…si dhe një thirrje drejtuar administratës tatimore për një qartësim praktik të dokumentimit të këtij përjashtimi
Nga Xheni Kakariqi, ACCA
Menaxhere në Departamentin e Taksave dhe Çështjeve Ligjore, Deloitte Albania
Në bazë të Ligjit të ri për TVSH-në (Ligji nr. 92/2014, datë 24.07.2014, neni 24.1), hartuar në përputhje të gjerë me Direktivën Europiane mbi TVSH-në (Direktiva 2006/112/EC), që nga janari 2015 e tutje, shërbimet e kryera nga tatimpagues shqiptarë kundrejt tatimpaguesve të huaj (jo-rezidentë në Shqipëri), janë ‘jashtë fushës së zbatimit të TVSH-së’ në Shqipëri (me disa përjashtime). Kjo do të thotë që mbi këto shërbime nuk zbatohet TVSH në shitje.
Çfarë ndryshimi sjell Ligji i ri krahasuar me të mëparshmin?
Ndryshimi më i madh që ky Ligj sjell në lidhje me shërbimet ndaj tatimpaguesve jo-rezidentë është se tashmë lejohet kreditimi i TVSH-së në blerjet e mallrave e shërbimeve që kanë kontribuar në realizimin e këtyre shërbimeve (me disa kufizime). Kjo, për sa kohë që këto shërbime nuk janë të përjashtuara ‘për nga natyra’, pra janë të tilla që, po të kryheshin ndaj tatimpaguesve shqiptarë do të jepnin njëlloj të drejtën e zbritjes së TVSH-së në blerjet përkatëse.
Në bazë të Ligjit të mëparshëm për TVSH-në (Ligji nr. 7928, datë 27.04.1995, neni 25/9) furnizuesi shqiptar nuk e kishte të drejtën e kreditimit të TVSH-së për blerje të lidhura drejtpërdrejt me shërbimet e kryera ndaj personave të tatueshëm jo-rezidentë.
Çfarë efekti ka patur ndryshimi i këtij rregulli për tatimpaguesit shqiptarë?
Ligji i mëparshëm krijonte shtrembërim të konkurrencës për ato shërbime të cilat nëse kryheshin ndaj tatimpaguesve shqiptarë e jepnin plotësisht të drejtën e zbritjes së TVSH-së së blerjeve përkatëse (pra, për ato shërbime që nuk ishin të përjashtuara ‘për nga natyra’). Ndërsa tashmë, me Ligjin e ri, rivendoset më në fund shenja e barazisë mes të bërit biznes me tatimpagues shqiptarë përkundrejt atyre të huaj, për sa i përket efektit në TVSH.
Impakti financiar i këtij ndryshimi ka qenë pozitiv dhe i menjëhershëm, duke pakësuar ndjeshëm pagesat e TVSH-së nga kompanitë që ofrojnë shërbime ndaj kompanive të huaja dhe koston e TVSH-së që ato mbartin si shpenzim të vetin. Kështu për shembull, një kompani konsulencash financiare e ligjore që rreth 40% të këshillimeve të saj të përmuajshme i kryen ndaj kompanive të huaja, deri në dhjetor 2014 mund të kreditonte vetem 60% të TVSH-së në blerjet e veta (duke e mbartur 40%-shin tjetër si kosto të vetën). Ndërsa që nga janari 2015, kjo kompani mund të zbresë plotësisht 100% të TVSH-së në blerjet e veta (duke mbartur zero kosto TVSH-je).
Cilat janë kushtet që duhen plotësuar për të përfituar nga ky përjashtim i TVSH-së?
Kushtet përcaktohen nga Udhëzimi përkatës për TVSH-në (Udhëzimi nr. 6, datë 30.01.2015, neni 21.2). Konkretisht, tatimpaguesi shqiptar duhet të sigurojë dokumentacionin e mëposhtëm:
- Vërtetim nga autoritetet tatimore të vendit të marrësit të shërbimit ku të shprehet qartë që personi i tatueshëm është i regjistruar për TVSH-në dhe numri i identifikimit të TVSH-së së personit të tatueshëm është aktiv;
- Kontratën për shërbimin me të dhëna të plota identifikuese të klientit të huaj;
- Të dhëna të plota identifikuese të klientit të shënuara në faturën tatimore të shitjes ndaj tij (emri, numri i identifikimit të TVSH-së, adresa e selisë etj);
- Në faturë duhet të jepet gjithashtu përshkrim i plotë i shërbimit të kryer si dhe të shënohet neni i ligjit të cilit i referohet trajtimi i shërbimit;
- Elementet e pagesës nëpërmjet llogarisë bankare, të identifikuar nominalisht me të dhënat e paguesit.
Tashmë merr rëndësi të veçantë vërtetimi i statusit të marrësit të shërbimit si tatimpagues aktiv i TVSH-së në vendin e tij dhe identifikimi i tij. Prandaj, më poshtë do përqëndrohem në vështirësitë dhe zgjidhjet praktike për përmbushjen e këtij kriteri.
Si mund të sigurohemi për identifikimin dhe statusin e personit të tatueshëm jo-rezident përpara se të pranojmë kryerjen e shërbimit për të, pa ngarkuar TVSH?
Përpara kryerjes se shërbimit për një tatimpagues jo-rezident, duhet të kërkojmë prej tij numrin e identifikimit për TVSH-në (që mund të jetë i njëjtë ose jo me numrin/at e identifikimit të përgjithshëm fiskal/të biznesit të tij).
Për një klient rezident në një vend të Bashkimit Europian, mënyra më e shpejtë për të vërtetuar nëse numri i identifikimit për TVSH-në që na ka komunikuar është apo jo aktiv dhe i vlefshëm, ofrohet nga website zyrtar i Komisionit Europian. Sistemi VIES (VAT Information Exchange System) i integruar në këtë website (http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/) është i lidhur në kohë-reale me databazat e TVSH-së të të gjitha shteteve anëtare (gjithsej 28), nëpërmjet të cilave kontrollon vlefshmërinë e një numri identifikimi të TVSH-së sa herë që e kërkojmë. Një numër identifikimi për TVSH në një shtet anëtar fillon me kodin 2-germësh të shtetit (për shembull IT-Italia, EL-Greqia, DE-Gjermania, AT-Austria, NL-Hollanda, GB-Mbretëria e Bashkuar etj.) dhe vijon me 2-12 karaktere numerike (për disa shtete mund të përmbajë edhe germa). Nëse numri është aktiv, sistemi VIES nxjerr mesazhin “Yes, valid VAT number”, emrin e plotë të tatimpaguesit dhe adresën e selisë qendrore të tij. Sistemi nuk mundëson të anasjelltën, pra nuk është e mundur të gjendet numri i identifikimit të TVSH-së duke dhënë emrin dhe adresën e tatimpaguesit. Mundësinë për një verifikim të ngjashëm e ofrojnë edhe website-t e administratave tatimore të shteteve anëtare. Në bazë të Rregullores së Këshillit Europian mbi bashkëpunimin administrativ dhe luftën kundër mashtrimit në fushën e TVSH-së (nr. 904/2010, datë 7.10.2010, neni 31), cdo shtet anëtar ka detyrimin të japë konfirmime, përmes mjeteve elektronike, të vlefshmërisë së numrit të identifikimit për TVSH që ai i ka akorduar një tatimpaguesi, si dhe të dhëna të tjera të lidhura me atë numër (në varësi të rregullave vendase për mbrojtjen e të dhënave).
Një pjesë e mirë e vendeve të tjera gjithashtu e ofrojnë mundësinë e verifikimit të një numri identifikimi të një tatimpaguesi në website-t zyrtare tatimore të tyre. Për shembull, jo më larg se në website të Administratës Tatimore të Kosovës ofrohet kjo mundësi nëpërmjet menusë “Shërbime elektronike/Kërko tatimpaguesin” (http://apps.atk-ks.org/BizPasiveApp/VatRegist/SearchVat).
Këto kërkime mund t’i bëjmë paraprakisht dhe rezultatet e tyre t’i printojmë e t’i ruajmë në dosjen e klientit të huaj.
Por a do të mjaftojë ky informacion? Cfarë dokumenti do të konsiderohet se kënaq kriterin “vërtetim nga autoritetet tatimore të vendit të marrësit të shërbimit për numrin e TVSH-së dhe statusin aktiv të tij…”?
Duhet të kemi parasysh që tatimpagues të vendeve të ndryshme do reagojnë ndryshe ndaj një kërkese nga ana jonë për një vërtetim të tillë. Për shembull, një tatimpagues i TVSH-së i regjistruar në Mbretërinë e Bashkuar (vend anëtar i Bashkimit Europian), e ka të thjeshtë të printojë kurdo dhe pa asnjë kosto nga llogaria e vet online në portalin e administratës tatimore përkatëse (https://online.hmrc.gov.uk/vat/trader/) një çertifikatë TVSH-je që të përmbajë numrin e identifikimit për TVSH, emrin e plotë, adresën e selisë qendrore dhe datën e lëshimit të çertifikatës. Ajo nuk është e nënshkruar dhe vulosur nga autoritetet tatimore britanike (HM Revenue & Customs), por vetë mënyra e printimit të saj elektronik është e tillë që sigurohet vetëm dhe posaçërisht nga administrata tatimore britanike. Ajo është e përdorur gjerësisht nga tatimpaguesit britanikë në transaksionet e tyre ndërkombëtare dhe çfarëdo e dhëne apo element sigurie më shumë të nevojitet (si nënshkrimi, vula apo apostile), do duhet të sigurohet kundrejt pagesës ndaj autoriteteve britanike.
Ndërsa, për një tatimpagues në Norvegji (vend jo anëtar i Bashkimit Europian), është praktikë e zakonshme kërkesa dhe marrja pa pagesë e çertifikatave të TVSH-së (në formë shkresore, të dërguara me postë) të nënshkruara dhe vulosura nga autoritetet tatimore norvegjeze (Skatteetaten).
Në kuadër të proçesit të harmonizimit me legjislacionin europian, duhet të mbajmë në konsideratë edhe zgjidhjen që ka dhënë për këtë ‘kriter dokumentimi’ Rregullorja e Këshillit Europian për dispozita zbatuese të Direktivës 2006/112/EC mbi TVSH-në (nr. 282/2011, datë 15.03.2011, neni 18). Konkretisht, një tatimpagues i një vendi anëtar duhet të sigurojë sa më poshtë për të mos zbatuar TVSH mbi shërbimet që ofron ndaj një personi të tatueshëm jo-rezident:
- Nëse klienti është person i tatueshëm në një vend anëtar të Bashkimit Europian, furnizuesi duhet të marrë validim/konfirmim të numrit të identifikimit të TVSH-së që i është komunikuar nga ky klient (dhe të emrit dhe adresës përkatëse) nëpërmjet website-ve zyrtare të administratave tatimore përkatëse dhe/ose nëpërmjet sistemit VIES.
- Nëse klienti është i vendosur në një vend jo-anëtar të Bashkimit Europian, furnizuesi duhet:
- Të sigurojë nga klienti i tij një çertifikatë të lëshuar nga autoritetet tatimore përkatëse si konfirmim që klienti është i angazhuar në aktivitet ekonomik (pra, është person i tatueshëm) në vendin e tij, ose, në mungesë të çertifikatës,
- Të sigurojë nga klienti numrin e TVSH-së apo numra identifikimi të ngjashëm që i caktohen nga shteti i vet i rezidencës, dhe të ndërmarrë masa verifikimi në një nivel të arsyeshëm për t’u siguruar mbi vërtetësinë dhe saktësinë e informacionit të dhënë nga klienti, nëpërmjet metodave të zakonshme të verifikimit të zbatuara në marrëdhëniet tregtare, sic janë ato të lidhura me kontrollin e identitetit dhe pagesave.
Në këto kushte, shtrojmë pyetjet:
- A do pretendojnë autoritetet tatimore shqiptare një vërtetim të mirëfilltë të lëshuar në formë shkresore, të nënshkruar dhe vulosur nga autoritetet tatimore të vendit tjetër?
- Nëse po, kur duhet të datojë një vërtetim i tillë, pra deri në sa kohë/muaj/vite para apo pas kryerjes së shërbimit?
- Po nëse shërbimi është i vijueshëm apo periodik, do mjaftojë një vërtetim i vetëm apo duhet rinovuar herë pas here? Nëse po, me çfarë frekuence, një herë në 6 muaj, një herë në vit?
- A duhet të legalizohet vërtetimi në institucionet përkatëse të vendit tjetër përpara se të dërgohet në adresën tonë (vula apostile)?
- A duhet detyrimisht të përkthehet në shqip dhe të noterizohet?
- A mund të pranohen çertifikatat e rezidencës si ekuivalente të çertifikatave për TVSH-në meqënëse ato gjithashtu vërtetojnë statusin e të qënit ‘i regjistruar si tatimpagues’ (edhe pse në fakt ato kërkohen dhe lëshohen për qëllime të shmangies së tatimeve të dyfishta mbi të ardhurat)?
Është e qartë që nevojitet një sqarim publik i mëtejshëm apo një Vendimi Teknik nga ana e Drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve në lidhje me këtë dokumentim. Një Vendim i tillë duhet të orientohet drejt zgjidhjeve sa më efiçente, efektive dhe sa më pak të kushtueshme për tatimpaguesin shqiptar dhe klientin e tij të huaj, duke mbajtur parasysh specifikat e praktikave të administratave tatimore të shteteve të tjera si dhe përdorimin e gjerë të mjeteve elektronike.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.