Rritja e inflacionit i shtoi pritshmëritë se Reservat Federale (FED) të SHBA-së do të rrisin interesat në fund të këtij muaji. Indeksi i Çmimeve të Konsumit u rrit në 0.6% në maj, pas shtrenjtimit të çmimit të karburanteve, duke e çuar normën vjetore të inflacionit në 3.1%. Por inflacioni bazë (duke hequr ushqimet dhe energjinë) arriti në 1.7% dhe mesazhet e kreut të FED ishin se interesat duhet të fillojnë të rriten gradualisht. Kjo është koha kur shumëkujt i vjen në mendje situata e viteve 70. Nga 2-3% që ishte norma e inflacionit në vendet e zhvilluara në vitet 60 kapërceu në 13% në 1974 dhe qëndroi në nivelin 7-12% për 8 vitet e ardhshme. Në tetor të vitit 1979, për Paul Volcker, kreun e atëhershëm i FED-it u mbush kupa. Në të ashtuquajturën mbrëmje speciale të së shtunës, ai bëri të ditur për një shtrëngim të ndjeshëm të politikës monetare, me synim për të mposhtur inflacionin. Ky ishte në fakt një moment përcaktues dhe një fillim i ri për pjesën më të madhe të bankave qendrore. Që prej asaj kohe, inflacioni ka rënë kudo, duke ia lehtësuar punën firmave dhe kursimtarëve. Rreziqe në horizontShumë besojnë se ky sukses mund të jetë tani në rrezik. Në fakt, duke pasur parasysh normat ende të ulëta të inflacionit, duket sikur kjo frikë është e pabazë. Alan Greenspan, pasardhësi i Z. Volcker duket mjaft i sigurt se ka gjithçka nën kontroll. Megjithëse inflacioni po rritet më shpejt se ç pritej në SHBA, në zonën e euros dhe shtetet e tjera duket se presionet inflacioniste nuk përbëjnë një shqetësim. Madje, jo më shumë se një vit më parë, bankat qendrore ishin të shqetësuara rreth rrezikut të deflacionit. Objektivi i FED në atë kohë ishte të rriste inflacionin. Lajmi i mirë është që Greenspan dhe bankierët e tjerë qendrorë arritën të shmangin deflacionin. Por lajmi i keq është se ata mund të kenë qenë më të suksesshëm se ç duhej dhe inflacioni po rikthehet në nivele më të larta se ç pritej. Një pjesë e rritjes së fundit të inflacionit i dedikohet çmimeve të larta të karburanteve, të cilat për fat të mirë tani kanë rënë pak. Por, kjo nuk është veçse një pjesë e problemit. Bota ekonomike po rritet me ritmet më të shpejta të këtyre dy dekadave të fundit. Si rrjedhojë, bankat kanë më pak fuqi sesa mendonin, çka e bën më të lehtë për firmat të rrisin çmimet. Por, në të gjithë këtë situatë një gjë është e qartë; rritja ekonomike botërore po ndizet nga normat e ulëta të interesit. Tundimi i inflacionitNë shekuj, inflacioni është rritur apo ulur, por rritja e tij është shkaktuar gjithmonë nga liberalizimi i politikës monetare, shpesh i shoqëruar me luftëra apo sforcime të tjera buxhetore. Gjithsesi është alarmuese që politikat monetare dhe fiskale janë aktualisht shumë liberale. Në vendet e G7, deficiti mesatar buxhetor në raport me PPB është më i larti i këtyre 50 viteve të fundit, ndërsa politika monetare është më liberalja, që nga viti 1970 (kur inflacioni filloi të merrte të përpjetën).Politika e kujdesshme monetare e ndjekur nga bankat e pavarura qendrore ndikoi shumë në rënien e inflacionit në dy dekadat e fundit. Kjo situatë është mbështetur nga globalizmi dhe konkurrenca, të cilat kanë ndihmuar në uljen e çmimeve. Por sa të sigurta janë bankat qendrore për pavarësinë e tyre? Javët e fundit si ministri francez i Financave Nicolas Sarkozy, ashtu dhe kryeministri italian Silvio Berluskoni i bënë thirrje Bankës Qendrore Europaine të ulte normat e interesit. Por edhe nëse bankat qendrore arrijnë të mbajnë pavarësinë e tyre, ato mund të bëjnë shumë gabime, megjithëse ka dy argumente se përse ngjarjet e viteve 70 nuk mund të ndodhin më. Së pari, argumentohet që bankat qendrore kanë një zotërim më të mirë mbi paranë dhe si rrjedhojë mbi inflacionin Së dyti,tregjet e letrave me vlerë nuk do të lënë inflacionin të ngrejë krye (bankat qendrore dhe tregjet do të shërbejnë si roje të njëra-tjetrës). Por, problemi është se të dyja këto supozime mund të reflektojnë besimin e tepruar në aftësinë e bankierëve qendrorë dhe investitorëve të letrave me vlerë. Pikëpamja nga një planet tjetërImagjinoni sikur një marsian të kthehet sot në Tokë një çerek shekulli pasi ka bërë vizitën e fundit. Ai nuk do të jetë në dijeni të suksesit të bankave të pavarura qendrore në mposhtjen e inflacionit (dhe frikës së deflacionit një vit më parë). Ai do të vërente se ngadalësimi i ekonomisë amerikane është zhdukur shpejt, se Prodhimi i Përgjithshëm Bruto me terma nominalë është rritur 7% vitin e fundit, se inflacioni është 3% dhe me tendencë në rritje. Nga kjo situatë ai do të supozonte se normat bazë të interesit duhet të jenë rreth 4%, pozitive në terma realë. Nëse do t i thoshit atij që interesat bazë të SHBA-së aktualisht janë 1%, ai me siguri do të kthehej mbrapsht dhe do të fluturonte direkt e për në Mars.Nga kjo pikëpamje duket e çuditshme që tregjet financiare shqetësohen rreth faktit që normat e interesit mund të rriten me një çerek pikë përqindjeje në takimin e FED-it në 30 qershor. Por pyetjet që duhen bërë realisht janë: Pse FED-i nuk e shtrëngoi politikën monetare më parë? Sa duhen rritur normat e interesit?Në të vërtetë, politika globale monetare do t i dukej e liberalizuar në mënyrë të rrezikshme një marsiani, duke pasur parasysh që interesat bazë në ekonomitë më të mëdha janë në nivelet më të ulëta historike. I gjithë ky likuiditet që po injektohet nga Banka Qendrore duhet të shkojë diku. Edhe në rast se inflacioni dhe çmimet e mallrave mbeten më të ulëta se në vitet 70, politika e liberalizuar monetare do të fryjë çmimet e shtëpive apo të kapitaleve në shumë shtete. Bankierët qendrorë duhet të jenë të shqetësuar rreth këtij fakti, po aq shumë sa në kohën e vjetër të rritjes së çmimeve të konsumit. Por, në fakt disa bankierë duken po aq të vetëkënaqur si në kohën para se të fillonte rritja e inflacionit në vitet 70. Gjithsesi, akoma duket se nuk ka të ngjarë që inflacioni të kthehet në nivele dyshifrore si në vitet 70. Por bankat qendrore duhet të tregohen të zgjuara për të ndalur fluksin e tepërt të likuiditeteve. Z. Volcker, i cili udhëhoqi me sukses luftën kundër inflacionit në vitet 70 do ta kuptonte pse. Fuqia unike e vërtetë e një banke qendrore, ka thënë ai njëherë, është fuqia për të krijuar para dhe në fund të fundit, fuqia për të krijuar është fuqia për të shkatërruar. Dhe bankierët e sotëm qendrorë duhet ta kujtojnë mirë këtë shprehje.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.