Vjollca Mihasi nuk e fsheh shqetësimin e saj ndërsa punonte në një lagunë kripe në majën jugore të Shqipërisë dhe teksa fliste, midhjet e saj ngjiten në litarë të varur në ujë. Fermeri i midhjes ka frikë nga një sasi tjetër e dobët këtë vit e midhjes veçanërisht mishi, e quajtur “Mbretëresha e Butrintit”, e cila po zhytet me rritjen e temperaturave.
Ujërat më të ngrohtë të Lagunës së Butrintit në bregdetin Jon, jo shumë larg kufirit Grek, inkurajojnë gjithashtu parazitët që të zhvillohen. Për të hequr qafe mikroorganizmat nga midhjet, fermerët tërheqin litarët nga uji, duke i lejuar ata të “marrin frymë” në sipërfaqe për dy ditë para se t’i zhytin përsëri, thotë Mihasi.
Sidoqoftë, sasia e mbledhur kanë rënë ndjeshëm gjatë tre dekadave të fundit. Në vitin 1990, rreth 6,000 ton midhje u tërhoqën nga litarët që vareshin nga gomat, sipas shifrave të Ministrisë së Bujqësisë.
Në ditët e sotme, në një vit të mbarë, ngarkesa për rreth 60 fermerë të midhjeve është pothuajse sa gjysma e kësaj. Dhe vitin e kaluar, ajo ra në 2,000 tonë, kur temperaturat e ujit ishin në më shumë se 25 ° C. Gjysma e midhjeve të reja, të cilat ishin zhytur në litarë në fillim të verës, nuk mbijetuan në 2018.
Në tre vitet e mëparshme, shkatërrimi ishte edhe më i keq, afër 90 përqind, tha një nga fermerët e midhjeve të Butrintit për reportazhin e transmetuar nga AFP.
Pragu vdekjeprurës i temperaturës tashmë ka arritur këtë verë, megjithëse stuhitë e korrikut sollën një lehtësim. “Kur vala e nxehtë mbyt midhjet … gjithçka humbet,” thotë Mihasi, në të pesëdhjetat, me një fytyrë të lagur nga dielli.
Një pyetje mbijetese
Roland Kristo, zëvendësministër i Ministrisë së Bujqësisë dhe biolog, i tha AFP-së se rënia e numrit të midhjeve ishte një pasojë e drejtpërdrejtë e ngrohjes globale, e cila përkeqëson cilësinë e ujit dhe zvogëlon tretshmërinë e oksigjenit, jetik për midhjet.
Për Edmond Panariti, ngrohja globale tani kërcënon “mbijetesën” e midhjes së Butrintit. “Rritja e temperaturave të ujit në vitet e fundit ka përkeqësuar problemet për ekosistemin,” i tha ai AFP.
Fermerët e midhjeve të Butrintit mbeten nën një ndalim të eksportit të Bashkimit Evropian që në 1994 për problemet e shpërndarjes, por ata ende gjejnë klientë të gatshëm midis tregjeve dhe restauranteve të Shqipërisë.
Oksigjenizoni lagunën
Anila Shallari, një gjeografe në Universitetin Paul Valery në Montpellier, Francë, tha: “Mikroorganizmat që degradojnë substancat organike bëhen shumë aktive dhe konsumojnë të gjithë oksigjenin në dispozicion.” Autoritetet janë zotuar të zgjidhin problemin, por janë të shtrënguar nga mungesa e burimeve në vendin e varfër në Ballkan. Për të ftohur ujin e lagunës dhe për të ndihmuar “oksigjenimin” e tij, inxhinierët duhet të gërmojnë kanalin që e lidh atë me detin. Ata gjithashtu duhet të rrisin rrjedhën e ujit të ftohtë nga lumi Bistrica – i ngadalësuar nga dy hidrocentrale të vegjël në rrjedhën e sipërme – në lagunë.
/Me shkurtime nga reportazhi i AFP
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.