskal dhe denohet me gjobe te barabarte me 100% te diferences se shumes se perllogaritur, nga ajo qe duhet te ishte llogaritur ne fakt. Ky eshte edhe perkufizimi qe ligji i ben kesaj shkeljeje, duke e cilesuar ate si nga me te rendat ne kete ligj. Ndersa, persa i perket shkeljeve ne mbajtjen e dokumentacionit, ligji parashikon se “tatimpaguesi qe nuk arrin te mbaje regjistrat dhe dokumentacionin tatimor te kerkuar sipas ketij ligji, detyrohet te paguaje nje gjobe te barabarte me 10,000 leke per çdo shkelje, ne rastet kur eshte klasifikuar si biznes i vogel dhe ne rastet kur eshte klasifikuar si lloj tjeter biznesi duhet te paguaje gjobe te barabarte me 50,000 leke per çdo shkelje”.
Tatimoret “kompetente” per evazionin fiskal
Flet Artan Hoxha
Instituti i Studimeve Bashkekohore
Ne kete nen te ketij ligji nenkuptohet qarte se do te jete administrata tatimore e cila do te percaktoje nese nje subjekt ka kryer ose jo evazion fiskal. Sipas drejtuesit te Institutit te Studimeve Bashkekohore, Artan Hoxha, neni paraqet nje formulim te qarte, per kedo, qe priret te zbatoje ligjin ne menyre korrekte dhe qe ka inteligjence normale ne kuptimin e ligjeve.
Ai thote se, ne kete nen nuk vihet re nje “liri” pertej ligjit ne drejtim te administrates tatimore. “Perkundrazi, perben nje nga kompetencat thelbesore te administrates tatimore, ate te investigimit dhe ndeshkimit administrativ te evazionit fiskal dhe parapergatitjen per kalimin e çeshtjeve ne kompetence te prokurorise, kur arrihet ne dyshimin e arsyshem se kemi te bejme me nje kundravajtje apo shkelje penale.
Edhe ne rrethanat e sotme, administrata tatimore eshte institucioni me i pershtatshem dhe me i pergatitur te ngreje dhe te argumentoje dyshimin e arsyeshem per evazion fiskal dhe per rrjedhoje kjo administrate duhet te kete dhe te kryeje detyrat e policise gjyqesore ne lidhje me krimet fiskale. Nderkaq krijimi i strukturave te specializuara prane saj dhe forcimi i tyre besoj se do te rrise me tej aftesine e kesaj administrate per te kryer kete detyre te rendesishme. Gjithashtu kjo detyre nuk perjashton rolin kushtetues te prokurorise. Perkundrazi, e presupozon ate”,- thote Artan Hoxha.
Sipas tij nuk do shikohet asnje dem i veçante, qe mund te vije nga ky paragraf i ligjit per bizneset, qe nuk do te tentojne te kryejne evazion. “Ne fakt nje kompetence te ngjashme kjo administrate e ka edhe sot. A mund te kemi raste, qe administrata tatimore do te abuzoje me ligjin dhe do te krijoje probleme per biznese, qe ne fakt do te jene te rregullt. Kjo eshte e mundshme si ne shume fusha te tjera, te administrimit publik”,- thote drejtuesi i Institutit te Studimeve Bashkekohore. “Ne nje sistem me “check and balance” (kontroll dhe balancim), ka organe te tjera, qe marrin vendime, siç jane ato te apelimit administrativ apo gjykata dhe kur per me teper po punohet edhe per ngritjen e gjykatave administrative. Ngrehina institucionale dhe proceduriale eshte e mjaftueshme per te evituar rreziqet e abuzimit nga ana e administrates tatimore.
Neni 116, prish ekuilibrat e biznesit
Flet Gjergj Buxhuku
Administratori i Pergjithshem i Konfindustrise
Neni 116 i ligjit te Procedurave Tatimore, qe tashme shume shpejt hyn ne fuqi pas dekretimit te Presidentit te Republikes, ne thelb eshte vetem nje nga mjaft nenet shqetesuese per biznesin tek ligji ne fjale. “Konfindustria e ka patur parasysh nenin ne fjale ne te gjithe kundershtimin e saj te vendosur ndaj ligjit ne pergjithesi drejtuar te gjitha institucioneve shteterore perkatese, duke e shenuar si nje nga nenet, qe ne menyre te qarte prish thelle ekuilibrin ndermjet te drejtave dhe detyrimeve shtet-biznes ne epersi te thelle te te parit”,- thote administratori i pergjithshem i Konfindustrise, Gjergj Buxhuku. Sipas tij prishja e ekuilibrit te raporteve ne favor te administrates tatimore sjell ne menyre te drejtperdrejte goditje te klimes se biznesit dhe eshte frenim, qe i behet investimeve te vendit dhe te huaja, qe do te ndihet ne nje periudhe te shkurter kohe pas njohjes dhe dhenies se disa shembujve te pare ndeshkues, bazuar ne ligjin e ri ne fuqi. “Eshte e pamundur, qe investitoret e fuqishem te vendit dhe te huaj, qe tashme fatmiresisht jane duke vezhguar me pasurite dhe mundesite ekonomike te Shqiperise, sidomos pas ndryshimeve te fundit te ndodhura qofte ne planin politik pas shpalljes se pavaresise se Kosoves, fteses per anetarsim ne NATO dhe sidomos pas ndryshimeve te ndodhura ne tregjet nderkombetare, te mos ndikohen nga pengesat ligjore krejt te panevojshme te krijuara nga vete ne kunder vetvetes”-thote Buxhuku. Sipas tij eshte nuk eshte ligjore te kuptohet sesi administrata tatimore merr cilesi, qe i takojne vetem sistemit gjyqesor dhe aq me shume me kufizimet, qe u vihen bizneseve, per te kerkuar te drejten e tyre nga gjyqesori nepermjet ligjit te gjobave.
“Nga ana tjeter duhet te kuptojme, se pavaresisht se nese kerkojme do te gjejme mjaft nene dhe pika te te tjera te kundershtuara ne ligjin e procedurave tatimore, thelbi i se keqes se ligjit ne fjale qendron pikerisht ne mungesen edhe ne boshllekun institucional, qe shfaqet sot qarte ne sistemin institucional te vendit: mungesen e Gjykates Administrative te pavarur nga ekzekutivi. Pra eshte njera ane, institucioneve te fiskut u rriten te drejtat perballe biznesit dhe ketij te fundit i kufizohen mjaft te drejtat e ankimimit. Ana tjeter dhe me kryesore eshte qe ketyre te drejta u rriten ne kushtet, kur mungojne institucionet profesionale te gjyqesorit, qe u duhet te gjykojne me shpejtesi, paanesi dhe profesionalizem perballjet e natyrshme shtet-biznes”-thote Gjergj Buxhuku. Kjo eshte arsyeja, qe Konfindustria u ka kerkuar vazhdimisht vendimarresve politike prej me shume se nje viti ngritjen e Gjykates Administrative. Eshte premtuar se kjo e fundit do te filloje nga puna ne tetor 2008. Nese kjo gjykate nuk do te ngrihet, atehere shume ligje, qe kane hyre ne fuqi deri tani perfshi edhe Ligjin e Procedurave Tatimore, me gjithe nenin 116 te tij duhet te amendohen ne kushtet e reja te krijuara. Kjo eshte edhe pjesa tjeter e absurdit shqiptar te vendim-marrjes politike.
Ministria, investiguesit kriminale
I aprovuar ne date 19 maj 2008, ligji “Per procedurat tatimore”, sipas Ministrise se Financave do te sherbeje per te vene ne jete procedura me te thjeshta, te parashikueshme dhe transparente ne fushen e tatimeve, si dhe per riorganizimin e administrates tatimore. Ligji parashikon edhe perfshin edhe perzgjedhjen e subjekteve per kontroll tatimor ne baze te nje sistemi bashkekohor te analizes se rrezikut, duke eliminuar keshtu mundesine per “te negociuar” pagesen tatimore. Ligji shfuqizon funksionimin e policise tatimore dhe prezanton per here te pare funksionimin e investigimit kriminal. Zbatimi i ligjit per procedurat tatimore, i cili do te filloje 15 dite pas botimit te tij ne Fletoren Zyrtare, eshte pjese e reformave ne administraten tatimore ne Shqiperi, qe perfshijne riorganizmin funksional te kesaj administrate, forcimin e sherbimeve ndaj tatimpaguesve, futjen e deklarimit elektronik te taksave, venien se shpejti ne funksionim te Dosjes elektronike te Tatimpaguesit dhe anulimin e kerkeses per dorezimin e librave te shitjeve dhe blerjeve per tatimpaguesit e TVSH-se, thekson Ministria e Financave. Drejtoria e Pergjithshme e Tatimeve, me perkrahjen e projektit te Sfides se Mijevjeçarit, po punon po ashtu, per trajnimin e punonjesve te administrates tatimore lidhur me ligjin e ri te procedurave tatimore, si dhe per informimin e tatimpaguesve per te drejtat e detyrimet e tyre ne kuader te ketij ligji. Nga ministria e Financave synohet qe keto perpjekje do te bejne te mundur transformimin e plote te administrimit te tatimeve ne Shqiperi duke e shnderruar perfundimisht ne nje mekanizem transparent, efektive qe i sherben zhvillimit dhe perparimit te te gjithe shoqerise.
