Sipas raportit më të fundit të Bankës Botërore me titull “Rritja nga hapja e vendeve të punës”, pjesë e Raportit të Rregullt Ekonomik të Ballkanit Perëndimor, rritja ekonomike në Shqipëri pritet të moderojë në një mesatare prej 3.6% për 2018-‘19, e përshpejtuar nga konsumi privat. Por, thekson Banka Botërore, kjo rritje nuk vjen pa risqe…
Rritja ekonomike në Shqipëri parashikohet të rritet në 3.8% në vitin 2017, mbështetur nga investimet private, duke përfshirë projekte energjetike të financuara nga IHD-të dhe duke u rikuperuar me rritje të konsumit familjar. Më tej, raporti i BB tregon se rritja ekonomike ka krijuar vende pune. Politika fiskale ka qenë e kujdesshme, që vazhdoi edhe gjatë vitit zgjedhor, duke ulur borxhin publik.
Për të nxitur besimin dhe për të përshpejtuar rritjen, Banka Botërore gjykon se do të jetë kritike për Shqipërinë që të përshpejtohen reformat për konsolidimin e financave publike, përmirësimin e efikasitetit të shpenzimeve, si dhe të reduktojë rreziqet nga sektori i energjisë dhe i financave, dhe të ndërtojë sistemin ligjor.
Por, citon raporti, këto perspektiva ekonomike nuk janë pa rreziqe. Rritja më e ulët se sa pritej me partnerët tregtarë mund të zvogëlojnë eksportet e Shqipërisë dhe hyrjet e IHD-ve, të cilat do të përktheheshin në të ardhurat më të ulëta tatimore dhe më pak investime publike. Normat e interesit globale do të ushtronin presion mbi buxhetin, duke shtrënguar kushtet e financimit për qeverinë. Raporti thekson se duhet siguruar stabiliteti makroekonomik dhe përmirësimet në klimën e biznesit, për të rritur efikasitetin e gjykatave, menaxhimi i investimeve publike, aftësitë e punës dhe reforma e energjisë. Post- periudha zgjedhore do të ofrojë mundësi për të avancuar këto axhenda, thekson BB, të cilat duhet të jenë të informuar nga përpjekjet për të siguruar reduktimin e varfërisë.
Raporti tregon se rimëkëmbja në investime po mbështet rritjen ekonomike në Shqipëri, ku projekti TAP dhe një hidrocentral, të dyja financuar nga Investimet e Huaja Direkte (FDI), vazhdoi të nxiste rritjen. Sa i përket krijimit të vendeve të punës në Shqipëri, BB nënvizon se u nxitën nga industria e turizmit, e cila për gjysmën e parë të vitit 2017 arriti një rritje prej 8.6%, duke kontribuar në rënien e papunësisë.
Rekomandimet për Shqipërinë, për të qenë pjesë e BE-së, do të vazhdojnë të jenë: rregullime të mëtejshme fiskale për të reduktuar publikun, borxhi si pjesë e PBB-së, të forcojë më tej administratën tatimore, të zgjerojë bazën tatimore, të prezantojë tatimin në pronë në bazë vlerësimi, të zbatojë masat e mbetura të strategjisë së zgjidhjes së NPL, të forcojë mbikëqyrjen e sektorit financiar jobankar, të vazhdojë të qartësojë pronësinë e tokës bujqësore dhe të regjistrojë pronën, si dhe të miratojë dispozitat ligjore të nevojshme për të promovuar dhe për të monitoruar efikasitetin e energjisë.
Rritja e vazhdueshme në Ballkanin Perëndimor
Ekonomitë në Ballkanin Perëndimor kanë vazhduar të zgjerohen me rreth 2.6% në vitin 2017. Rritja e parashikuar e rajonit është më pak optimiste se sa 3.2% që pritej në publikimin e pranverës së këtij raporti dhe është gjithashtu më e ulët se 2.9% e arritur në 2016. Shqipëria, Kosova dhe Mali i Zi duhet të rriten më shpejt në 2017 se në vitin 2016, falë projekteve të mëdha të financuara nga Investimet e Huaja Direkte (FDI) dhe rikthimit të konsumit privat, si dhe eksporteve më të larta në rastin e Kosovës. Bosnja dhe Hercegovina parashikohet të rritet në mënyrë të qëndrueshme në një shkallë të ngjashme, si në dy vitet e fundit. Megjithatë, në Maqedoni dhe Serbi, rritja pritet të dobësohet. Në Maqedoni, trazirat politike ndikuan ndjeshëm konsumin dhe investimet. Në Serbi, ekonomia më e madhe e rajonit, dimri i ftohtë ndikoi dukshëm në prodhimin bujqësor dhe aktivitetin e ndërtimit.
Më shumë punë, më pak varfëri
Pothuajse një dekadë pas krizës financiare globale, punësimi është rikuperuar në nivelet e para 2008-s, në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, përveç Bosnjës dhe Hercegovinës. Rreth 230,000 vende pune u krijuan në rajon në 12 muajt e fundit, deri në qershor të vitit 2017. Më shumë se gjysma e tyre ishin në sektorin privat, kryesisht në shërbime, si formale dhe joformale. Rritja, vendet e punës dhe inflacioni relativisht i ulët ndihmuan në reduktimin e varfërisë në Ballkanin Perëndimor. Kombinimi i rritjes ekonomike dhe krijimit të vendeve të punës kontribuuan në një rënie të vlerësuar në 1 pikë përqindjeje në shkallën e varfërisë në rajon, e cila parashikohet të jetë 23.6% për 2017. Kjo nënkupton që rreth 201,000 njerëz në rajon janë hequr nga varfëria që nga viti 2016.
Perspektiva afatmesme pozitive
Perspektiva afatmesme ekonomike për Ballkanin Perëndimor është pozitive: rritja parashikohet të rritet nga 2.6% në 2017 në 3.3% në 2018 dhe 3.6% në 2019. Konsumi privat ka të ngjarë të vazhdojë të nxisë rritjen, me mbështetjen e investimeve dhe rritjen e eksporteve. Në veçanti, rritja e përmirësuar në Eurozonë do të shtonte kërkesën për eksporte në Ballkanin Perëndimor.
Rreziqet mbeten
Rreziqet rrjedhin kryesisht nga burimet e brendshme, edhe pse ka rreziqe që lidhen me opinionin global. Në nivel vendi, rreziku kryesor është pasiguria në politikë ose ndryshimet e politikave që mund të ndikojnë në investime dhe rritje. Por ndonëse rreziku mbetet, avancimi i reformave strukturore dhe axhenda e pranimit në BE, do të rrisin shanset e rritjes së vendeve të Ballkanit Perëndimor. Nga jashtë, rritja më e fortë në BE dhe kushtet e likuiditetit ende të favorshme sigurojnë një periudhë pozitive për Ballkanin Perëndimor. Megjithatë, rritja më e fortë e BE-së ka gjasa të shoqërohet me një zbutje të programit lehtësues sasior të Bankës Qendrore Europiane, e cila do të shtyjë normat globale të interesit dhe kështu, kostot e huamarrjes së Ballkanit Perëndimor.
Mbështetja e momentit
Mbështetja e momentit të reformës është jetike për përmirësimin e standardit jetësor dhe krijimin e mundësive për të gjithë banorët e Ballkanit Perëndimor. Për vendet që i nënshtrohen konsolidimit fiskal, është veçanërisht e rëndësishme për të mbështetur momentin e reformës. Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi dhe Serbia po përmirësojnë pozicionet e tyre fiskale, duke zvogëluar rreziqet dhe duke përmirësuar perspektivat afatmesme të rritjes.
Dhe po aq e rëndësishme sa që mosshpenzimi i tepërt po performon më mirë. Për këtë qëllim, të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor mund të përmirësojnë cilësinë e politikës së tyre fiskale, duke rialokuar shpenzimet nga një numër përfitimesh sociale të pakontrolluara, drejt investimeve që rrisin produktivitetin. Kjo do të mbështeste rritjen dhe, gjatë kohëve të vështira, të ndihmojë në mbrojtjen e fitimeve të arritura tashmë.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.