Ëndrra që po mbetet në sirtar!
Ndonëse gjeografikisht në Europë, shqiptarët nuk e ndiejnë veten pjesë të saj. Niveli i ulët i zhvillimit ekonomik, që përkthehet në më shumë varfëri për qytetarët e saj, korrupsioni i lartë, burokracitë, mungesa e besimit te qeverisja dhe shpresës për një prosperitet në të ardhmen, konfliktet e lodhshme politike na bëjnë shpesh të ndihemi shumë larg asaj që mendojmë se e meritojmë.
Normat e ulëta dhe të dobëta të rritjes ekonomike, kombinuar me varfërinë e përhapur, largimin e trurit (profesionistëve të klasës së mesme) dhe niveli i lartë i papunësisë tek të rinjtë, kanë ulur ndjeshëm besimin në qeverisje. Duke i shtuar kësaj, edhe shkallën e lartë të ekonomisë në të zezë, që lejon një grusht njerëzish të përqendrojnë pushtetin ekonomik për të lulëzuar së bashku me nepotizmin, patronazhin dhe korrupsionin.
Ashtu si i mbyturi që kapet pas një fije shprese, ëndrra për t’u bërë pjesë e Europës, nënkupton të drejtën për të pasur një shtet funksional, që i shërben së pari interesave të qytetarëve dhe investon në rritjen e mirëqenies së tyre.
Jo rastësisht, Shqipëria, por edhe Kosova, që janë dy vendet më të varfra të Europës, janë edhe dy shtetet që mbështesin anëtarësimin, me një përqindje dërrmuese prej më shumë se 90% të qytetarëve të tyre. 88% e qytetarëve thonë se kanë mendim pozitiv për BE-në. 97% e shqiptarëve mbështesin anëtarësimin në Bashkimin Europian. Madje shqiptarët kanë më shumë besim tek institucionet e BE-së, sesa kanë vetë qytetarët e shteteve anëtare të BE-së!
Në vitin 2003, në një samit të zhvilluar në Selanik të Greqisë, krerët e BE-së u premtuan shteteve të Ballkanit se dera e anëtarësimit në BE, do të ishte e hapur për ta. Por, 17 vjet më vonë, anëtarësimi në BE vazhdon të mbetet ende një perspektivë e largët për gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor.
Ballkani Perëndimor e ka humbur tashmë shansin historik që të përfitonte nga përqasja pozitive e Bashkimit Europian, siç ndodhi me Bullgarinë e Rumaninë, në 2007-n, apo me Kroacinë në 2013-n, kur ajo edhe mund të mbyllte një sy për kriteret që duheshin plotësuar.
Europa, prej disa vitesh, nuk e ka më vullnetin politik që të zgjerohet. Largimi i Mbretërisë së Bashkuar, skepticizmi i shteteve anëtare dhe më pas kriza ekonomike e shkaktuar nga Covid-19 kanë shkaktuar atë që po quhet “lodhje e zgjerimit”. Duket sikur disa shtete anëtare do të preferonin që procesi i zgjerimit të Ballkanit Perëndimor të zvarritej për një kohë të gjatë, në mos pafundësisht.
Kjo përqasje e re e Bashkimit Europian e ka lënë “topin” në fushën e gjithsecilit shtet. Metodologjia e re e integrimit e Ballkanit Perëndimor në BE, përcakton që pranimi i anëtarëve të rinj do të jetë i bazuar në arritjet individuale të secilit prej shteteve aspirante dhe jo pranime në bllok, siç ka ndodhur në të shkuarën. Ritmi i reformave, sidomos sundimi i ligjit dhe lufta ndaj korrupsionit, një integrim më i shpejtë i vendeve të Ballkanit Perëndimor mes tyre, janë parakushte në një proces që vërtet është i pa kthim, por tashmë nuk dihet se kur mund të përfundojë.
Në kushtet aktuale, Maqedonia dhe Serbia janë në rrugë për të pasur një integrim më të shpejtë se sa Shqipëria, Kosova dhe Bosnja. Shqipëria duket se nuk po nxiton që të bëjë detyrat e shtëpisë. Palët janë shumë të zëna në debatet mes tyre, teksa reforma në drejtësi, pavarësisht presionit të madh ndërkombëtar, nuk po arrin të japë rezultate të dukshme.
Covid-19 i ka dhënë ndërkohë një goditje të fortë ekonomisë dhe pritet të ndikojë në ngadalësimin e reformave ekonomike, që edhe më parë po ecnin vetëm nga “presioni” i integrimit. Të gjitha institucionet ndërkombëtare kanë ulur pritshmëritë e rritjes, ndërsa Banka Botërore paralajmëroi se varfëria pritet të rritet ndjeshëm dhe 41% e popullsisë do të jetojë me më pak se 5 dollarë në ditë. Me zgjedhjet në prag, vëmendja ndaj problemeve thelbësore që ka vendi, zgjidhja e të cilave është një parakusht për integrimin në BE, pritet që të lihet mënjanë.
Teksa Europa nuk po vjen dot tek ne, shqiptarët po zgjedhin rrugën më të shkurtër, të shkojnë vetë tek ajo. Në korrik, Shqipëria zinte vendin e dytë në botë për kërkesat për azil në BE, në raport me popullsinë, duke ia kaluar edhe vendeve që ikin nga lufta. Një eksod në heshtje që flet shumë për një popull që po i humb shpresa ditë pas dite…