Intervistë me Dr. Kledi Kodra, FCCA – Administrator/Partner Menaxhues, Grant Thornton Albania
Bankat shqiptare janë më tepër të fokusuara drejt rritjes së pjesës së tyre të tregut, se sa te rritja e përfitueshmërisë.
Dr. Kledi Kodra, administrator/partner menaxhues i Grant Thornton Albania thotë për “Monitor” se rritja e pjesës së tregut, në mungesë të një kthimi të kënaqshëm nga kapitali i vet, nuk është cilësore dhe, mes të tjerash, ndikon edhe në vlerësimet për çmimin e shitjes së bankave shqiptare. Sipas tij, ngarkesa e bankave me kosto përputhshmërie gjithashtu ka luajtur rol frenues në këndvështrimin e përfitueshmërisë dhe kthimit nga kapitali.
Cilët janë faktorët që përcaktojnë çmimin e tregut të një banke tregtare?
Ashtu si çdo entitet tjetër në industritë jofinanciare, vlera e një banke do të diktohej nga flukset monetare që banka do të gjeneronte në të ardhmen, të skontuara me një normë që reflekton risqet sistematike të entitetit. Flukset monetare që përdoren për vlerësimin e bankave janë dividendët, ose flukset monetare ndaj kapitalit aksioner.
Në këtë kuptim, dy nga drivers kryesorë që do të diktonin vlerën e një banke do të ishin rritja e të ardhurave operacionale nga interesat dhe spread, ndërmjet kthimit nga kapitali i vet (ROE) dhe kostos së financimit të këtij kapitalit (WACE). Gjithashtu, ne përdorim metoda vlerësimi që mundohen të marrin referencë transaksione për asete të ngjashme në treg të lirë dhe në këto raste, ndërtohen shumëfisha tregu (market multiples), me referencë transaksione të ngjashme, si çmimi ndaj fitimit neto, çmimi ndaj kapitalit neto, duke përjashtuar aktivet jomateriale, etj.
Në rastin kur një klient potencial do të kërkonte nga ju vlerësimin e çmimit të një banke, si do të ndërtohej procesi i vlerësimit dhe cilat do të ishin shtyllat kryesore në përcaktimin e çmimit?
Përgjithësisht, në rastet e angazhimeve të tilla, ne ndjekim proceset e mëposhtme:
- Kuptojmë transaksionin dhe arsyen pse kërkohet vlerësimi;
- Zhvillojmë analiza të terrenit aktual dhe atij të pritshëm makroekonomik me fokus të veçantë mbi normat e interesit dhe politikën monetare dhe fiskale;
- Zhvillojmë analiza të industrisë për të parë forcat që diktojnë treguesit e kthimit, që më pas të kuptojmë pozicionimin specifik të bankës në shqyrtim, me fokus në avantazhet strategjike që gjenerojnë kthimin nga kapitali i vet;
- Në bashkëpunim me Drejtimin, rishikojmë projeksionet financiare, sipas planeve të biznesit dhe bëjmë axhustimet përkatëse, në mënyrë që të ndërtojmë supozime të qëndrueshme për modelimin financiar;
- Një nga hapat kryesorë është përcaktimi i kostos së kapitalit të vet (WACE). Këtu, ne përdorim një sërë teknikash për të arritur në një normë që reflekton pozicionin e bankës, në kuptim të riskut/kthimit që do të kërkonte një investitor racional;
- Zhvillojmë analiza të bankave të ngjashme të listuara dhe më pas triangulojmë rezultatet e vlerësimit, duke dhënë një range vlerash të kapitalit të vet; dhe
- Kalibrojmë rezultatet nëpërmjet analizave të sensitivitetit dhe skenarëve të ndryshëm.
Sa e ka ndikuar kriza e gjatë financiare që nisi në vitin 2008 çmimin e tregut të bankave tregtare shqiptare?
Pavarësisht se industria bankare shqiptare ishte e imunizuar mirë dhe e qëndrueshme gjatë krizës financiare të vitit 2008, sidomos në drejtim të strukturës së kapitalit, nga të dhënat dhe analizat tona rezulton që vlerësimet e kapitalit të vet për bankat shqiptare kanë qenë në territor të stresit financiar. Sigurisht, në kushtet kur treguesit themelorë financiarë kanë qenë të qëndrueshëm, kthimi drejt vlerave mesatare historike ka qenë relativisht i shpejtë.
Nga viti 2015 e në vazhdim, transaksionet e shitjes së bankave tregtare në Shqipëri janë kryer me një raport price to book value më të vogël se 1, pra, me një çmim më të ulët se vlera e kapitalit aksioner. Pse ka ndodhur kjo?
Kjo është e vërtetë. Pothuajse në të gjitha transaksionet që ne kemi asistuar, transaksioni ka reflektuar një tregues të rregulluar price to book value (P/BV) më të vogël se 1. Për të kuptuar pse kjo ndodh, duhet t’i kthehemi pak teknikisht se çfarë tregon P/BV. Treguesi është një tregues i vlerësimit financiar që lidh çmimin e tregtuar, të listuar të entitetit me vlerën kontabël të kapitalit të vet. Në rastin e Shqipërisë, në mungesë të tregjeve të kapitalit, çmimi P do të reflektojë çmimin themelor të gjeneruar nga procesi i vlerësimit.
Në kuptim të treguesve themelorë financiarë (fundamentals), nëse P/BV për një bankë është më i vogël se 1, kjo tregon që banka nuk po arrin të krijojë një spread pozitiv ndërmjet kthimit nga kapitalit i vet (ROE) dhe kostos se kapitalit (WACE), pra spread-i është negativ dhe fitimi ekonomik real, llogaritur si kapitali i vet shumëzuar me këtë spread do të jetë negativ – banka nuk po shton vlerë për aksionerët.
Në këtë kuadër, ne kemi arritur në konkluzionin që përgjithësisht bankat shqiptare janë më tepër të fokusuara drejt rritjes së market share, sesa drejt rritjes së kthimit nga kapitali i vet – me fjalë të tjera, rritja e market share, në mungesë të një kthimi nga kapitali i vet jo në nivelet për të krijuar spread pozitiv, nuk është cilësore dhe shkatërron vlerë për aksionerët. Gjithashtu, ngarkesa e bankave me kosto përputhshmërie, një trend tipik botëror dhe rajonal, ka luajtur një rol për sa i përket përfitueshmërisë dhe kthimit nga kapitali.
E shihni të mundur që një bankë shqiptare, në momentin që flasim, të shitet me fitim për aksionerët, pra, me një çmim për aksion më të lartë se vlera nominale?
Së pari, duhet kuptuar që vendosja e çmimit final të shitjes së një banke është produkt i një procesi negociues ndërmjet shitësit dhe blerësit, të cilët hyjnë në negociata me range-t e tyre të vlerësimit. Për t’iu kthyer përsëri pyetjes, mendojmë se po, por kjo do të lidhet ngushtësisht me cilësinë e bankës, aftësinë negociuese të palëve dhe qasjen specifike strategjike që mund të ketë blerësi ndaj bankës.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.