Biznesi po tregohet më i matur në shpenzimet në reklamim. Telekomunikacioni dhe bankat janë sektorët që reflektojnë më shumë rënie.
Televizioni vijon të mbetet media kryesore dhe në dy muajt e parë të 2012-s ka reflektuar rritje në numrin e spoteve të transmetuara.
Presionin e shkurtimeve po e ndien më shumë shtypi i shkruar
Shpenzimet e marketingut janë të parat, që kompanitë prekin në situata të vështira. Kësaj tendence nuk i kanë shpëtuar as sipërmarjet vendase apo të huaja që ushtrojnë aktivitet në Shqipëri.
Agjencitë e marketingut flasin për ulje të shpenzimeve nga biznesi për buxhetin e reklamave, për shkak të vështirësive në likuiditet.
Një sjellje që vihet re prej tyre ka të bëjë me faktin se bizneset kanë hequr deri-diku dorë nga hartimi i planeve strategjike të mirëfillta për marketing dhe po orientohen nga kërkesa për produksione me çmime të lira.
Për median, kryesisht atë televizive, parashikimet janë më optimiste, duke qenë se është kanali kryesor përmes të cilit përcillen mesazhet tregtare.
Drejtuesit e departamenteve të marketingut në televizionet kryesore në vend, thonë se për dy muajt e parë të vitit, në krahasim me një vit më parë, ka rritje të lehtë të numrit të reklamave.
Një strategji që ndjekin marketuesit e medias vizive për të arritur objektivat në të ardhura është rritja e çmimeve. Dy herë në vit, në fillim të tij dhe me mbarimin e stinës së verës,
televizionet rrisin çmimet për spotet publicitare nga 5 në 15%. Ata thonë se ndikim në reklamimin në televizor ka sjellë edhe nisja e spektakleve të reja që sigurojnë audiencë të lartë.
Jo pa qëllim, televizionet kryesore në vend kanë ashpërsuar luftën “kokë më kokë”, duke iu përgjigjur njëri-tjetrit me spektakle apo seriale që konkurrojnë fort për të marrë pjesën më të madhe në “tortën” e audiencës.
Në mungesë të matjeve shkencore të audiencës, media përdor sinjalet që vijnë nga biznesi.
Jo shumë optimiste deri nga vjeshta
Ajo që ishte parashikuar, po konfirmohet. Tregu i reklamave në Shqipëri ka ndryshuar. Ka rritje për sa i përket volumit të reklamave, por nuk mund të thuhet e njëjta gjë për buxhetet që biznesi ka parashikuar për marketingun.
Për këtë zë, shpenzimet mendohet se janë ulur në rreth 9%. Drejtori i Kërkimit dhe Medias, njëkohësisht edhe partneri menaxhues i agjencisë “R&T Advertising”,
Thanas Goga, thotë se në fillim të këtij viti, dy janë tiparet kryesore të reflektuara në këtë treg. I pari tregon tendencën për zgjerimin
dhe konsolidimin e mëtejshëm të një situate pothuajse oligopol në tregun e ofrimit të shërbimeve të marketingut dhe atyre të komunikimit.
I dyti ka të bëjë me reduktimin e mëtejshëm të shpenzimeve për marketing, që ka ardhur për shkak të problemeve me likuiditetin dhe vendimet e biznesit për përballimin e situatës së vështirë financiare.
Drejtuesit e agjencive publicitare thonë se kjo është një sjellje që vazhdon të paktën për dy vitet e fundit. Edhe një vit më parë (në terma vjetorë), shërbimi (telekomunikacion, sistem bankar),
si sektori që reklamon më shumë, ka ulur kohën e qëndrimit në media. Monitorimet e ofruara nga agjenci të specializuara tregojnë se në pjesën më të madhe,
aktorët kryesorë të sektorëve të mësipërm, në mos kanë pasur më pak kohë qëndrimi në media, e kanë rritur atë (2011 krahasuar me 2010) me shifra fare të pandjeshme.
Rritje në reklamim kanë pasur sektorë si shitja me pakicë dhe ai që njihet si FMCG (prodhime që nuk durojnë gjatë, që shiten shpejt dhe me çmim të lirë).
Ajo që bie në sy, thonë ekspertët, është se ka gjallërim në aspektin e marketingut të kompanive që mbulojnë produktet e konsumit (për shembull: nënvizohet shfaqja e brandeve të kompanisë “Unilever”
që është një nga reklamuesit më të mëdhenj në botë. Aktivizimi, pavarësisht se mund të jetë një buxhet minimal, në Shqipëri do të thotë shumë, pasi do të ndikojë te konkurrentët e tjerë si “P&G”, “Henkel” apo “L’Oreal”).
Mënyra sesi po i orienton biznesi kërkesat ndaj agjencive është një tjetër element i veçantë i sjelljes së tregut.
“Dukuria më interesante në këtë drejtim ka të bëjë me reduktimin e kërkesave për produksione me çmimet të ulëta, si në televizion e radio apo në aplikime të tjera në print, outdoor, etj.,
në vend të kërkesave për plane e strategji të mirëfillta marketingu dhe/ose reklamimi”, thotë z. Goga.
Drejtuesja e një agjencie tjetër publicitare thotë se planifikimi i buxhetit varet shumë edhe nga tiparet e industrisë. Për shembull, thotë ajo, sistemi bankar ka ulje në buxhetin e marketingut,
por e kanë orientuar më shumë drejt shërbimeve “below the line”, pra drejt një marketingu të drejtpërdrejtë, më shumë se sa ndaj reklamimit në media, qoftë vizive apo të shkruar.
“Investimet më të mira janë ato që realizohen në kohë të vështira dhe kjo shprehje është me vend edhe për rastin e Shqipërisë. Edhe pse duket një klimë jo pozitive, disa biznese janë duke zgjeruar portofolin e tyre,
sikundër nuk mungojnë edhe bizneset që hapen të reja e që kanë buxhete të caktuara për marketingun”, thotë drejtuesja e një prej agjencive kryesore në vend.
Në këto kushte, thotë ajo, biznesi kërkon kryesisht nga agjencitë e specializuara, shërbime që të kenë ndikim të menjëhershëm në shitje. Kërkesa për promocione po shtohet gjithnjë e më shumë.
Arsyeja ka të bëjë me faktin se është një mënyrë për t’i dhënë konsumatorëve informacion konkret dhe të drejtpërdrejtë. Nga ana tjetër, çmimet e promocioneve janë më të ulëta se reklamat në televizion apo ato outdoor (jashtë shtëpie).
Ajo nuk ngurron të tregohet optimiste dhe shpreson se në muajt në vazhdim, tregu do të shënojë rritje, pasi përgjithësisht fushat hidhen në treg duke filluar nga ky muaj deri në shtator.
Një tjetër drejtuese agjencie thotë se, duke iu referuar konsensusit të përgjithshëm të zërave autoritarë të marketingut dhe komunikimit në vendet e zhvilluara, periudhat e stresit apo krizave ekonomike,
pavarësisht ndikimit që kanë në sjelljen konsumatore, janë përgjithësisht periudha të arta për kompanitë e mëdha për të ruajtur, dhe ndoshta për të rritur, pjesën në treg nëpërmjet strategjive të mirëprogramuara të marketingut dhe komunikimit.
Ajo sugjeron biznesin se duhet të bëhet një ndarje më e kujdesshme sa i përket buxheteve për marketing ATL (above the line dhe që përfshin median) dhe BTL (below the line,
që përfshin marketingun e drejtpërdrejtë si p.sh e-mail) duke i kushtuar më shumë vëmendje së parës.
Bie shtypi i shkruar, rritet televizioni
Televizioni edhe në dy muajt e parë të këtij viti, në krahasim me një vit më parë, vlerësohet si kanali më i preferuar i biznesit për të komunikuar me konsumatorin.
Të dhënat nga agjencitë publicitare thonë se “torta” e reklamave ndahet përafërsisht kështu: mbi 60-65% i takon televizionit,
Outdoor-i mbi 18-22%, deri në 5% shtypit të shkruar, ndërsa radio mban 1.5-2%. Tre stacionet televizive kryesore në vend llogarisin se reklamat janë rritur me rreth 10%
për periudhën e parë të vitit krahasuar gjithmonë me një vit më parë. Kjo shifër nuk vlerësohet shumë e kënaqshme, duke qenë se janar-shkurti dhe korrik-gushti nuk janë muaj të mbarë për të ardhurat nga reklamat.
Pavarësisht kësaj, ata thonë se televizioni do të vazhdojë për shumë kohë të jetë argëtimi i shqiptarëve dhe do të mbetet një mjet që nuk do të mund të zëvendësohet lehtë.
Nisur nga kjo sjellje, ekspertët thonë se për sa i përket reklamave në televizion, si sjellje e ndryshme nga një vit më parë, do të jetë fakti se sistemi bankar do të ketë rritje të lehtë, por jo duke u bërë dominues në blerjen e hapësirës televizive.
Agjencia monitoruese “MC Monitoring” raporton se për dy muajt e parë të vitit krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, numri në total i reklamave në tre televizione u rrit me 9%.
Sipas të dhënave të kësaj agjencie, për TV Klan numri total i spoteve të transmetuara për periudhën janar-shkurt 2012 në krahasim me një vit më parë u rrit me rreth 4%.
Në rënie është ky tregues për televizionin Top Channel, që sipas të dhënave të “MC Monitoring” është 8%, ndërsa Vizion Plus shënon rritje të numrit të spoteve të transmetuara për dy mujorin e parë të këtij viti krahasuar me një vit më parë me rreth 42%.
Kjo i dedikohet nisjes së spektakleve të reja që tërheqin më shumë audiencë. Një prej drejtuesve të marketingut, në një prej televizioneve kryesore, thotë se shumë klientë po bëhen më të “zgjuar” dhe po shkojnë drejt programeve që cilësohen si premium.
Për shembull: nëse një markë e caktuar ka pasur më shumë transmetime spotesh në një emision politik ka vënë re se një spot në një emision me karakter argëtimi ose humori vlen po njësoj ose sa 10 spote në një ritransmetim seriali apo telenovele.
Drejtuesit e këtyre departamenteve thonë se këto emisione kanë nisur të preferohen më shumë nga biznesi për të planifikuar hapësirat e tyre publicitare.
Një strategji që përdoret nga marketingu i televizioneve është edhe rritja periodike e çmimeve. Në vendosjen e çmimeve, mediat marrin në konsideratë disa faktorë, si audienca, markën e biznesit reklamues, por edhe inflacionin dhe indeksin e çmimeve.
Në fakt, çdo fillim sezoni ato rriten nga 5 deri në 15%. Kjo reflektohet edhe te çmimet që janë vendosur te programet më të shikuara, të cilat jo pa qëllim paraqesin edhe konkurrencën e fortë me transmetime në kohë të njëjta.
Në “Top Channel”, çmimin më të lartë për spot 30 sekonda (reklamimi në ndërprerjet gjatë transmetimit) e ka spektakli “Big Brother Albania” me 225,000 lekë. Në të njëjtën kohë transmetimi shfaqen edhe dy seri ekskluzive të serialit “Ezel”,
i cili ka një numër të lartë shikuesish. Spektakli humoristik “Portokalli” për reklamim 30 sekonda spot, llogarit çmim në 105,000 lekë.
TV Klan, për serialet e mbrëmjes, aplikon çmim për 30 sekonda spot me çmim 600 euro (me kursin 1 euro = 140 lekë llogaritet në 84,000 lekë).
Në TV Klan, çmimin më të madh për 30 sekonda spot transmetimi e ka spektakli “X Factor” me 1,500 euro ose rreth 210,000 lekë (në blloqet e ndërprerjeve)
“Zonë e lirë” e Arian Çanit llogarit një spot 30 sekonda për 1,200 euro ose rreth 168,000 lekë. Emisioni “Opinion” e llogarit këtë kohë me një ccmim prej 1,350 euro ose rreth 189,000 lekë.
“UEFA Champions League” e llogarit këtë kohë me çmim 990 euro (ose rreth 138,000 lekë). Seriali i ndjekur “Ezel” po për këtë kohë llogarit çmimin 750 euro ose 105,000 lekë.
Në “Vizion Plus”, spektakli që pritet të fillojë së shpejti “Dancing with a star” do të llogarisë edhe çmimin më të lartë (30 sekonda spot do të kushtojnë 237,000 lekë).
Shfaqja me karakter humoristik “Apartamenti 2XL” llogarit për të njëjtën kohë transmetimi çmimin 198,000 lekë, ndërsa “talk show” i Adi Krastës i kushton biznesit reklamues 195,000 lekë për 30 sekonda.
Media e shkruar (gazetat dhe revistat) ndryshe nga televizionet po njohin një periudhë të zymtë sa i takon aspektit të reklamave.
“MC Monitoring” raporton se numri total i reklamave për dy muajt e parë të vitit, në krahasim me një vit më parë, u ul me rreth 17%. Media e printuar, thonë ekspertët,
do të vazhdojë të ballafaqohet me këto ritme, edhe për shkak se aplikon çmime të larta.
Për vazhdimësinë e vitit, ekspertët thonë se dy kanalet kryesore të përcjelljes së mesazheve publicitare do të jenë televizioni dhe media outdoor (jashtë shtëpisë),
pasuar nga eventet e marketingut dhe ato të marrëdhënieve me publikun. Kjo reflekton faktin se edhe media ka nisur të zbatojë strategji që i përshtaten filozofisë së biznesit shqiptar.
Tendenca
“MC Monitoring” raporton se numri total i reklamave për dy muajt e parë të vitit në shtypin e shkruar, në krahasim me një vit më parë, u ul me rreth 17%.
“ZenithOptimedia”, tregu i reklamave do të rritet
Një nga agjencitë kryesore në botë në fushën e shërbimeve meditiake “ZenithOptimedia”, vetëm pak ditë më parë botoi parashikimin për ecurinë e tregut të reklamave.
Në raportin e kësaj agjencie parashikohet se shpenzimet publicitare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës pritet të arrijnë në 368.1 miliardë dollarë, pra me një rritje deri 3.6%, ndërsa shpenzimet në rang botëror do të shohin një rritje me 4.7%.
Ndryshe nga SHBA-të, rritja e shpenzimeve globalisht, i atribuohet përgjithësisht dy faktorëve. E para: sinjaleve që kompanitë e mëdha të marketingut po shpenzojnë më tepër në projektet e tyre marketing për nxitjen e rritjes së aktiviteteve të tyre.
E dyta ka të bëjë me reduktimin e shkallës së rrezikut, të një kolapsi të mundshëm katastrofik të Eurozonës, pavarësisht se treguesit përkatës ekonomiko-financiarë flasin për një performancë jo të mirë afatshkurtër ekonomike.
Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, thotë “Zenith”, rritja është 1.6% më e lartë se parashikimi i bërë në muajin dhjetor të vitit të kaluar. Për vitin 2013 dhe 2014, rritja e tregut të reklamimit parashikohet të jetë përkatësisht 3.8% dhe 4.3%.
“Me tejkalimin e recesionit, ne presim që edhe rritja të vazhdojë”, thotë agjencia “Zenith”. Reklamat nga interneti, thotë raporti, parashikohet të sigurojnë edhe rritjen më të madhe në këtë treg (më shumë se 17.8%).
Reklamimi në stacionet kabllore televizive do të rritet me 10%, ndërsa televizioni që shihet përmes rrjeteve të ndryshme do të shënojë rënie me 1% të reklamimit.
Eventet sportive, si Lojërat Olimpike që do të mbahen në Londër, Kampionati Europian i Futbollit, zgjedhjet presidenciale në Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të ndihmojnë në rritjen me 7 miliardë dollarë të tregut të reklamave,
parashikon agjencia “Zenith”. Kina është tregu i tretë më i madh botëror në reklamim dhe ka ngushtuar hapësirën me Japoninë që renditet e dyta. Në vitin 2015, Kina do të zërë vendin e Japonisë, ndërsa Brazili do të renditet i pesti.
Sjelljet e tregut
– 8-9% është reduktuar buxheti i biznesit për marketingun
– Telekomunikacioni ka rrudhje të lehtë të buxheteve reklamuese
– Ka gjallërim të lehtë të marketimit në sektorin bankar
Struktura e reklamave
Mbi 60-65% TV
Mbi 18-22% Outdoor
Deri në 5% Shtyp
1.5-2% Radio
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.