Në fillim të viteve ’90, Dhurata Thanasi, shoqëroi dy zviceranë, të cilët kërkuan të provonin kuzhinë shqiptare. Në atë kohë nuk kishe ku t’i çoje, kujton ajo. Pas shumë kërkimesh u drejtuan në lokal Petrela, që sapo ishte hapur, afër stacionit të trenit në kryeqytet. Aty zviceranët provuan fërgesë, për të cilën ata thanë që ishte gjëja më e mirë që kishin ngrënë, kujton Dhurata, e cila prej tetë vitesh po e studion me themel kulinarinë shqiptare, për të cilën thotë se ka zbuluar gjëra të jashtëzakonshme. Ajo ka hapur edhe një lokal-restorant të vogël, “Luga e Argjentë”, me ushqime natyrale shqiptare. “Identiteti ynë janë historia dhe zakonet, por themelore është ushqimi. Njerëzit po e shohin me një sy më të vëmendshëm, dhe kuzhina shqiptare po zë vend të caktuar. Ne na bën të konkurrueshëm zanafilla e kuzhinës shqiptrare e sjellë në një stad tjetër”, pohon ajo.
Dhurata e tregoi eksperiencën e saj në një workshop për kulinarinë dhe ushqimin, të zhvilluar në Expocity, gjatë edicionit të tretë të “Food & Drink Festival”, së bashku me mastershef Fundim Gjepali nga restorant “Padam” dhe Dori Belli nga restorant “Aba 21”.
Fundim Gjepali, i cili e ndan pasionin e tij mes Romës, ku është aksioner në një lokal të njohur, Tiranës ku menaxhon restorant “Padam” dhe Shijakut, ku po ndërton një fermë për agroturizëm, thotë se ai ka realizuar ëndrrën e tij që të shohë turistët e huaj në lokalin e tij. “Vij nga një familje tregtarësh të kohës së Zogut por që e filloi tregtinë sërish menjëherë pas viteve ‘90, dhe i ndiqja të familjes kur isha i vogël dhe tashmë kam realizuar një ëndërr, që të huajt që dikur i shihja të kalonin te Hotel Dajti, tani i shoh që vijnë në Padam”, thotë ai.
Fundimi i ka dhënë rëndësi produkteve shqiptare. “Shumë produkte të zonës time i kam transformuar”, pohon ai. Ka qenë ndër të parët në Tiranë që ka futur verërat shqiptare, përkundrejt skepticizmit që kishte hasur tek të tjerët. Në darka biznesi, ai çon gjithnjë oferta me produkte shqiptare. “Pse të pinë Amaro italiane dhe jo raki shqiptare”, pohon ai, duke shtuar se këtu në Shqipëri po prek disa produkte, që në Itali e Francë janë një luks, por në Shqipëri i gjen kollaj.
Ky është një monent historik i transformimit të Shqipërisë, pohon ai, falë njerëzvë që besojnë e rrezikojnë dhe harxhojnë kursimet e marrin kredi në banka. Ishte pikërisht pasioni dhe dashuria që kishte për vendin, që e shtynë atë të bënte diçka në Shqipëri, ndonëse ishte mirë në Romë, ku është aksioner në një nga restorantet më të njohur të kryeqytetit italian.
Prej disa vitesh Fundimi ka hedhur hapa të qëndrueshëm në krijimin e fermës në Shijak, zonë ku familja e tij kishte tokat e veta. Ai nuk hoqi dorë nga rritja e shpendëve dhe blegtoria, me synim prodhimin e produkteve organike. Fundmi ka menduar për gjithçka që nga A-ja, pasi prej 7-8 vitesh ka mbjellë misër e grurë dhe në atë kohë njerëzit e merrnin për të çmendur. Sot ai po përfundon fermën e tij të përshtatur për agroturizëm.
Ervis Xhafa, nga bashkia Shijak pohon se ka një kërkesë të lartë për restorante dhe agroturizëm në zonën e Shijakut, që është më e madhe sesa oferta. “Ata që menaxhojnë restorantet janë heronjtë e heshtur, që nuk vlerësohen siç duhet”, pohon ai. “Ka interes sidomos për shijimin e verës, nëse do kishte politika nxitëse do të dyfishoheshin kantinat”, rekomandon ai. Shijaku është tashmë një destinacion për kantinat e vrës, por edhe për produkte të tjera, si psh vaji i ullirit.
Dorian Belli, mastershefi i Restorant “Aba 21” në kryeqytet, pohon se baza ushqimore në Shqipëri është e shumëllojshme dhe ne nuk dimë ta vlerësojmë atë. Psh, në Shqipëri preshin e shikojnë si një produkt të rëndomtë, por në Angli ai kushton 6-7 paund. Por, duhet të pranojmë dhe problemet që kemi dhe të përpiqemi të rrisim standardet dhe të kemi produkte konkurruese. “Ne kemi shumëllojshmëri për shkak të klimës por nuk kemi një bazë mbledhjejë të ndarë sipas kategorisë, që duhet të bëhet nga shteti”. Ai shton se nuk kemi kategorizim produkti dhe ai e ka të vështirë të gjejë një produkt, psh domaten, me të njëjtën cilësi për dy ditë radhazi. Shqipëria ka tokë të copëzuar dhe kjo nuk mundëson prodhimin e ushqimeve cilësore, ndryshe nga sa ndodh në Itali psh, ku produktet janë të standardizuara, si rrjedhojë e faktit që ato kultivohen në sipërfaqe të mëdha.
Në të njëjtën linjë është edhe Silva Mana nga AGA & EON Partners. “Ne duhet të ruajmë traditën por duke ruajtur cilësinë”, pohon ajo, duke përmendur italianët që janë të njohur në ruajtjën e cilësisë. Ka nevojë për kontrolli që nga toka, pesticidet e përdorura e deri te produkti final. “Deri para 10 vitesh nuk flitej për siguri ushqimore. Sot ka filluar të kërkohet. Si konsumatorë duhet të informohemi, konsumatori është i pari i cili duhet të na sinjalizojë dhe këtë e parashikon edhe ligji”, pohon ajo.
Në vitin 2017, Shqipërinë e vizituan një numër rekord të huash prej 5.1 milionë personash, me një rritje prej 8.1% në krahasim me vitin e mëparshëm. Gati gjysma e tyre erdhën për qëllime turistike. Edhe këtë vit tendenca pritet të jetë në rritje. Hotelet në zonën e Golemit raportojnë që janë tashmë të rezervuar dhe sezoni është zgjatur nga maji në tetor. Këtë vit ka një rritje të prenotimeve nga nordikët, të cilët kanë rezervuar kryesisht vetëm fjetjen dhe mëngjesin, dhe pritet të “eskperimentojnë” me restorantët në zonën e Durrësit e Tiranës.
Dhurata e “Lugës së Argjentë” pohon se të huajt kanë një interes të jashtëzakonshëm për Shqipërinë. Ajo ku duhet te kthejmë vëmendjen për të tërhequr të huajt, thotë ajo është rikthimi te tradita. Vendimtari në produktin final është territori. “Ne jemi të favorizuar, jemi në Mesdhe, nëse punojmë me produktin, ka vend dhe për kuzhinën gourme dhe atë tradicionale”, rekomandon ajo.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.