Shumë risqe dhe vetëm një vullnet
Ky vit ekonomik për Shqipërinë do të jetë i vështirë edhe për shkak të zgjedhjeve lokale, që pritet të mbahen në qershor.
Përfundimin e mësipërm e mbështesim te sjellja historike sa herë që ka zgjedhje në vendin tonë, por edhe te rrethanat e reja të krijuara gjatë këtij viti.
Në çdo vit elektoral, ekonomia vendase ka pësuar stepje të përkohshme, që rrjedhin për disa arsye. Suksesi dhe vijimësia e mjaft bizneseve në Shqipëri vijojnë të jenë të lidhur ngushtë me pushtetin, i cili në raste të rotacionit vë në pikëpyetje edhe sipërmarrjen. Ky fenomen i vërejtur tashmë qartazi edhe nga institucionet ndërkombëtare, duke i qenë i shoqëruar me sjelljen politike përjashtuese të fituesit ndaj projekteve të paraardhësit, rrit pasigurinë. Ky është risku politik.
Një tjetër risk është ai financiar. Në prag të fushatave elektorale vihen re përqendrim të financimeve buxhetore për efekt të mbledhjes së votës. Ky përqendrim i parave, duke dalë nga rrjedha e parashikimeve buxhetore, prish ekuilibrat e tregut, duke krijuar një situatë artificiale megjithëse të përkohshme, si për shembull, në kursin e këmbimit, apo konsumin, por që e shtrin efektin deri në fund të periudhës buxhetore.
Ndonëse nuk ka studime të mirëfillta, raste të shpeshta kanë treguar se bërja e investimeve “elektorale” nuk ka efekt te votuesi, por nxitimi ka bërë që shpesh fondet publike të përdoren për projekte të pamenduara mirë, jo shumë fizibël dhe cilësi të ulët, duke qenë në periudhë afatgjatë një investim jo i qëndrueshëm.
Këto janë tiparet e vërejtura në vite në Shqipëri sa herë që ka zgjedhje, por në vend është krijuar një rrethanë e re, që ashtu siç është trajtuar deri tani, duket një risk për ekonominë e këtij viti.
Në këto zgjedhje lokale, vendi është futur me një hartë të re administrative. Mbi 140 pushtetet lokale janë shkrirë në vetëm 61 të tilla. Por ky kompozim i pushteteve vendore ende nuk është shoqëruar me një infrastrukturë ligjore e institucionale për mënyrën sesi do të jetë struktura e re e pushtetit, si do të delegohen projekte në njësitë që tanimë nuk ekzistojnë, si do të zbatohen buxhetet etj. Mazhoranca, e cila kishte parashikuar krijimin e një task force për këtë rast, ende nuk e ka bërë diçka të tillë. Ndërkohë që nisja shumë para kohe e fushatës ka bërë edhe shkrehjen e institucioneve të cilat si përherë anashkalojnë detyrat funksionale, duke u përqendruar në detyrimet partiake. Ky risk administrativ e ligjor, nuk është i vogël, vlerësojnë shumë ekspertë.
Ka dhe një risk tjetër, ai kohor. Në përgjithësi, procesi zgjedhor në Shqipëri dhe më pas konstituimi i pushteteve lokale merr një kohë të gjatë, që ndonjëherë zgjat dhe muaj. Në varësi të rezultateve ndodh shpesh se sa herë që ka një çiftim bipolar, kur kreun e bashkisë e fiton një forcë dhe këshillat një tjetër, miratimi i buxheteve ka qenë ndonjëherë jo vetëm me vonesa të skajshme, por edhe i pamundur. Ka pasur ngjarje në Shqipëri kur ndihma ekonomike është bllokuar prej muajsh, kur pagesat sociale janë ende të pandara, por projekte madhore kanë mbetur të pafinancuara, për shkak të cinizmit politik.
Të tilla risqe që shfaqen sa herë ka zgjedhje së bashku me disa ekzistuese si rënia e konsumit, paqëndrueshmëria e të ardhurave buxhetore, rënia e pritshmërive, e bëjnë shumë multiplikativ rrezikun e këtij viti për ekonominë. Prandaj këto zgjedhje, që kanë nisur herët me fushatën elektorale, kërkojmë përpara së gjithash demonstrim të vullnetit të mirë.