Sot, portofolat e huazimit të institucioneve të mikrofinancave (MFIS) vlejnë totalisht 124 miliardë dollarë. Por industria është në telashe. COVID-19 po shtrëngon financat e saj. Pagesat që zakonisht dorëzohen personalisht në para të thata, kanë rënë, por bankat dhe investitorët, të cilët sigurojnë fondet e financave, sërish presin para. Një ngërç po afrohet
Në vendet në zhvillim, një numër i madh njerëzish kanë humbur vendet e punës ose kanë përjetuar rënie të të ardhurave. Shumë janë detyruar të shesin pronat e pakta për të paguar ushqimin.
Në rrethana ideale, ndihmat shtetërore do të mbushnin këtë boshllëk në financat e tyre, por në shumë vende të tilla, arkat publike janë bosh. Shpesh njerëzit janë të varfër për t’u kualifikuar për marrje kredie, ose jetojnë në vende të largëta dhe nuk mund të marrin ndihmë nga bankat. Mikrokredia, një formë e huadhënies e përshtatshme për ta, duhet të jetë pjesë e përgjigjes, por industria po përjeton një nga provat më të vështira.
Në vitet 1990 dhe 2000, mikrokredia ishte një nga risitë më të mëdha në financat e zhvillimit. Në vitin 2006, Grameen Bank në Bangladesh dhe themeluesi i saj, Muhamed Yunus, fituan çmimin Nobel për Paqen. Kampionët e industrisë vunë në praktikë një ambicie madhështore.
Ata argumentuan se duke lejuar të varfrit të huazojnë dhe investojnë, kjo do të nxiste instinktin e tyre sipërmarrës, duke dalë nga varfëria. Kështu, u shfaq një model i ri. Në vend që të kërkonin kolateral, që pak njerëz të varfër e kishin, zyrtarët e kredisë nisën të gjykonin aftësinë e shlyerjes së kredisë duke vlerësuar të ardhurat e pritshme.
Huadhënia shpesh shkonte për grupe njerëzish, të cilët e njihnin dhe e monitoronin njëri-tjetrin më mirë sesa mund të bënin bankat. Kjo gjithashtu u kurseu kohë dhe u krijoi më pak pengesa zyrtarëve, duke krijuar efikasitete që u mundësuan klientëve të huazonin shuma të vogla me tarifa të përballueshme.
Sot, portofolat e huazimit të institucioneve të mikrofinancave (MFIS) vlejnë totalisht 124 miliardë dollarë. Por industria është në telashe. COVID-19 po shtrëngon financat e saj. Pagesat që zakonisht dorëzohen personalisht në para të thata, kanë rënë, por bankat dhe investitorët, të cilët sigurojnë fondet e financave, sërish presin para. Një ngërç po afrohet.
Më shumë se dy të tretat e institucioneve MFIS, kanë shkurtuar huazimet, shpesh deri në gjysmë, sipas CGAP, një qendre studimore në Uashington. Gati një e treta nuk kanë para të mjaftueshme për të përballuar daljet e parave gjatë këtij tremujori. Por ky nuk është problemi i vetëm i kësaj industrie. Ajo përballet me një sërë çështjesh më të thella dhe të gjata, që kanë filluar të dëmtojnë reputacionin e saj për efikasitet dhe ndershmëri.
Ndërkohë që industria është rritur në madhësi, ajo është rritur edhe në kompleksitet. Nga sigurimi tek qiraja, një paketë e gjatë shërbimesh e ka shndërruar mikrokredinë në mikrofinancim, duke shtuar lojtarë të rinj në këtë mes. Rregullatorët e shumtë me vështirësi po i ndjekin ndryshimet.
Rregullimi sipërfaqësor dhe shumë boshllëqe janë bërë një problem serioz teksa nivelet e larta të ripagimit në industri – mbi 90% mesatarisht – kanë tërhequr huadhënës me qëllime fitimprurëse, disa prej të cilëve kërkojnë tituj toke si kolateral, ngarkojnë norma zhvatjeje dhe përdorin taktika të ashpra për të mbledhur pagat. Nga Kongo në Kosovë, janë shfaqur mjaft skandale.
Një organ i hulumtimeve akademike tregon se mikrofinancimi nuk i përmbush vazhdimisht pritshmëritë e larta të promovuesve të tij. Ndër ekonomistët që janë kthyer në pesimistë mbi përfitimet e mikrofinancimit janë fituesit e çmimit Nobel të vitit të kaluar, Abhijit Banerjee dhe Esther Duflo. Ata dhe të tjerë kanë zbuluar se efektet e tij në investime, të ardhura dhe konsum, janë të vogla dhe të pasigurta. Rezultati është duke ulur interesin në këtë industri nga investitorët dhe donatorët me çip blu.
Koha është vërtet e papërshtatshme. Njerëzit i përdorin institucionet MFIS për një shumëllojshmëri nevojash, duke filluar nga blerja e mallrave, deri te ndihma e të afërmve. Më e rëndësishme se për çfarë shpenzohen fondet, është aftësia e familjeve dhe e kompanive për të baraspeshuar të ardhurat dhe daljet e parave me kalimin e kohës, gjë që është veçanërisht e rëndësishme në raste lajmesh të këqija, sezoni të keq apo një pandemie. Pa mikrokredi, për shkak të COVID-19, shumë njerëz, në një situatë të dëshpëruar, do t’u drejtohen peshkaqenëve të kredive dhe fajdexhive, duke rrezikuar të zhyten në një spirale borxhi.
Atëherë çfarë duhet bërë?
Në një periudhë afatshkurtër, institucionet thelbësore MFIS kanë nevojë për mbështetje. Donatorët dhe investitorët duhet të marrin në konsideratë moratoriumet, shtyrjen e afateve ose injektimin e kapitalit. Gati gjysma e institucioneve MFIS thonë se nuk kanë pasur ende ndonjë diskutim me financuesit. Mbikëqyrësit mund të zbusin kërkesat e rezervës për të siguruar hapësirë për frymëmarrje. Durimi me klientët në vështirësi duhet të tolerohet, për sa kohë që MFI-të planifikojnë një rrugë për t’iu rikthyer normalitetit kur të ketë mbaruar pandemia.
Në planin afatgjatë, qeveritë duhet të eliminojnë huadhëniet grabitqare dhe t’i bëjnë rregullat më të qëndrueshme dhe uniforme. Kjo do të parandalojë që njerëzit në një pozitë të vështirë të shfrytëzohen dhe gjithashtu do të ndihmojë në rivendosjen e besimit në firmat e mikrokreditimit që i zbatojnë rregullat.
Rregullimi i kalibrimit nuk është i lehtë, por disa masa të dukshme përfshijnë: shkëmbimin më të mirë të informacionit, në mënyrë që MFIS-të mund ta dinë se çfarë po bëjnë dhe njerëzit mund të kryejnë blerje; detyrimi për të vlerësuar siç duhet aftësinë e huamarrësve për të shlyer; transparenca e niveleve të tarifave; mbrojtje nga ngacmimi; dhe mekanizma të besueshëm për ankesat, të reklamuara në fushatat informuese.
Për qeveritë që po përballen me një recesion të thellë, mikrofinanca mund të duket një problem anësor. Por të gjitha MFIS-të në total kanë 140 milionë konsumatorë, kështu që rimëkëmbja e industrisë do të krijonte fitime të mëdha.
Në planin afatgjatë, qeveritë duhet të eliminojnë huadhëniet grabitqare dhe t’i bëjnë rregullat më të qëndrueshme dhe uniforme. Kjo do të parandalojë që njerëzit në një pozitë të vështirë të shfrytëzohen dhe gjithashtu do të ndihmojë në rivendosjen e besimit në firmat e mikrokreditimit që i zbatojnë rregullat.