Si të siguroheni që firmat financiare kanë mjaftueshëm para cash. Përgjigjja ndaj problemeve mund të gjendet në tregun repo
Një numër i madh njerëzish, nuk kanë dashur të mendojnë më për tregjet e parave që nga periudha e krizës financiare, kur paqartësitë në lidhje me tregun e parasë LIBOR u bënë pjesë e diskutimeve masive, shkruan The Economist.
Tani, ndoshta është momenti i duhur që t’i kushtojmë pak më shumë vëmendje, sepse tregu “repo” i Nju Jorkut nuk po funksionon siç duhet. Çdo ditë, më shumë se 1 trilion dollarë amerikanë huazohen dhe jepen nga firmat financiare përmes repove, të cilat përfshijnë vendosjen e letrave me vlerë të Thesarit si kolateral. Norma e interesit që huamarrësit paguajnë lëviz përmes sistemit financiar global. Prandaj, mosfunksionimi sipas mënyrës së duhur i tregut të repove ka një rëndësi të madhe.
Pikërisht kjo ndodhi në shtator, kur normat e interesit u rritën menjëherë në 10 %. Ato duhet të ishin më afër normës së interesit të Rezervës Federale, e cila këtë javë ishte në nivelin 1.5 – 1.75 %. Rritja tregoi se disa firma financiare nuk kishin mjaftueshëm para cash dhe prandaj po përpiqeshin të gjeneronin sa më shumë që të mundeshin. Edhe pse normat e interesit të repos janë ulur që atëherë, problemi kryesor nuk është zgjidhur ende.
Mungesa e parave cash shkaktohet nga tre shkaqe kryesore. Teksa Rezerva Federale ka ndryshuar politikën e blerjes së obligacioneve afatgjata, e njohur si Lehtësim Sasior (QE), paratë cash u thithën nga sistemi. Edhe kërkesa themelore për para cash nga firmat financiare dhe klientët e tyre po rritet. Rritja e kërkesës pasqyron edhe deficitin e buxhetit të qeverisë prej gati 1 trilion dollarësh amerikanë, ose 4.6 % të PBB-së, e cila kërkon që të emetohen sasi rekord të obligacioneve qeveritare, blerësit e të cilave duhet të paguajnë për ato me para cash.
Një shkak tjetër është se paratë e disa firmave financiare mbahen kryesisht nga disa banka të mëdha tregtare. Ato i grumbullojnë pjesërisht për shkak të rregulloreve të vendosura pas periudhës së pas krizës, për t’i mbajtur në mënyrë më të sigurt. Por në momentin që disa banka të mëdha tregtare grumbullojnë sasi të mëdha parash cash, firma të tjera financiare, përfshirë bankat e investimeve dhe tregtarët, mbeten gjithnjë e me më pak para. Si duhet vepruar dhe çfarë duhet bërë në këtë situatë? Që prej shtatorit, Rezerva Federale ka ofruar mundësinë e një rregullimi afatshkurtër, duke huazuar çdo mëngjes diku në rajon një vlerë prej 50 – 100 miliardë dollarësh amerikanë, për t’u siguruar që sistemi financiar të ketë mjaftueshëm para për të mbajtur nën kontroll normat e repos.
Kjo mënyrë nuk është shumë komode, sepse ajo përfshin dhënien e kredive çdo ditë dhe për shkak se marrësit shpeshherë janë banka të Wall Street-it dhe tregtarë, të cilët nuk janë ndër kandidatët e preferuar për të marrë mbështetjen e Rezervës Federale, edhe nëse kreditë janë të kolateralizuara në mënyrë të sigurt. Një tjetër mundësi do të ishte ndryshimi i rregullave të vendosura pas krizës që kërkojnë që bankat të grumbullojnë sasi të mëdha parash. Më 29 tetor, edhe Steven Mnuchin, sekretari i Thesarit e pohoi se ishte pro idesë në fjalë, por nëse ajo miratohet, atëherë rrezikon të përmbysë reformat e ndërmarra pas krizës.
Por ka edhe një zgjidhje më të mirë. Rezerva Federale ka nisur të rrisë sasinë e parave cash që do të mbahen nga firmat financiare, duke blerë çdo muaj prej tyre bono thesari me vlerë 60 miliardë dollarësh. Edhe pse sipas disa kritikëve, kjo lëvizje shpjegohet thjesht si një marifet më shumë i Lehtësimit Sasior, arsyetimi është i pakuptimtë sepse duke qenë se këto bono do të jenë afatshkurtra, atëherë Rezerva Federale nuk do të ketë asnjë ndikim në normat afatgjata të interesit. Dhe para krizës financiare, ishte rutinë e Rezervës Federale që të blinte dhe shiste bonot afatshkurtra, në mënyrë që të sigurohej që tregjet e parave po transmetonin politikën monetare pa probleme. Nëse do të veprohet sërish kështu dhe sigurisht me shumë fat, shumica e njerëzve do të jenë në gjendje që të harrojnë edhe një herë tregun e repos.