Intervistë me Blodin Çuçi, konsulent investimesh, Caesar Investment Advisory Services
Blodin Çuçi është një nga konsulentët më me përvojë në tregun shqiptar lidhur me emetimet e instrumenteve të borxhit të sektorit privat.
Në një intervistë për “Monitor”, ai shprehet se borxhi i varur është një instrument për optimizimin e kapitalit të bankave, në kushtet kur kërkesat rregullatore për treguesit e mjaftueshmërisë së kapitalit janë rritur ndjeshëm.
Z. Çuçi mendon se borxhi i varur, nga njëra anë, ndihmon në zhvillimin e tregjeve të kapitaleve, ndërsa në anën tjetër, ofron një alternativë të leverdishme për investitorët, me kthime mjaft të mira në raport me alternativat e tjera që ofron tregu i brendshëm.
Pse po rritet emetimi i obligacioneve me ofertë private nga sektori bankar?
Në radhë të parë, borxhi i varur përdoret si mjet për optimizimin e kapitalit të bankave, duke qenë se është një alternativë e kapitalizimit të tyre. Së dyti, në këndvështrimin e investitorit, këto instrumente i japin mundësi atij të diversifikojë portofolin e investimeve.
Duhet theksuar gjithashtu se ky është një diversifikim me risk të ponderuar dhe racional, sepse bankat janë ndër institucionet më të sigurta në tregun shqiptar. Për mendimin tim, ekzistojnë të gjitha kushtet që bankat ta zhvillojnë më tej përdorimin e këtyre instrumenteve.
Banka ka dy mundësi për të rritur kapitalin rregullator: nëpërmjet emetimit të aksioneve, apo nëpërmjet emetimit të obligacioneve në formën e borxhit të varur, që mund të jetë i shkallës së parë ose të dytë (Tier 1 ose Tier 2).
Prej disa vitesh, bankat shqiptare po emetojnë instrumente të borxhit të varur të shkallës së dytë, që përfaqësojnë rrezik më të ulët për investitorët në krahasim me instrumentet e shkallës së parë. Kjo strategji që kanë adoptuar bankat, përkon me një shtysë zhvilluese për tregun, sepse këto instrumente emetohen nga entitetet më cilësore dhe më të mbikëqyrura në vend.
Pse për aksionerët, borxhi i varur është një alternativë e preferueshme ndaj injektimit të kapitalit dhe emetimit të aksioneve të reja?
Nga njëra anë, borxhi i varur është i preferueshëm, pasi përbën një mënyrë alternative financimi për institucionin financiar, pa u drejtuar tek aksionerët për rritjen e kapitalit. Thënë ndryshe, borxhi i varur shërben si një mjet i zhvillimit të mëtejshëm të kapaciteteve të institucionit financiar, pa pasur nevojë për kontribut aksioner.
Kjo karakteristikë e borxhit të varur e bën edhe atraktiv për aksionerët, të cilët e vlerësojnë këtë pavarësi në burimet e financimit të kompanisë që zotërojnë. Nga ana tjetër, nëse emetohen aksione të reja për t’u nënshkruar nga aksionerë të rinj, aksionerët ekzistues do të pësonin rënie të peshës specifike të kuotave të tyre.
Në disa raste, kjo është edhe mënyrë për të mbrojtur aksionerët aktualë të institucioneve financiare. Ndonëse në Shqipëri ndodh në një masë shumë të vogël, një element tjetër i rëndësishëm është mundësia që nëpërmjet borxhit të varur të emetuar me ofertë publike, të targetohen disa investitorë institucionalë, si për shembull fondet e investimeve, shoqëritë e sigurimeve ose korporatat e mëdha, duke ju ofruar edhe këtyre një mundësi të shtuar të diversifikimit të investimeve. Është një instrument financiar, i cili adreson nevojat e një nyjeje të tregut, ku shumë pjesëmarrës kanë përfitimet e tyre.
Mendoni se forcimi i kërkesave rregullatore për kapital do të sjellë përdorim më të madh të borxhit të varur të bankave në vazhdim?
Këto instrumente janë mënyra për të krijuar një profil optimal në administrimin e kapitalit të institucioneve financiare. Janë dy faqe të së njëjtës medalje.
Institucionet financiare optimizojnë kapitalin, duke paguar norma më të larta interesi, ndërsa investitorët sigurojnë një alternativë investimi atraktive dhe me norma më të larta interesi në raport me mundësitë e tjera që ofron tregu. Aktualisht, këto janë obligacionet që ofrojnë kthimin më të lartë në tregun e brendshëm financiar.
A shihni një perspektivë të afërt që emetimi i instrumenteve të borxhit të varur të bëhet me ofertë publike?
Normalisht kjo duhet të jetë perspektiva. Fatkeqësisht, ndonëse në vitet e fundit, në treg është rritur numri i emetimeve, por edhe numri i emetuesve, tregu është ende shumë i vogël. Aktualisht vlera totale e portofolit të emetuar është afërsisht 100 milionë eurosh, pjesë e vogël në raport me potencialin e tregut.
Oferta publike do të sillte një sërë përfitimesh, si zgjerimi i bazës së investitorëve, rritja e transparencës, rritja e shkallës së mbikëqyrjes së tregut dhe më e rëndësishmja, zhvillimin e vetë tregut. Nga ana tjetër, mendoj se edhe aktorët e tregut duhet të përgatiten për një hap të tillë. Në tregun shqiptar mungojnë ndërmjetësit, brokerat dhe kompanitë e investimeve.
Kjo hallkë është domosdoshmëri, nëse duam të ndërtojmë një treg të ofertës publike për këto instrumente. Logjikisht, ndërmjetësit kryesorë duhet të jenë bankat, por ato duhet të fokusohen më shumë drejt këtij roli. Jam i bindur se, për momentin, këta ndërmjetës nuk e shohin tërheqës këtë treg.
Por, nëse analizojmë historikun e zhvillimit të tregjeve financiare, është zmadhimi dhe rritja e këtij tregu që sjell më shumë përfitime, si për ndërmjetësit, edhe për sistemin financiar në tërësi. Institucionet financiare në Shqipëri, ose edhe vetë korporatat, duhet të jenë pak më vizionarë në strategjitë për të promovuar tregun e ofertës publike, sepse në afatin e gjatë, edhe përfitimet e këtyre lojtarëve do të rriten me zhvillimin e tregut.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.