Kuvendi i Shqipërisë pritet të diskutojë dhe miratojë sot dy projektligje mjaft të rëndësishme për bizneset, atë të Kodit të ri Doganor dhe të Tatimit mbi Vlerën e Shtuar. Të dy këto ligje pritet të fillojnë të zbatohen nga 1 janari i vitit të ardhshëm, ndërsa gjysma e dytë e vitit 2013 do të shërbejë si fazë përgatitore për zbatimin e tyre.
Kodi Doganor kërkon shumicë të cilësuar në Kuvend, ndërsa TVSH mund të miratohet me shumicë të thjeshtë.
LIGJI I RI I TVSH
Në dallim nga ligji ekzistues, ky projektligj është i plotë për sa trajton një gamë të gjerë transaksionesh, i jep kuptim terminologjisë dhe qëllimit të çdo fjale apo koncepti të përdorur; i mirorganizuar dhe strukturuar në kapituj të renditur sipas kuptimit logjik që siguron qartësi, lehtësi për zbatueshmërinë e TVSH-së.
Ka përcaktime dhe nocione të qarta, të cilat mungojnë në ligjin ekzistues, mungesa e të cilave krijonte konfuzion dhe linte vend për abuzim dhe evazion. Ndërkohë që nga mënyra se si është strukturuar, ligji duket qartësisht i aksesueshëm dhe i lehtë për t’u orientuar, pasi fillon me objektin dhe fushën e zbatimit, personat e tatueshëm për të vijuar me transaksionet e tatueshme (konceptet për mallrat/shërbimet/), vendi i transaksioneve të tatueshme (pra kur transaksionet tatohen në Shqipëri), lindja e tatimit dhe kërkueshmëria e tij (kur lind tatimi dhe kur kërkohet ai), vlera e tatueshme (pra cila është vlera që tatohet), shkalla që aplikohet, cilat janë përjashtimet nga TVSH-ja (përjashtimet pa të drejtë kreditimi të TVSH-së), cilat janë eksportet apo furnizimet me shkallë zero të TVSH-së; rregullat e kreditimit të TVSH-së, kufizimet ose jo, për të vijuar më pas me rregullat e administrimit dhe të procedurës së deklarimit, pagesës, etj. Në përfundim konkludohet me skemat e veçanta. Biznesi i vogël në këtë draft është konceptuar si një seksion më vete, ku përcaktohen të gjitha rregullat që duhet të zbatojnë personat e tatueshëm të biznesit të vogël, të cilët nuk janë të regjistruar për TVSH-në, për shkak se nuk e kalojnë pragun e regjistrimit për TVSH. Pragu i regjistrimit për TVSH-në do të përcaktohet me VKM. Pra qartësisht në një seksion më vete janë përcaktuar rregullat dhe modalitetet për këtë kategori subjektesh që nga regjistrimi me TVSH, çregjistrimi nga TVSH, kalimi si tatimpagues TVSH-je ose e kundërta, qarkullimi, rregullat për kreditimin e TVSH-së, etj. Gjithashtu risi në këtë projekt janë edhe skemat e llogaritjes dhe pagesës së TVSH-së mbi marzhin për agjencitë turistike, mallrat e përdorura, arin për investim, etj.
Transaksionet e tatueshme
Në furnizimin e mallrave ndryshon përdorimi i konceptit “zotëron si pronar” me “disponon si pronar”, duke e zgjeruar konceptin e furnizimit të mallit;
Në furnizimet e mallrave përfshihen edhe konceptet e të drejtave reale mbi pasurinë e paluajtshme, apo aksione që i japin mbajtësit juridikisht ose faktikisht të drejtën e pronësisë ose të drejtën e posedimit mbi pasurinë e paluajtshme
Në furnizimet e shërbimeve, evidentohen qartë si furnizim shërbimi transaksionet me një pasuri të patrupëzuar (jomateriale), apo transaksionet mbi aksionet, pjesëmarrjet në shoqëri, obligacionet, etj.
Po ashtu, transferimi i mallrave mbi bazën e një kontrate sipas së cilës komisionerit i paguhet komision për blerjen ose shitjen ndërkohë që ai është ose bëhet pronar i mallit sipas konceptit të furnizimit të mallit është furnizim malli. Në ligjin aktual kemi vetëm një nocion për agjentin, i cili vepron për kryesorin e tij, pa bërë dallim kur ai sillet si agjent transparent, pra kur përfiton vetëm komisionin dhe shërbimin apo furnizimin e mallit e ofron kryesori, si dhe kur ai është agjent i fshehur, pra e blen mallin për t’ia shitur atij që e ka kërkuar atë, duke marrë në zotërim mallin dhe duke u bërë pronar i tij dhe në këtë rast, i gjithë furnizimi trajtohet si furnizim malli.
Në ligjin e ri trajtohet më gjerë dhe i detajuar për çdo rast “furnizimi i mallrave kundrejt pagesës”. Në këtë ligj, ndryshe nga ligji aktual, janë ndarë në dy nene më vete furnizimi i mallrave kundrejt pagesës nga furnizimi i shërbimeve kundrejt pagesës. Gjithashtu vjen si ndryshim nga ligji aktual koncepti që trajtohen si furnizim kundrejt pagesës ai mall apo shërbim për të cilin është zbritur (kredituar) TVSH-ja në blerje, ndërkohë që me ligjin aktual nuk ekzistonte ky dallim.
Ka një dallim nga ligji aktual në lidhje me nocionin e dhuratave me vlerë të vogël. Sipas këtij ligji, dhuratat me vlerë të vogël nuk konsiderohen furnizime kundrejt pagesës. Ministri i Financave ka të drejtë të përcaktojë me udhëzim se cilat do të konsiderohen “mostër” dhe vlerën maksimale të “dhuratave me vlerë të vogël”.
Ndërkohë që në ligjin aktual, çdo gjë që quhet dhuratë e konsideronim furnizim kundrejt pagesës, pavarësisht vlerës së tyre, madje edhe artikujt publicitarë dhe promocionalë me vlerë të vogël, të cilat nuk i konsiderojmë si furnizim kundrejt pagesës, me udhëzimin në fuqi i kufizohet e drejta e zbritjes së TVSH-së në blerje.
Nëse me ligjin aktual, çdo mall i dhuruar pavarësisht vlerës së tij, edhe kur dhurohet për qëllime të nxitjes së biznesit tatohet me TVSH, në këtë projektligj, mallrat e dhuruara deri në një vlerë maksimale, e cila do të përcaktohet me një akt nënligjor, nuk do të jenë objekt i aplikimit të TVSH-së.
Nëse në ligjin aktual nuk lejohet të zbritet TVSH e paguar në blerje nga biznesi për artikujt promocionalë dhe publicitarë të nevojshëm për të nxitur dhe për të zhvilluar biznesin, në këtë projektligj, kjo e drejtë nuk kufizohet duke reduktuar kostot e biznesit për fushatat e publicitetit dhe promocionit.
Me tej është rikonceptuar vetëfurnizimi, transferimi i veprimtarisë ekonomike, duke përcaktuar edhe një procedurë njoftimi nga tatimpaguesi pranë organit tatimor, përpara transferimit të veprimtarisë ekonomike.
Sipas ligjit të ri është detajuar vendi i furnizimit të mallrave me transport, pa transport si dhe në bordin e anijeve, aeroplanëve ose trenave, vendi i furnizimit të gazit natyror, energjisë nëpërmjet sistemeve të shpërndarjes, duke bërë dallimin e një furnizimi për një person rishitës dhe të një furnizimi për konsum të këtij malli. Pra, përcaktohen qartësisht vendi i furnizimit të energjisë, gazit natyror nëpërmjet rrjeteve të shpërndarjes, si dhe nocioni i personit të tatueshëm rishitës të energjisë, koncepte që kanë munguar në ligjin ekzistues, por që të diktuara nga zhvillimet në këtë sektor ishin bërë të domosdoshme për shkak se mungesa e tyre krijonte konfuzion për përcaktimin e Tatimit të Vlerës së Shtuar.
Vendi i furnizimit të shërbimeve, përcaktim shumë i rëndësishëm për të përcaktuar vendin ku lind tatimi, lidhur me shërbimet ndërkombëtare.
Vendi i furnizimit të shërbimeve në këtë ligj është përcaktuar qartësisht duke dhënë si koncept të përgjithshëm faktin që për furnizime të shërbimit që ofrohen nga një person i tatueshëm në Shqipëri për një person të tatueshëm jashtë Shqipërisë, vendi është në vendin e marrësit të shërbimit, ose anasjelltas.
Nëse shërbimi ofrohet kundrejt një personi të patatueshëm jashtë Shqipërisë, vendi është në shtetin e furnizuesit të shërbimit, pra në Shqipëri.
Pra, për herë të parë në këtë projektligj, bëhet dallimi kur: shërbimi kryhet nga një person i tatueshëm për një person të tatueshëm (Biznes –Biznes), vendi i shërbimit është në vendin e marrësit të shërbimit (B-B)
Shërbimi kryhet nga një person i tatueshëm për një person të patatueshëm (Biznes–Konsumator), vendi i shërbimit është në vendin e furnizuesit (B-C)
Gjithsesi nga këto rregulla ka edhe përjashtime. Në të dy rastet për shërbime të caktuara që janë përcaktuar në këtë ligj p.sh. për pasurinë e patundshme, transportin, ngjarje kulturore, sportive, artistike, etj., shërbimet e restorantit, dhënia me qira e një mjeti transporti ku përcaktohet si vend i furnizimit të shërbimit vendi ku këto shërbime kryhen faktikisht. Gjithashtu, në këtë ligj, është përcaktuar edhe vendi i furnizimit të shërbimeve të telekomunikacionit, të transmetimit radioteleviziv dhe shërbimeve elektronike ndaj personave të patatueshëm, dispozita të cilat janë në përputhje me Direktivën dhe pikërisht edhe në BE hyjnë në fuqi dhe fillojnë të aplikohen më 01.01.2015, datë në të cilën është parashikuar të fillojë edhe aplikimi i ligjit të ri të TVSH-së në Shqipëri, duke e përputhur aplikimin e këtij ligji edhe më shumë me parashikimet europiane.
Sipas rregullave të transpozimit të neneve nga e drejta europiane e TVSH-së, në këtë ligj, referuar parimit dhe rregullit të përgjithshëm të direktivës është transpozuar dispozita përkatëse duke përcaktuar rastin kur vendi i furnizimit të shërbimit është në Shqipëri. Pra nëse BE përcakton si parim të përgjithshëm se vendi i furnizimit të shërbimit të kryer nga një person i tatueshëm për një person tjetër të tatueshëm është në vendin ku ndodhet personi i tatueshëm që e përfiton shërbimin, sipas rregullave të transpozimit, në ligjin shqiptar na intereson të përcaktojmë kur vendi i furnizimit të shërbimit është në Shqipëri dhe bazuar në parimin e mësipërm që vendi i shërbimit është në vendin e personit të tatueshëm që përfiton shërbimin, në këtë ligj është përcaktuar se: vendi i furnizimit të shërbimit është në Shqipëri kur personi i tatueshëm përfitues i shërbimit ndodhet në Shqipëri. Kjo kupton se në të kundërt, kur personi i tatueshëm nuk ndodhet në Shqipëri, vendi nuk është në Shqipëri dhe ky transaksion nuk tatohet në Shqipëri.
Momenti i lindjes së tatimit dhe kërkueshmëria e tij për mallrat
Është përcaktuar qartësisht momenti i lindjes së tatimit jo vetëm për mallrat dhe shërbimet, por edhe për importin, apo daljen nga regjimet doganore.
Ndryshe nga ligji ekzistues në të cilin vlera e tatueshme përcaktohej në një nen të vetëm, këtu janë përcaktuar qartë nocionet e vlerës së tregut si për mallrat edhe për shërbimet. Është përcaktuar qartë vlera e tatueshme për çdo furnizimin të kryer kundrejt pagesës duke mos lënë hapësirë për asnjë keqkuptim siç ka pasur shpeshherë deri më sot. Ndërkohë janë përcaktuar të gjitha elementet që përbëjnë vlerën e tatueshme dhe ato që nuk përfshihen në vlerën e tatueshme.
Ligji i ri fut në aplikim qartë nocionin e vlerës së tregut për transaksionet, ndërsa aktualisht, sipas dispozitave të ligjit në fuqi, çdo mall apo shërbim duhet të shitet “sikur qëllimi të ishte fitimi”, pavarësisht vlerës së tregut.
Është përcaktuar vlera e tatueshme për transaksionet mall-mall, mall-shërbim apo pjesërisht të tilla, si dhe vlera e konvertuar në monedhën vendase për transaksione të kryera në monedhë të huaj në momentin kur kërkohet tatimi.
Është qartësuar koncepti i vlerës së tatueshme në import dhe elementet që përfshihen ose nuk përfshihen në këtë vlerë.
Për të parandaluar evazionin apo shmangiet tatimore për transaksione midis personave të lidhur apo që kanë marrëdhënie familjare apo punëdhënës-punëmarrës është përcaktuar se cila do të konsiderohet vlera e tatueshme, nëse konstatohen transaksione midis këtyre personave.
Përcaktohet gjithashtu edhe vlera e tatueshme e konvertuar për transaksione të kryera në monedha të ndryshme, pra jo me monedhën kombëtare, si për furnizimet brenda vendit edhe për importin.
Shkalla tatimore
Është përcaktuar nocioni i shkallës normale të TVSH-së që ne e kemi 20% dhe sipas nenit 95 dhe 96 të DE, shkalla normale e TVSH në asnjë rast nuk mund të jetë më e vogël se 15%.
Njëkohësisht për shkallën e reduktuar, sipas nenit 98/1 të DE kufizohet aplikimi i shkallëve të reduktuara, pra shtetet anëtare mund të aplikojnë 1 ose 2 tarifa të reduktuara dhe sipas nenit 99/1 të DE tarifa e reduktuar nuk mund të jetë më e vogël se 5%. Aktualisht në këtë projektligj nuk është parashikuar të aplikohet ndonjë shkallë e reduktuar. Aktualisht në ligjin e ri, ashtu si edhe në ligjin ekzistues, nuk kemi furnizime mallrash apo shërbimesh me normë të reduktuar TVSH-je.
Përjashtimet
Përjashtimet të cilat janë mbartur nga Direktiva në Ligjin e ri të TVSH-së nuk janë opsionale, por janë të detyrueshme për t’u aplikuar.
Transaksionet e përjashtuara, sipas këtij ligji janë: Shërbimi publik postar sipas shërbimit universal postar; Barnat dhe shërbimet shëndetësore dhe furnizimet e mallrave dhe shërbimeve të lidhura ngushtë me to, të kryera si nga institucionet shëndetësore publike dhe nga ato private; Shërbimet e mjekëve në kuadër të ushtrimit të profesionit të tyre, të licencuar nga autoriteti kompetent shëndetësor; Shërbimet e stomatologëve dhe laborantëve dentarë në kuadër të ushtrimit të profesionit; Furnizimi i organeve, gjakut, qumështit njerëzor; Shërbimet dhe mallrat që kanë të bëjnë me ndihmën sociale, mbrojtjen e fëmijëve, të rinjve, furnizimi i shërbimeve sportive, kulturore kur këto shërbime kryhen nga organizata pa qëllim fitimi dhe me çmime, të cilat nëse nuk janë të aprovuara nga institucionet përkatëse, janë jokonkurruese; Furnizime të vënies në dispozicion personeli për qëllime të ndihmës shpirtërore nga organizatat fetare. Furnizimet e shërbimeve të mësimdhënies shkollore dhe universitare sipas ligjeve specifike; Furnizimi i mësimdhënies shkollore apo universitare nga mësuesit në emër personal; Furnizimi i transportit të të sëmurëve apo të plagosurve me mjete të posaçme; Furnizimi i mallrave apo shërbimeve me rastin e manifestimeve për mbledhjen e fondeve. (P.sh. Franca e ka shumën e arkëtuar në total për një vit jo më shumë se 60.000 euro dhe nr. e manifestimeve 6); Veprimtaria e radiotelevizioneve publike shqiptare, përveç veprimtarisë me karakter tregtar.
Pra, sipas përjashtimeve të përcaktuara në nenin 132 të DE-së, reklamat nga media e shkruar ose elektronike nuk janë të përjashtuara nga TVSH, referuar edhe faktit që kjo dispozitë është e detyrueshme nga Direktiva… Ndërkohë, shërbimet financiare vazhdojmë t’i kemi të përjashtuara në përputhje edhe me Direktivën; pullat postare, pullat të taksës e të ngjashme; lojërat e fatit, bastet; furnizimi i ndërtesave; tokës, qiradhënia e ndërtesave me disa përjashtime.
Vlen për t’u përmendur dhe vjen si dispozitë në përputhje me standardet europiane përjashtimi nga TVSH i shërbimeve të sigurimit dhe risigurimit dhe shërbimet e agjentëve të tyre. Në ligjin në fuqi kanë qenë shërbime me 20% TVSH të gjitha sigurimet e jo-jetës.
Në funksion të rritjes së shkallës së përputhshmërisë së projektligjit me DE-në, si dhe në vlerësim të zhvillimit të sektorëve të veçantë të ekonomisë dhe politikave të reja të qeverisë, në këtë projektligj janë hequr disa përjashtime nga TVSH-ja, të cilat janë në ligjin ekzistues, Mbajtja e këtyre përjashtimeve ka qenë e lidhur me faktin e mosrimbursimit në kohë të TVSH-së për tatimpaguesit, duke e kthyer në këtë mënyrë, TVSH-në, në një taksë mbi biznesin e jo mbi konsumin. Nga data 1 janar 2014 ka hyrë në fuqi rimbursimi i TVSH-së nëpërmjet sistemit të thesarit dhe janë në fuqi procedura të detajuara të kryerjes së këtij rimbursimi për të siguruar që çdo kërkesë rimbursimi trajtohet dhe rimbursohet brenda afateve ligjore. Për këto arsye, në këtë projektligj janë hequr përjashtimet e mëposhtme, mbajtja e të cilave nuk është më e nevojshme, sepse kështu nuk është e nevojshme të rritet shkalla e mospërputhshmërisë me DE-në, në kushtet që këto përjashtime nuk janë në përputhje me standardet europiane.
Më konkretisht:
– Janë hequr përjashtimet në import të makinerive dhe pajisjeve për kontrata investimi apo për përpunimin aktiv, agrobiznesin, subjektet e biznesit të vogël, që janë në ligjin aktual në përputhje me komentet e shërbimet e KE-së dhe të FMN-së. Këto përjashtime nuk kanë qenë në përputhje me DE-në;
– Është hequr përjashtimi për furnizimin e hekurit, i klasifikuar në krerët 7213 dhe 7214 të NKM-së dhe çimentos, i klasifikuar në kodet 2523 29 00; 2523 30 00 dhe 2523 90 00 të NKM-së ndaj subjekteve ndërtuese të hidrocentraleve, të cilat, në bazë të marrëveshjes respektive, i përdorin si lëndë të parë për ndërtimin e hidrocentraleve, pasi ky përjashtim, përveçse nuk është në përputhje me DE, cenon dhe diskriminon tregtarët e vendit të këtyre produkteve, pasi përjashtimi në shitje u heq atyre të drejtën e zbritjes së TVSH-së duke rritur kostot, ndërkohë që nga importi, këto produkte janë të përjashtuara dhe pa kosto shtesë;
– Duke synuar përputhshmërinë me DE-në, është hequr përjashtimi nga TVSH për furnizimet e shërbimeve dhe mallrave të destinuara për realizimin e fazave të kërkimit të operacioneve hidrokarbure, të kryera nga kontraktorët ose nënkontraktorët që punojnë për realizimin e këtyre fazave;
– Gjithashtu, janë përfshirë me TVSH, furnizimet e shërbimeve nga nënkontraktorët për mallrat joshqiptare, të cilat i nënshtrohen regjimit të përpunimit aktiv në Shqipëri për t’u eksportuar, të cilat në ligjin aktual, janë të përjashtuara pa të drejtë kreditimi të TVSH-së. Kjo dispozitë nuk është mbartur në ligjin e ri, pasi sugjeruar dhe nga ekspertët francezë që kanë asistuar këtë dispozitë, nuk është në përputhje me Direktivën. Furnizimet e shërbimeve ose të mallrave, të cilat kanë për qëllim eksportin sipas DE-së, nuk mund të jenë furnizime të përjashtuara pa të drejtë kreditimi të TVSH-së. Në kushtet kur qëllimi është eksporti, këto furnizime mund të jenë furnizime të tatueshme me të drejtë për t’u rimbursuar eksportuesi i mallit. Procedura e rimbursimit për eksportuesit kryhet brenda 30 ditëve. Ndryshe nga sa aplikohet aktualisht, posaçërisht në këtë ligj të ri për të siguruar një taksim të drejtë të TVSH-së, është parashikuar të përjashtohen nga TVSH në shitje ato mallra që janë përdorur për një veprimtari të përjashtuar dhe për këtë qëllim nuk e kanë kredituar TVSH-në që kanë paguar më parë, si dhe ato mallra për të cilat TVSH nuk është e lejuar të kreditohet për shkak të kufizimeve ligjore. Me ligjin ekzistues për këto mallra, për të cilat TVSH është paguar një herë dhe nuk është kredituar, paguhet sërish në shitjen e këtyre mallrave.
Operacione me shkallë 0%, eksportet, transporti ndërkombëtar, të ngjashme me eksportet. Kryesisht janë detajuar të gjitha llojet e furnizimeve, por të gjitha këto kanë të bëjnë me eksportet, transportin ndërkombëtar dhe në lidhje me regjimet doganore, furnizimet për NATO-n, organizata ndërkombëtare, trupin diplomatik e të ngjashme.
Në këtë ligj të ri trajtohen si shërbime me shkallë zero të TVSH-së, shërbimet, përfshirë transportin dhe operacionet ndihmëse, të lidhura drejtpërdrejt me eksportimet apo importimet e mallrave (koncept i përdorur për herë të parë). Furnizimi i mallrave të destinuara për t’u transportuar në bagazhin personal të udhëtarëve do të konsiderohen si eksport. (aplikohet për herë të parë)
Më pas, ky ligj vijon rrjedhshmërisht me kapitullin “Zbritshmëria e TVSH-së” (5 seksione, 17 nene) që lidhet pikërisht me kapitullin e mësipërm përjashtimet/furnizimet me shkallë zero në të cilin përcaktohet qartësisht kur lind e drejta e zbritjes së TVSH-së dhe kufizimet e saj; zbritja e pjesshme, rregullimi i zbritjes dhe rimbursimi.
Konkretisht, e drejta e zbritjes së TVSH-së lidhet ngushtë me përdorimin e mallrave për të cilat është paguar TVSH dhe bazuar në të drejtën e përdorimit janë përcaktuar edhe rregullat e së drejtës së zbritjes. Gjithashtu, për të bërë të qartë këtë fakt, është bërë dallimi në koncept, duke përdorur termin “furnizime me shkallë zero”, pasi për të gjitha furnizimet me shkallë zero, lind e drejta e zbritjes së TVSH-së. Kjo e drejtë lind gjithashtu për furnizime të kryera jashtë Shqipërisë, të cilat po të kryheshin brenda Shqipërisë, do t’i jepnin personit të tatueshëm të drejtën e zbritjes, si dhe për furnizimet e përjashtuara për sigurimet dhe shërbimet financiare kur këto bëhen jashtë Shqipërisë, përsëri lind e drejta e zbritjes. Sipas ligjit në fuqi, shërbimet që kryhen jashtë Shqipërisë janë të përjashtuara pa të drejtë kreditimi të TVSH-së, ndërkohë që në ligjin e ri, shërbimet që kryhen jashtë Shqipërisë nuk e kufizojnë zbritjen e TVSH-së. Rregullat për zbritjen e pjesshme të TVSH-së jepen pasi përcaktohen konceptet e qarkullimit, si dhe të përqindjes fillestare dhe përfundimtare. Pak a shumë është procedurë e ngjashme me atë që kemi aktualisht, por është hequr kriteri i ndryshimit të koeficientit me 20, si kriter për të aplikuar ose jo rregullimin e kreditimit, të cilin Direktiva nuk e parashikon.
Gjithashtu në ligjin e ri, rregullimi i kreditimit, nëse ndryshon përdorimi i aktivit, shtrihet:
- Për mallrat kapitale të luajtshme, përgjatë 5 vitesh;
- Për mallrat kapitale të paluajtshme, përgjatë 10 vitesh;
Në ligjin ekzistues, ky afat ka qenë 5 vjet për çdo lloj aktivi të luajtshëm apo të paluajtshëm.
Gjithashtu janë përcaktuar kufizimet e së drejtës së zbritjes, të cilat aktualisht janë të trajtuara në Udhëzimin e TVSH-së. Te kufizimet e së drejtës së zbritjes janë shtuar shpenzimet e luksit dhe të përfaqësimit përtej normës së lejuar për njohjen e tyre si shpenzime të zbritshme sipas ligjit që trajton tatimin mbi fitimin. Kjo shtesë u bë pasi Direktiva shprehej që kufizimet mund të bëhen në lidhje me shpenzimet e përfaqësimit, si dhe nuk kemi përfshirë shpenzimet për artikujt publicitarë dhe promocionalë, pasi sipas Direktivës, dhuratat në vlerë të vogël, në të cilat pse jo mund të përfshihen edhe shpenzimet për artikujt publicitarë me vlerë të vogël, nuk konsiderohen furnizime kundrejt pagesës. Kështu që moslejimi i kreditimit për to do të binte ndesh me përcaktimin në nenin 9 të ligjit të ri. Pra, në ligjin e ri, artikujt publicitarë dhe promocionalë nuk janë objekt i kufizimit të kreditimit të TVSH-së. Për këta artikuj lejohet të zbritet TVSH e paguar në blerje.
Rregulla të tjera të së drejtës së zbritjes janë rikonceptuar dhe plotësuar pa ndonjë ndryshim thelbësor.
Rimbursimi
Për rimbursimin janë mbajtur të njëjtat dispozita, pra kushtet vazhdojnë të jenë të njëjta, 3 periudha të mbartura, 400.000 lekë dhe 30 ditë për eksportuesit dhe marrëveshjet ndërkombëtare dhe 60 ditë për tatimpaguesit e tjerë (Afatin e rimbursimit, Franca e ka mbi 60 ditë, varion në bazë të analizës së riskut). Bazuar edhe në eksperiencën franceze, në këtë projektligj, është parashikuar se në rast se ka arsye të justifikueshme, Drejtori i Përgjithshëm i Tatimeve, mund ta shtyjë këtë afat edhe me 60 ditë.
Për sa i përket rregullimit të kreditimit të TVSH-së, zbritja (kreditimi) e TVSH-së e kryer më parë, rregullohet kur është më e lartë apo më e ulët se ajo për të cilën personi i tatueshëm ka pasur të drejtë.
Gjithashtu, në ligjin e ri, është parashikuar mundësia e njohjes së kreditimit të TVSH-së kur tatimpaguesit kalojnë nga subjekte pa TVSH në subjekte me TVSH dhe anasjelltas, duke pasur parasysh kriteret për mosdiskriminimin edhe privilegjimin e pamerituar, – “rregullim ky që nuk ka ekzistuar deri më sot, edhe pse shpesh është kërkuar nga tatimpaguesit”.
Ndërkohë në ligjin e ri ka rregullime që luftojnë evazionin si p.sh. përcaktohet qartë se: Kur fatura e lëshuar nuk përkon me furnizimin e mallit apo me kryerjen e shërbimit, TVSH-ja paguhet nga personi që e ka faturuar atë, ndërsa personi që e ka marrë faturën nuk i lejohet të kreditojë TVSH-në.
Faturimi
Në këtë seksion janë dhënë qartë konceptet e faturës, faturës elektronike dhe të notës së debitit dhe notës së kreditit, janë përcaktuar qartë rastet kur lëshohet fatura dhe kur nuk është e detyrueshme të lëshohet fatura tatimore. Janë detajuar të gjitha elementet që duhet të përmbajë fatura tatimore.
Në nenin 103 është siguruar përputhshmëria, pasi sipas nenit 229 të DE nuk kërkohet që fatura të vuloset dhe gjithashtu në përputhje me nenin 231 të DE në pikën 2 të këtij neni, është parashikuar përkthimi i faturave kur kërkohet për qëllime të kontrollit.
Po ashtu është rikonceptuar neni 98, për sa i përket vlerës së furnizimit, për të cilat është e detyrueshme të lëshohet fatura tatimore, duke suprimuar edhe diferencimin për hipermarketet, meqë nuk ka një përkufizim të qartë për këtë nocion në legjislacionin shqiptar. Edhe nga ekspertët francezë është sugjeruar një zgjidhje e tillë. Gjithashtu, me këtë ligj, vlera maksimale e transaksioneve për të cilat kërkohet të lëshohej fatura, nga 20.000 lekë në ligjin e vjetër, është bërë 40.000 lekë.
Sipas këtij projektligji lejohet të zbritet TVSH në raste shkatërrimi, humbjeje apo vjedhjeje të pasurisë të provuara apo të konfirmuara sipas procedurave përkatëse ligjore dhe daljet jashtë përdorimit të mallrave nuk janë furnizime të tatueshëm për TVSH-në dhe si të tilla, për to nuk do të aplikohet TVSH. Por, që të shmangen abuzimet në lidhje me këtë, do të përcaktohen procedura të qarta për realizimin e këtyre proceseve.
-Faturat letër dhe elektronike. Faturat përveçse letër, mund të dërgohen dhe në mënyrë elektronike, por kjo mund të bëhet e mundur vetëm nëpërmjet një sistemi të shkëmbimit elektronik të të dhënave EDI si dhe pasi të jetë vërtetuar origjina dhe integriteti i përmbajtjes.
Regjimet e veçanta
– Regjimi i ndërmarrjeve të vogla. Në këtë regjim përfshihen personat të cilët realizojnë qarkullim nën kufirin e regjistrimit për TVSH-në, kushtet e përfitimit ose jo nga regjimi, zgjedhja me dëshirë për të qenë pjesë e regjimit normal të TVSH-së, kalimi në regjimin normal të TVSH-së dhe kushtet, e drejta e kreditimit, etj. Në ligjin e ri, ndryshe nga ai në fuqi, një subjekt të cilit i bie qarkullimi për TVSH-në nën kufirin e përcaktuar ka të drejtë të ndërrojë regjimin, pra të kalojë si subjekt pa TVSH. Me ligjin ekzistues, kjo e drejtë ishte kufizuar.
– Regjimi për agjentët e udhëtimit, i cili ka për objekt agjentin e udhëtimit që vepron si ndërmjetës në emrin e tij dhe kujdeset për të realizuar udhëtimin për klientët; Organizatori i udhëtimeve turistike konsiderohet si agjent udhëtimi;
Vlera e tatueshme e furnizimit të shërbimit në rastin e kësaj skeme është vetëm marzhi i agjentit të udhëtimit, që konsiderohet diferenca ndërmjet çmimit total që detyrohet të paguajë klienti dhe vlerës reale që detyrohet të paguajë agjenti i udhëtimit për furnizimet e mallrave dhe shërbimeve të faturuara nga persona të tjerë të tatueshëm, për veprimet e kryera në përfitim të drejtpërdrejtë të klientit.
-Regjim i veçantë i zbatuar për shitjen e mallrave të dorës së dytë, punëve artistike, artikujve të koleksionit dhe antikuarë.
-Regjimi i marzhit të fitimit, Marzhi i realizuar nga personi i tatueshëm është i barabartë me diferencën ndërmjet çmimit të shitjes të kërkuar nga personi i tatueshëm rishitës dhe çmimit të blerjes.
-Regjimi i ankandeve, vlera e tatueshme, për furnizimin e mallrave nën këtë regjim përbëhet nga vlera totale që i faturohet blerësit ofertues më të mirë nga ana e organizatorit të shitjes me ankand, zvogëluar me vlerat e mëposhtme:
a) Vlera neto që organizatori i shitjes me ankand i ka paguar apo do t’i paguajë porositësit, e cila përbëhet nga diferenca midis çmimit të shitjes në ankand të mallit dhe vlerës së komisionit që organizatori i shitjes në ankand ka marrë ose do të marrë prej porositësit mbi bazën e kontratës komisionerë për shitjen.
b) Vlera e TVSH-së për t’u paguar nga organizatori i shitjes me ankand për furnizimin e kryer.
Pra si për agjentët turistikë, edhe për regjimin e ankandeve apo shitjes së mallrave të përdorura, TVSH do të llogaritet dhe paguhet mbi marzhin.
-Regjimi i kompensimit të prodhuesve bujqësorë, skemë e cila është mbajtur e njëjtë me skemën që kemi në ligjin ekzistues me disa rregullime. Ndryshim për t’u theksuar këtu është rritja e normës së kompensimit të fermerëve nga 6% në 20% dhe kodi i fermerit është shndërruar në Numër identifikimi. Skema aktuale të kompensimit të fermerëve me normën prej 6% nuk ka arritur të prodhojë rezultatin e dëshirueshëm në sektorin bujqësor për arsye të mosinteresimit të grumbulluesve apo përpunuesve të produkteve bujqësore për të aplikuar këtë skemë. Bazuar në shumë takime mes Ministrisë së Financave, Ministrisë përgjegjëse për Bujqësinë dhe përfaqësues të këtij sektori, mosinteresimi lidhet me faktin se këta grumbullues apo përpunues kreditojnë TVSH prej 6% në blerjet e produkteve bujqësore (lëndë të para për ta) dhe faturojnë me 20% produktet e tyre finale, pra TVSH e pagueshme në administratën tatimore është 14%. Kjo normë e lartë e TVSH-së së pagueshme mund të ketë shërbyer si argument për moslëshim fature me TVSH nga kjo kategori tatimpaguesish. Kjo konfirmohet edhe nga të dhënat e administratës tatimore, sipas të cilave rezulton se për vitin 2013, TVSH e pagueshme nga sektori bujqësor ka qenë vetëm 35 milionë lekë. Bazuar në propozimin e Ministrisë përgjegjëse për Bujqësinë, në këtë projektligj, norma e kompensimit është rritur nga 6% në 20%, pikërisht për të neutralizuar efektin dekurajues të normës prej 6%, duke prodhuar një skemë që ka në konsideratë si fermerin, edhe grumbulluesin dhe përpunuesin e produkteve bujqësore. Norma e kompensimit prej 20% barazon dhe neutralizon TVSH e pagueshme për grumbulluesin/përpunuesin, duke inkurajuar këtë të fundit të lëshojë faturë me TVSH; rrit interesin e fermerit për të marrë faturën me TVSH nga shitësi, si dhe bën praktike marrjen nga fermeri dhe monitorimin nga strukturat përgjegjëse të skemave të subvencionit në bujqësi, të cilat kanë si kusht faturën me TVSH.
Kodi i fermerit është shndërruar në numër identifikimi, i cili lëshohet nga organi tatimor për fermerët, për të evidentuar dhe për të siguruar zbatimin e skemës së kompensimit të fermerëve duke u dhënë mundësi fermerëve të kryejnë edhe vetë eksporte të produkteve të tyre. Është pasuruar lista e produkteve bujqësore edhe me shërbime bujqësore.
-Regjimi i veçantë mbi arin për investim. Në kuptim të këtij seksioni përcaktohet koncepti i arit për investim, sipas pastërtisë së arit, formës, etj., si dhe përcaktohen rregullat për tatueshmërinë, përjashtimin e transaksioneve që kanë të bëjnë me këtë regjim duke pasur parasysh edhe rregullat europiane. Përjashtohet nga Tatimi mbi Vlerën e Shtuar furnizimi dhe importimi i arit për investim, përfshirë arin për investim të përfaqësuar nga certifikata ari, etj.
KODI I RI DOGANOR
Kodi i ri doganor synon qartësimin në zbatim të procedurave të rregulluara prej tij, si për Operatorët Ekonomikë (bizneset) ashtu edhe për Administratën Doganore; Përmirësimin, lehtësimin dhe thjeshtimin e rregullave dhe procedurave doganore; Harmonizimin e vendimmarrjes; Procedura më efikase doganore; Unifikimin e një numër rregullash dhe praktikash të rëndësishme të cilat, deri më tani, mundet të jenë aplikuar rast pas rasti;
Në Kodin e Ri janë bërë përmirësime, që përfshijnë masa të cilat çojnë në kalimin në një mjedis doganor elektronik pa letër/paperless, si dhe dispozita për të futur procedurat doganore për Operatorët Ekonomikë të Autorizuar (“AEO”), duke përfshirë zhdoganimin e centralizuar.
Kodi synon garantimin e një ekuilibri midis detyrimit të autoriteteve doganore për të siguruar mirë aplikimin e legjislacionit doganor nga njëra anë dhe nga ana tjetër e të drejtës së operatorit ekonomik për t’u trajtuar në mënyrë të drejtë me anë të zgjerimit të mundësive të kontrollit për administratën doganore dhe të drejtës për apelim nga operatorët ekonomike kundrejt çdo vendimi të autoriteteve doganore duke parashikuar edhe të drejtën e çdo personi që të dëgjohet para se të merret një vendim i disfavorshëm për të. Sigurisht, që kjo e drejtë mund të kufizohet kur shkelja është e rëndë dhe cenon sigurinë dhe mbrojtjen kombëtare dhe të qytetareve, shëndetin publik, faunën dhe florën dhe konsumatorët.
Ai përcakton të gjitha rastet, kur lind dhe vendin ku lind një borxh doganor me qëllim që të evitohen vështirësitë dhe zgjidhja juridike si dhe përcakton rregullat që zbatohen për regjime të veçanta duke mundësuar përdorimin e një garancie të vetme për gjithë këto regjime dhe që kjo garanci globale të mbulojë shumë transaksione.
Kodi i ri do të garantojë çlirim të shpejtë të mallrave kur operatori ekonomik jep paraprakisht informacionet e nevojshme për kryerjen e kontrolleve bazuar në analizën e riskut. Duke patur parasysh këtu që Konventa e Kyoto-s, e rishikuar, parashikon që, depozitimi, regjistrimi dhe kontrolli i deklaratës doganore mund të bëhet para mbërritjes së mallrave.
Ai parashikon dhe shkrirjen e regjimit të përpunimit aktiv me pezullim me atë të përpunimit nën kontrollin doganor.
Operatorët ekonomikë të autorizuar
Kodi parashikon që bizneset, të cilat do të kalojnë në një filtër të rreptë, të marrin statusin e Operatorëve Ekonomikë të Autorizuar (AEO).
Sipas relacionit të doganave, AEO-të do të kenë disa avantazhe si aksesi në procedurën e zhdoganimit të centralizuar, duke i lejuar atë që të paraqesin deklaratat doganore dhe të paguajnë detyrimet në më të shumtën e rasteve nga zyra e tyre e regjistruar.
Operatorët gjithashtu mundet të lejojnë të lëvizin mallrat, ndërkohë që ato janë ende në magazinim të përkohshëm.
Përveç të tjerave, operatorët ekonomikë të autorizuar do të kenë mundësi të përfitojnë shtyrje të pagesave, në bazë të një garancie me një shumë të reduktuar (në krahasim me operatorët e tjerë që nuk janë cilësuar sit ë tillë, të cilët duhet të sigurojnë një garanci të plotë).
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.