Ndërtimi i më shumë fabrikave të qymyrit nuk do të thotë më tepër mundësi punësimi
Ndërsa pjesa më e madhe e vendeve të Europës kanë filluar ta shfuqizojë qymyrin, politikanët e rajonit të Ballkanit vazhdojnë të pretendojnë se ndërtimi i fabrikave të reja të qymyrit do të ndikojnë në hapjen e më shumë vendeve të reja të punës. Por kjo gjë mund të ndikojë negativisht, duke mashtruar banorët e këtij rajoni dhe duke rrezikuar mundësitë për një tranzicion të duhur në industrinë e energjetikës, shkruan Pippa Gallop për BIRN.
Edhe gazetat më të rëndësishme janë të mbushur me tituj të tillë si: Ndërtimi i planifikuar i Tuzla 7 do të hapë rreth 3,500 vende pune, ndërsa ndërtimi i fabrikës Kosova e Re do të hapë 10,000 vende të reja pune. CEE Bankwatch Network ka cituar se jo më pak se 10,030 punonjës do të shpëtojnë pa humbur vendet e punës dhe se rreth 17,600 vende të reja do të hapen në të gjitha fabrikat e planifikuara në Europën Juglindore.
Megjithatë, analiza jonë e re konstaton se për shkak të nevojës për të rritur produktivitetin e minierave, ka shumë mundësi që numri i vendeve të punës që do të reduktohet, do të jetë afërsisht deri në 5,170.
Të njëjtat premtime për hapjen e vendeve të reja të punës, por mbi të gjitha për mbajtjen në punë të punëtorëve aktualë (rreth 3,500) u bënë edhe në momentin që do të ndërtohej fabrika Sostanj 6 në Slloveni, pak vite më parë.
Deri në fund të vitit 2016, vetëm pak muaj pasi fabrika filloi veprimtarinë tregtare, numri i të punësuarve këtu u reduktua në 1,243 punëtorë.
Por, fatkeqësisht, kjo shifër ka gjasa që të rritet, sidomos në periudha kur fabrika e ka të pamundur që të blejë të gjithë qymyrin e nevojshëm për shkak të çmimit të lartë, situatë e ngjashme me atë të vitit 2017, kur fabrika humbi rreth 32.5 milionë euro. Mesa duket, fabrikat e tjera në Europën Lindore, duket se nuk i kanë marrë shumë për bazë mësimet e nxjerra nga fabrika sllovene.
Vendimmarrësit në të gjithë rajonin janë ende të vendosur në ndërtimin e fabrikave të reja të qymyrit, të nxitura kryesisht nga disponueshmëria e financimit kinez. Megjithatë, duke qenë se vendet e këtij rajoni janë zotuar të zbatojnë legjislacionin energjetik të BE-së për të marrë pjesë në tregun e përbashkët të energjisë elektrike, njëkohësisht edhe sektorët e tyre të energjisë duhet të bëhen më efikasë se sa janë aktualisht.
Nivelet aktuale të punësimit nuk mund të mbahen. Për këtë arsye disa kompani kanë filluar që tani të reduktojnë fuqinë punëtore. Për shembull, miniera e qymyrit në Pljevlja të Malit të Zi e ka reduktuar fuqinë punëtore nga 1,200 në 750 në shtatë vitet e fundit. Ndërsa miniera të tjera si ajo e Gackos, Ugljevik dhe Banovicit në Bosnjë-Hercegovinë, vazhdojnë të rrisin fuqitë punëtore për të rritur produktivitetin.
Përpjekja për të vonuar pashmangshmërinë me premtimet e bimëve të reja do të ketë pak ndikim në këtë prirje të përgjithshme. Ajo që vendet e Europës Juglindore kanë të përbashkët me njëri-tjetrin është se as pronarët e këtyre fabrikave dhe as qeveritë përkatëse nuk e pranojnë faktin se industria e qymyrit është në rënie. Edhe në ato vende të këtij rajoni ku kjo gjë është pranuar dhe ku reduktimi i numrit të fuqisë punëtore në këto fabrika ka qenë i nevojshëm, përpjekjet më të mëdha synojnë që ta bëjnë këtë sektor sa më konkurrues.
Gjëja më e keqe në këtë drejtim është se as qeveritë nuk kanë një plan bindës për të siguruar që tranzicioni i të gjithë kësaj fuqie të madhe punëtore të fabrikave të qymyrit, të mos ndjekë modelin e njohur të kompensimeve afatshkurtra të ndjekur nga industria rumune e qymyrit.
Plane bindës dhe gjithëpërfshirëse janë urgjentisht të nevojshme për të ndryshuar komunitetet e varura nga industria e qymyrit.
Sfida e vërtetë është planifikimi i alternativave sa më parë që të jetë e mundur dhe, mbi të gjitha, duke përfaqësuar interesat e fuqisë punëtore të kësaj industrie. Edhe BE-ja ka padyshim rolin e saj në këtë drejtim.
Përveç sigurimit të fondeve për rigjenerimin e minierave, ajo duhet të dërgojë sinjale më të forta në vendet e Europës Juglindore që industria e qymyrit dalëngadalë po vdes dhe se prishja e saj duhet të trajtohet me plane të mirëfillta. Komisioni Europian ka bërë pak deri më tani për të trajtuar subvencionet e vazhdueshme në sektorin e qymyrit, prandaj duhet që ta rrisë veprimtarinë sa më parë në këtë fushë.
Sigurisht, lajmi për kapitullimin e një industrie në të cilën është punësuar një numër i madh banorësh të rajonit të Ballkanit, nuk është i lehtë për t’u dhënë dhe, mbi të gjitha, kërkon edhe një ndihmë të madhe nga organet qeverisëse për ta trajtuar atë në mënyrën më të mirë dhe për të ofruar planet e duhura strategjike, që ky tranzicion të kalojë sa më qetë dhe sa më shpejt të jetë i mundur.
Shumë pyetje mbeten pa përgjigje në këtë fazë, por thjesht fakti i të pranuarit se hartimi i një plani është i nevojshëm, është pika e duhur nga ku njerëzit e këtij rajoni të fillojnë të mendojnë atë çka duan për të ardhmen, larg industrisë së qymyrit.