Në javët e ardhshme, qeveria kineze pritet të nxjerrë rezultatet e një përpjekjeje ambicioze për të llogaritur një shifër në dukje të thjeshtë: sesa qeveritë vendore të vendit kanë huazuar nga bankat dhe investitorët në vitet e fundit.
Vlerësimet ndryshojnë kaq gjerësisht sa ato janë pothuajse të pakuptimta. Zyrtarët e qeverisë, analistët dhe ekonomistët kanë ofruar numra që shkojnë nga 15 trilionë jen në 30 trilionë jen (2.46 trilionë dollarë në 4.92 trilionë dollarë), e cila është e barabartë me gati 30 në 60% të Produktit të Brendshëm Bruto.
“Gjëja më e frikshme është se edhe qeveria qendrore nuk e di në të vërtetë sesa i madh është borxhi i qeverisë vendore”, tha Hu Yifan, ekonomist në firmën kineze të brokerimit, “Haitong International”.
Madhësia e borxhit dhe pasiguria rreth asaj sesa është realisht theksojnë një rrezik të madh me të cilin përballet sistemi financiar kinez: Sa pak kontroll ka qeveria qendrore mbi huamarrjen nga qytete dhe qyteza.
Zyra Kombëtare e Auditimit të Kinës numëroi borxhin e qeverisë lokale në fund të vitit 2010 dhe shifra ishte në nivelin e 10.72 trilionë jen, ose 27% e PBB-së. Por huamarrja është rritur shumë që atëherë, ndërkohë që qeveritë vendore kanë synuar të mbajnë rritjen në një kohë që Pekini u tërhoq nga stimujt e mëdhenj që i ndërmori për të kompensuar krizën globale financiare. Borxhi i qeverisë së shtetit të SHBA-së, si krahasim, është në nivelin e 3 trilionë dollarëve, sipas St Louis Fed, shumë kjo e barabartë me rreth 18% të PBB-së.
“Borxhi lokal i qeverisë është rritur me shpejtësi me rreth 20% në vit në dy vitet e fundit. Nëse ky trend vazhdon, ai patjetër do të sjellë rreziqe sistemike për ekonominë e Kinës”, tha ekonomisti, Nomura Zhiwei Zhang.
Numrat kanë rëndësi shumë në Pekin. Analistët thonë se mund të jenë një kurth për një pjesë të konsiderueshme të këtij borxhi në qoftë se ai shkon keq dhe interesat në shumë prej obligacioneve reflektojnë pritshmëritë se qeveria qendrore do të mbështesë bonot. Nëse borxhi është i mbështetur nga Pekini, argumentojnë ata, ai duhet të konsiderohet si pjesë e borxhit kombëtar të Kinës, duke e çuar në një total prej 200% të PBB-së, nga 129% në fund të vitit 2008, sipas “Fitch Ratings”. Borxhi i SHBA-së ndaj PBB-së është afërsisht 253%, sipas “Goldman Sachs”.
Një tjetër shqetësim është se cili do të humbasë nëse një pjesë e këtij borxhi shkon keq. Sipas “Standard & Poor”, 80% e obligacioneve qeveritare lokale janë në pronësi nga firmat e investimeve kineze, të cilat menaxhojnë paratë për individët dhe kompanitë e sigurimeve dhe disa obligacione kanë përfunduar në menaxhimin e produkteve të pasurisë të shitura nga bankat për individët. Investitorët e huaj kanë qasje indiferente në tregun e bonove në këtë moment.
Distrikti financiar i Shangait në fillim të këtij muaji, qeveritë lokale të Kinës kanë grumbulluar një shumë të borxhit në vitet e fundit, duke ngritur shqetësime në mesin e ekonomistëve dhe duke e lënë edhe Pekinin në errësirë në lidhje me sesa totali i borxhit është.
Pekini ka të ardhura të mjaftueshme për të parandaluar dështimin e bonove dhe të absorbojë humbjet dhe nuk ka asnjë rrezik të menjëhershëm të një krize të borxhit të qeverisë lokale. Shqetësimi në mesin e ekonomistëve është se borxhi do të peshojë mbi rritjen ekonomike, duke kufizuar investimet e mëtejshme. Ka gjithashtu shqetësime se qeveria qendrore do të lejojë disa qeveri vendore të dështojnë për të treguar se ajo nuk do të mbështesë të gjithë këtë borxh duke dëmtuar investitorët.
Një bono prej 1.5 miliardë jen (246 milionë dollarë) që është emetuar muajin e kaluar nga një rajon i vogël e i varfër i quajtur Buyi Qiannan dhe Miao Autonomous, ilustron dilemën e Pekinit. E shtrirë në një zonë malore të provincës Guizhou në jugperëndim të Kinës, Qiannan është e njohur për fosforin, orizin e zi, etj.
Paratë nga obligacionet do të shkojnë për të financuar ndërtimin e rrugëve, urave dhe tuneleve, por prefektura mund të arrijë të shlyejë pagesat pa marrë subvencione të mëdha monetare në nivel qeveritar. Edhe pse subvencionet nuk janë të garantuara, prefektura po paguan 6.9% interes për bonot me maturitet 7-vjeçar, shumë më ulët se të gjithë, por kompanitë më të mëdha kineze paguajnë.
Qeveria vendore në vetvete nuk i ka emetuar këto obligacione, për shkak të rregullave të forta që ndalojnë qeveritë lokale nga drejtimi i deficiteve apo huamarrjes. Në vend të kësaj, qeveritë e tilla krijojnë kompani me objekt financimin e pushtetit vendor për t’iu shmangur kufizimeve. Obligacionet e reja të lëshuara nga këto subjekte u rritën vitin e kaluar në 1.09 trilionë jen nga 400 miliardë jen një vit më parë, sipas të dhënave nga “Wind Info”.
Në një anketë të 36 qeverive lokale lëshuar në qershor, auditori i shtetit të Kinës tha se në mesin e 223 të mjeteve të financimit të drejtuar nga këto qeveri, 151 prej tyre kanë dështuar për të gjeneruar të ardhura të mjaftueshme për të mbuluar shlyerjen vjetore të borxhit.
“Për shkak të paaftësisë së tyre të shlyerjes, disa kryeqytete provinciale duhet të marrin hua për të paguar borxhin e ri për borxhin e tyre të vjetër”, ka thënë auditori i shtetit.
Kjo e vë Pekinin në një situatë të vështirë. Nëse vazhdon të përpiqet të shtyjë poshtë çmimet e pronave, të cilat kanë qenë ngjitje të shpejtë, rrezikon të gjejë veten të ngarkuar me borxh më të keq nga qeveritë lokale.