Greqia dhe Britania-Historia e dy ekonomive. A do t’u kushtojnë vëmendje mësimeve Uashingtoni dhe bota?
(Po për Shqipërinë vlen ky mesazh?!*)
Mësimi nga zgjedhjet e fundit të Britanisë ështëi thjeshtë: Rritja funksionon. Ekonomia e ishullit po rritet më shpejt se ajo e çdo vendi tjetër të zhvilluar, përfshirë SHBA dhe të shumëpërfolurën Gjermani. Londra ka disa ide se si të arrijë zgjerimin ekonomik dheqë në mënyrë të qartë, nuk e kanëUashingtoni, Tokio dhe BE-ja.
Që kur konservatorët morën detyrën pesë vjet më parë, ata kanë reduktuar numrin e punëtorëve të qeverisë nga 6.3 në 5.3 milionë. Kjo është e drejtë: Ata kanë shkarkuar 1 milion burokratë. Dhe konservatorët e rizgjedhur do të zbatojnë një ‘dietë’ edhe më të fortë tësektorit publik. Numri i vendeve të punës të qeverisë është parashikuar të bjerë me 650,000 persona të tjerë gjatë pesë viteve të ardhshme.
Kjo është nëkontrastme Europën Kontinentale: Franca, Italia, Spanja, Portugalia dhe, e panevojshme të themi, Greqia,kanë bërë një progres të vakët në sektorët e tyre publikë. Ata kanëshkurtuar herë pas here shërbimet, duke zemëruar publikun, por ‘monstrat’ e qeverisë kanë shpëtuar pa u prekur.
Ndërkohë, sektori privat i këtyre vendeve ka bartur pjesën më të madhe të masave shtrënguese ekonomike: Përgjithësisht, taksat janë rritur; pengesat strukturore ndaj rritjes- kryesisht kufizimet në fleksibilitetin e fuqisë punëtore-kanë mbetur gjerësisht të patrajtuara, kështu që nuk është çudi që ekonomitë e tyre ‘tëqelben erë’; dhe papunësia është ende tepër e lartë, sidomos në mesin e të rinjve.
Britanikët kanë reduktuar normën e tyre të tatimit të korporatës në 20% nga 28% që ishte në vitin 2010. Disa qeveri europiane kanë ulur lehtazi normat e tyre të taksave të korporatave, por fare ‘vakët’,përkundër asaj që ka bërë Londra.
Britania ka reduktuar gjithashtu normën e saj kryesoretë tatimit mbi të ardhurat nga 50% në 45%. Ajo bëri një gabim të madh me rritjen e tatimit të saj mbi vlerën e shtuar nga 17.5% në 20% katër vjet më parë, një ‘mëkat’që e kanë shumica e vendeve të tjera në BE (si dhe nga Japonia).
Qeveria e SHBA-ve nuk ka bërë asnjë progres strukturor në linjëme Mbretërinë e Bashkuar. Përkundrazi, Uashingtoni ka rritur taksat, ka fryrë borxhin kombëtar dhe e ka ‘bombarduar’ ekonominë me një ‘cunam’ rregulloresh. Rezerva Federale ka paralizuar tregjet e kreditit me lehtësimin e saj sasior dhe ‘ndrydhjen’ e normave të interesit. Banka Qendrore Europiane dhe Banka e Japonisë janë treguar po aq absurde. Banka e Anglisë nuk ka fituar asnjë çmim për politikë të ndjeshme monetare, por ajo ka qenë shumë më pak destruktive.
Krahasoni atë çka ka bërë Britania e Madhe me atë që ka bërëGreqia, duke ndjekur kurat shkatërruese, antirritje të FMN-së, BQE-së dhe BE-së. Britania e ka vënë sektorin e fryrë publik në dietë; Greqia nuk e ka bërëdiçka të tillë. Britania ka reduktuar taksat, Greqia i ka rritur ato. Britania ka bërë përparim të vërtetë në mirëqenien dhe reformën e arsimit, ndërsa qeveria greke vazhdon t’i rezistojë ashpër çdo ndryshimirealme gjendjen e saj lajthitëse të mirëqenies apo sistemit të saj arsimor, i cili i shtyn familjetnë krahët e tutorëve privatë.
Këto zgjedhje tregojnë historinë: Partia Konservatore e Britanisë ka siguruar një fitore mahnitëse; Greqia ka zgjedhur ekstremistët populistë që premtojnë shërim pa dhimbje, të cilët ka të ngjarë ta vënë BE-sëdrejt rrugës për një zgjidhje politikisht vdekjeprurëse.
Londra nuk ka pasur asnjë model të rritjes ekonomike. Ajo ka humbur miliarda në skemat alternative të energjisë. 28% e fitimeve të saj nga taksat mbi kapitalin është një shifërtepër e lartë për një vend që dëshiron të jetë një central elektrik i teknologjisë së lartë. Dhe taksat e saj të vazhdueshme të veçanta ndaj sektorit aspak popullor bankar mund t’i nxisin ato institucione të zhvendosen diku tjetër, në vende shumë mëmikpritëse. Por, në krahasim me pothuajse gjithë të tjerët, britanikët kanë vepruar drejt.
A do ta marrin parasysh politikëbërësit gjetkë? Ndoshta jo. Në SHBA, do të duhet të presim zgjedhjen e Presidentit të ri, një icili do të ndjekë një axhendë reganiane.
*Forbes (Pjesa e Shqipërisë është shtuar nga Monitor)