Intervistë me Klodiana Piqani (Keçi), Drejtuese e Divizionit të Shitjeve për Individë dhe Biznese të Vogla në Intesa Sanpaolo Bank Albania
Portofoli i kredisë për blerje banesash ka pasur ecuri të dukshme në rritje, pavarësisht krizës, pohon Klodiana Piqani (Keçi), Drejtuese e Divizionit të Shitjeve për Individë dhe Biznese të Vogla në Intesa Sanpaolo Bank Albania.
Sipas saj, veçanërisht që pas periudhës së tërmetit në nëntor 2019, vihet re rritje e kërkesës për banesa në periferi të Tiranës, pjesë ose jo e komplekseve rezidenciale. Duke pasur parasysh se vlera e investimit dhe financimit për këto prona është mbi vlerën mesatare të pronave brenda qytetit, kjo ka ndikuar në rritjen e vlerës së portofolit të kredive për banesa.
Si paraqitet ecuria e portofolit të kredisë për blerje banesash në bankën tuaj? Sa u ndikua ky produkt nga kriza e pandemisë?
Ecuria e portofolit të kredisë për blerje banesash ka pasur një tendencë pozitive në vitin 2020, si dhe në tremujorin e parë të vitit 2021, pavarësisht situatës së vështirë të shkaktuar prej Covid-19. Rezultati pozitiv vjen edhe si reflektim i ecurisë së sektorëve të veçantë të ekonomisë në vend, ku sektori i ndërtimit dhe ai i pasurive të paluajtshme kanë qenë kontribuuesit kryesorë në vitin e fundit.
Rritja e portofolit të kredisë hipotekore në Intesa Sanpaolo Bank Albania është rezultat i kombinuar midis rritjes së numrit të transaksioneve të shitblerjes, që banka ka financuar dhe disbursuar në vitin 2020, të cilat ishin më të larta se sa në vitin 2019, dhe të vlerës mesatare të rritur të investimit në banesa të kryera nga klientët.
Në renditje të rrjetit të degëve, Tirana ka mbajtur peshën më të madhe në rritjen dhe zhvillimin e portofolit të kredive hipotekore, me një shtrirje gjeografike të investimeve si në qendër, edhe në rrethina, apo edhe jashtë qytetit. Veçanërisht që pas periudhës së tërmetit në nëntor 2019, vihet re rritje e kërkesës për banesa në periferi të Tiranës, pjesë ose jo e komplekseve rezidenciale. Vlera e investimit dhe financimit për këtë tipologji pronash është gjithashtu pak mbi vlerën mesatare të pronave brenda qytetit, duke ndikuar pozitivisht në ritmet e volumit të portofolit të kredive për banesa.
Klientët, të cilët kanë investuar në blerje të banesave dhe janë mbështetur nga banka në këtë investim, kanë qenë ata me të ardhura të gjeneruara nga sektorë, të cilët nuk kanë rezultuar të prekur nga situata e pandemisë dhe kanë treguar qëndrueshmëri në aftësitë ripaguese. Ndërkohë që klientët me të ardhura nga sektorë të prekur drejtpërdrejt, apo në mënyrë indirekte nga pandemia, i kanë shtyrë planet për investim në banesa për shkak të të ardhurave më të vogla apo pasigurisë së krijuar gjatë kësaj periudhe.
Si e vlerësoni aktualisht kërkesën për kredi bankare me qëllim blerjen e banesave?
Edhe në tremujorin e dytë të vitit vërehet tendencë pozitive rritëse e kredisë hipotekore, gjë e cila na rrit besimin se do të kemi ecuri të qëndrueshme edhe për tremujorët në vijim. Lajmet pozitive, që vijnë në lidhje me përmirësimin e situatës së Covid-19 në rajon dhe në vend njëkohësisht, janë tregues për një optimizëm të arsyeshëm të rimëkëmbjes dhe rigjallërimit edhe të atyre sektorëve të ekonomisë, të cilët u prekën më së shumti nga pandemia.
Kjo do të ndikojë pozitivisht në rritjen e forcës blerëse në vend. Në këto rrethana, bankat patjetër që do të luajnë rolin e rëndësishëm për të mbështetur konsumatorin dhe rritjen e ekonomisë. Nga ana tjetër, numri i ndërtimeve të reja vazhdon të jetë në rritje, në tipologji të ndryshme banesash, qoftë për sa i përket vendndodhjes, cilësisë dhe çmimit, duke krijuar hapësira kreditimi në kategori të reja individësh, të cilët mund të investojnë në blerje banesash.
Vitet e fundit, janë rritur ndjeshëm çmimet e banesave, sidomos në kryeqytet. Sa dhe në ç’mënyrë e ka ndikuar ky faktor kërkesën për kredi hipotekore?
Çmimi i rritur për banesat, i kombinuar sidomos edhe me faktorë të tjerë, të cilët ndikojnë negativisht në nivelin e të ardhurave apo nivelin e sigurisë për të ardhmen, siç është rasti i Covid-19, sigurisht që frenon ritmet e rritjes për kredi hipotekore pavarësisht ecurisë pozitive të sistemit bankar vitet e fundit.
Shpeshherë, individët janë të detyruar që, për shkak të rritjes së kostos në blerjen e një banese, të zgjasin afatet e huamarrjes, duke rritur numrin e viteve që do t’i nevojiten për shlyerjen e këtij investimi. Është e kuptueshme që më të ndikuar janë individët me të ardhura të ulëta, të cilët e kanë të vështirë të përballojnë çmimet, qoftë edhe në zona më periferike. Sfida më e madhe, pa diskutim, mbetet në qytetin e Tiranës, ku edhe kërkesa për blerje banese e rrjedhimisht për kredi hipotekore, është më e lartë krahasuar me rajone të tjera.
Për t’i ardhur në ndihmë këtij grupi klientësh që kategorizohen në shtresa me të ardhura vulnerabël, Intesa Sanpaolo Bank Albania është partnere në programet specifike të banesave me kosto të ulët për familjet që përfitojnë subvencionim të interesave të kredisë, nëpërmjet së cilës shumë klientë nga qytete të Shqipërisë kanë përfituar financim me norma dhe kushte të tjera financiare preferenciale dhe të përballueshme për kushtet ekonomike.
Ecuria e portofolit dhe vrojtimet e aktivitetit kreditues në vitet e fundit tregojnë rritje të fokusit të bankave në segmentin e individëve dhe sidomos të kredive hipotekore. Pse ka ndodhur kjo?
Mekanizmi i borxhit është një element thelbësor në realizimin e transaksioneve të shitblerjeve për individët dhe jo vetëm. Për fat të mirë, në vitet e fundit është përmirësuar niveli i edukimit financiar të klientëve (por ka ende shumë për t’u bërë), si ndërgjegjësimi i tyre për sa i përket rolit që bankat luajnë nëpërmjet produkteve financiare që ofrojnë, në mbështetje të planeve të individëve, qofshin këto për qëllime dhe investime afatshkurtra apo afatgjata, si blerja e një banese.
Nga ana tjetër, investimi në pasuri të patundshme është një nga opsionet e pakta që individët kanë për të investuar në Shqipëri, me qëllim maksimizimin dhe diversifikimin e portofolit të të ardhurave. Këto nevoja të konsumatorëve janë në përputhje të plotë me rolin dhe misionin e bankës për të shërbyer si katalizator i ekonomisë, për të ndihmuar me likuiditetin e nevojshëm financiar, investimet e bëra nga individët, si dhe njëkohësisht për t’i shërbyer aktivitetit tregtar të vetë bankës!
Në vitet e fundit, banka jonë ka pasur në fokus të vazhdueshëm rishikimin e karakteristikave të katalogut të produkteve të kredisë hipotekore me qëllim përshtatjen e tij me nevojat e konsumatorit në terma të afateve, shumave, mbulimit me kolateral (si në vlerë, ashtu edhe në tipologji), si dhe paketën financiare me të cilat ofrohen këto produkte për klientët, qofshin këta pagamarrës apo jo në bankën tonë.
Sa ka ndikuar cikli i normave të ulëta të interesit në zgjerimin e kredisë hipotekore?
Normat e ulëta të interesit në monedhën vendase apo në monedha të huaja, si rrjedhojë e politikave monetare të bankave qendrore, si dhe parashikimet e tregut për qëndrueshmërinë e këtyre normave për një periudhë afatshkurtër, janë reflektuar edhe në uljen e normave të interesit në kredidhënie, sidomos për produkte si kredia hipotekore për segmentin e individëve.
Aktualisht, produkti i kredisë hipotekore ofrohet me çmime në nivelet më të ulëta historike që sistemi bankar ka ofruar ndonjëherë, sigurisht duke bërë diferencën nga njëra bankë në tjetrën, në varësi të strategjisë së rritjes dhe politikës së çmimeve që aplikon secila. Intesa Sanpaolo Bank Albania, mbështetur nga një likuiditet i qëndrueshëm afatshkurtër dhe afatgjatë, i reflektuar edhe në treguesit e likuiditetit të llogaritur, qoftë sipas rregullatorit vendas, qoftë edhe sipas rregulloreve të likuiditetit të përcaktuara nga banka mëmë, ka bërë të mundur ofrimin, për herë të parë në tregun shqiptar, të kredive hipotekore me norma interesi fikse për të gjithë jetëgjatësinë e kredisë deri në 15 vjet për monedhën Euro.
Produkti ka qenë mjaft interesant dhe konkurrues në treg dhe besoj se do të vijohet me ofrimin e tij dhe në monedha të tjera, edhe në varësi të kërkesës nga tregu. Nëse nga pikëpamja e konsumatorit sot, tregu i pasurive të paluajtshme, sidomos për tregun e Tiranës, është sfidues për sa u përket çmimeve në rritje, nga pikëpamja e kreditimit është momenti optimal për shkak të kostos së ulët të kredisë.
Keni kërkesa për kredi hipotekore nga shtetas të huaj ose jorezidentë në Shqipëri? A ofroni financim në këto raste dhe, nëse po, me çfarë kushtesh?
Në portofolin tonë të kredisë, edhe pse në numër të kufizuar dhe me peshë shumë të vogël, aktualisht kemi kredi hipotekore të disbursuara për individë jorezidentë, të cilët janë kryesisht shtetas shqiptarë me banim dhe punësim në Itali. Vendimmarrja për të gjitha këto raste është bazuar në vlerësimin e plotë të të gjitha kritereve dhe treguesve financiarë të përcaktuar në politikat dhe procedurat tona të brendshme të kredidhënies, si dhe në përputhje të plotë me kuadrin rregullativ të përcaktuar nga Banka e Shqipërisë për raste të kësaj tipologjie.
Këto ekspozime garantohen me një kolateral prone të patundshme në Shqipëri dhe, deri më tani, të gjitha kreditë kanë performancë shumë të mirë të ripagimit të detyrimit. Sipas statistikave dhe trendeve të viteve të fundit, numri i pronave të blera nga jorezidentë është relativisht i lartë duke shënuar rreth 35% të totalit të numrit të transaksioneve të kryera, e cila në të ardhmen mund të eksplorohet më tej në hapësirën e kreditimit nga bankat në vend.
Disa firma ndërtimi ofrojnë shitjen e apartamenteve me kredi bankare që në fazën e ndërtimit. Si funksionon bashkëpunimi i bankave me firmat e ndërtimit, për të financuar blerjen e banesave ende në proces ndërtimi, ose kontrata porosie?
Me disa prej kompanive të ndërtimit, bankat kanë ndërtuar skema specifike lehtësuese për procesin e financimit të individëve nëpërmjet ofrimit të pronave të tjera të patundshme si kolateral mbështetës deri në finalizimin dhe regjistrimin e pronës si objekt financimi.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.