Me përshpejtimin e procesit të shpërndarjes së vaksinave COVID-19, njerëzit gjithnjë e më shumë po pyesin se cila është vaksina më e mirë?
Edhe nëse do të përpiqemi t’i përgjigjemi kësaj pyetjeje, përcaktimi i vaksinës “më të mirë” nuk është aspak i lehtë.
A do të thotë kjo që vaksina më e mirë është ajo që ofron mbrojtje nga sëmundjet serioze? Ajo që ju mbron nga cilado variant që mund të qarkullojë pranë jush? Ajo që ka nevojë për më pak doza përforcuese? Ajo për grupmoshën tuaj? Apo diçka krejtësisht tjetër?
Edhe nëse mund të përcaktojmë se çfarë është “më e mira”, nuk është se neve do të na krijohet mundësia për të zgjedhur atë vaksinë që do të dëshironim. Derisa të vihen në dispozicion disa lloje vaksinash për të zgjedhur midis tyre, shumica dërrmuese e njerëzve në të gjithë botën do të vaksinohen me cilëndo vaksinë që është e disponueshme.
Kjo bazohet në të dhënat në dispozicion të provave klinike dhe rekomandimet e autoriteteve shëndetësore, ose nga ato që mjeku juaj do t’ju këshillojë në varësi të gjendjes suaj shëndetësore. Pra, përgjigjja e sinqertë se cila është vaksina “më e mirë” Covid është ajo që ju përshtatet juve mësë miri. Ende nuk jeni të bindur?
Më poshtë do të lexoni se përse është kaq e vështirë të krahasosh vaksinat COVID.
Vetëm rezultatet e provave klinike shkojnë aq larg
Ju mund të mendoni se provat klinike mund të japin disa përgjigje se cila vaksinë është “më e mira”, veçanërisht provat e fazës 3 mbi të cilat u bazua edhe aprovimi nga autoritetet rregullatore në të gjithë botën.
Këto prova, zakonisht në dhjetëra mijëra njerëz, krahasojnë numrin e rasteve COVID-19 tek njerëzit që marrin vaksinën, krahasuar me ata që marrin një placebo. Kjo tregon se sa mirë funksionon vaksina gjatë një prove klinike. Dhe dihet që efektiviteti i vaksinave të ndryshme COVID është i ndryshëm. Për shembull, nga provat klinike mësuam se vaksina Pfizer raportoi një efektivitet prej 95 për qind në parandalimin e simptomave, ndërsa AstraZeneca kishte një efektivitet prej 62-90 për qind, në varësi të dozave të marra.
Por krahasimi i drejtpërdrejtë i provave të fazës 3 është kompleks pasi ato zhvillohen në vende dhe kohë të ndryshme. Kjo do të thotë që nivelet e infektimit në komunitet dhe masat e shëndetit publik mund të ndryshojnë. Edhe pjesëmarrësit që janë pjesë e këtyre provave klinike i përkasin grupmoshave, etnive dhe gjendjeve shëndetësore të ndryshme.
Ne mund të krahasojmë vaksinat kokë më kokë
Një mënyrë se si mund të krahasojmë efektivitetin e vaksinës është duke i krahasuar ato kokë më kokë. Këto krahasojnë rezultatet e njerëzve që marrin një vaksinë me ata që marrin një lloj tjetër vaksine, në të njëjtën provë klinike. Në këto prova, mënyra se si matet efektiviteti, popullsia e studimit dhe çdo faktor tjetër është i njëjtë. Pra, çdo ndryshim në rezultate do të jetë si pasojë e ndryshimeve midis vaksinave.
Për shembull, një krahasim kokë më kokë është duke u zhvilluar në Mbretërinë e Bashkuar për të krahasuar vaksinat AstraZeneca dhe Valneva. Prova e fazës 3 pritet të përfundojë më vonë gjatë këtij viti.
Po në botën reale?
Derisa të dalin rezultatet e studimeve krahasuese kokë më kokë, ka shumë që mund të mësojmë nga mënyra se si funksionojnë vaksinat në komunitet, jashtë provave klinike. Të dhënat e botës reale na tregojnë në lidhje me efektivitetin e vaksinës (jo efikasitetin). Dhe efektiviteti i vaksinave COVID mund të krahasohet në vendet që kanë shpërndarë vaksina të ndryshme në të njëjtën popullatë. Për shembull, të dhënat e fundit nga MB tregojnë se si vaksinat Pfizer ashtu edhe AstraZeneca kanë efektivitet të ngjashëm. Të dyja parandalojnë simptomat e COVID-19, shtrimin në spital dhe vdekjen, edhe pas marrjes së një doze të vetme.
Po për të ardhmen?
Vaksina COVID që merrni sot me shumë mundësi nuk do të jetë e fundit.
Ndërsa imuniteti natyrshëm zbehet pas imunizimit, nxitësit periodikë do të bëhen të nevojshëm për të ruajtur një mbrojtje efektive.
Tani ka të dhëna premtuese nga Spanja që vaksinat e kombinuara janë të sigurta dhe mund të shkaktojnë një përgjigje imune shumë të fuqishme. Pra, kjo mund të jetë një strategji e vlefshme për të ruajtur efektivitetin e lartë të vaksinave me kalimin e kohës. Me fjalë të tjera, vaksina “më e mire” mund të jetë një numër vaksinash të ndryshme.
Viruset e variantit kanë filluar të qarkullojnë, dhe ndërsa vaksinat aktuale tregojnë mbrojtje të zvogëluar ndaj këtyre varianteve, ato ende kanë efekt mbrojtës. Kompanitë, përfshirë Moderna, po përditësojnë me shpejtësi vaksinat e tyre për t’u administruar si nxitës specifik të variantit për të luftuar këtë. Pra, ndërsa një vaksinë mund të ketë një efikasitet më të madh në një provë të fazës 3, ajo vaksinë mund të mos jetë domosdoshmërisht “më e mira” në mbrojtjen nga variantet e ardhshme që përbëjnë shqetësim dhe që mund të qarkullojnë pranë jush.
Vaksina më e mirë është ajo që mund të merrni tani.
Është plotësisht e kuptueshme që të gjithë të duan të marrin vaksinën “më të mirë” në dispozicion për veten e tyre. Por vaksina më e mirë është ajo që ju keni në dispozicionin tuaj për momentin sepse ju ndalon të infektoheni me COVID-19, zvogëlon transmetimin tek anëtarët e komunitetit që mund të preken më lehtësisht dhe zvogëlon ndjeshëm rrezikun e sëmundjes së rëndë.
Të gjitha vaksinat në dispozicion e bëjnë këtë punë dhe e bëjnë atë më së miri. Nga një perspektivë kolektive, këto përfitime janë të komplikuara. Sa më shumë njerëz të vaksinohen, aq më shumë komuniteti bëhet imun (i njohur gjithashtu si imuniteti i tufës), duke kufizuar më tej përhapjen e COVID-19.
Pandemia globale është një situatë shumë komplekse dhe dinamike, me shfaqjen e varianteve të ndryshme, furnizimit të pasigurt global të vaksinave, veprimeve të pakta qeveritare dhe probabilitetit për shpërthime të fuqishme në shumë rajone. Prandaj, të presësh për vaksinën “ideale(më të mirë)” është një ambicie e paarritshme. Çdo vaksinë e dorëzuar është një hap i vogël, por i rëndësishëm drejt rikthimit të normalitetit global./ The Conversation