Gjiganti i përpunimit të naftës në vend, ARMO, praktikisht ka falimentuar. Azerët Heaney Assets Corporation, që kanë pronësinë në mazhorancën e aksioneve, janë në ikje dhe ia kanë dhënë aktivitetin me qira dy kompanive vendase, duke lënë pas 260 milionë USD detyrime. Një korrespondencë ndërmjet institucioneve qeveritare zbardh malin me borxhe të industrisë, ngërçin për falimentin dhe planin e rishtetëzimit
Azerët e Heaney Assets Corporation po heqin dorë nga pronësia në uzinën e përpunimit të thellë të naftës, ARMO, pavarësisht se aktiviteti me ardhjen e tyre ishte trefishuar. Por, siç pohojnë burimet e tregut, azerët nuk kanë mundur të përmirësojnë situatën e trashëguar të borxheve në kompani, ndaj të ndodhur nën sekuestron e organeve tatimore dhe kompanive të tjera, ata mësohet se janë në negociata për shitjen e aksioneve te një konsorcium shqiptaro-zviceran.
Shitjes së aksioneve i kanë paraprirë edhe ndryshimet në ekstraktin e QKR ku administratori Ervin Gjokutaj, është zëvendësuar nga Cristophe François, Bernard Darbord dhe Nazim Mustafajev nga këshilli i mbikëqyrjes është zëvendësuar me Jeton Ibrajn.
Gjatë këtij viti, ARMO ka qenë në presionin e sekuestrove edhe nga përmbaruesit privatë. Zyra përmbarimore në Tiranë ku është urdhëruar: “Qendra Kombëtare e Regjistrimit të vendosë masën e sekuestros konservative mbi kapitalin e subjektit juridik të debitorit ARMO, shoqëria përmbaruese private “E.P.S.A.” sh.p.k., ka urdhëruar Qendrën Kombëtare të Regjistrimit Tiranë të kryejë veprimet për bllokimin e kuotave/aksioneve dhe e të drejtave që rrjedhin nga zotërimi i kuotave për debitorin shoqëria ARMO sh.a. deri në një urdhër të dytë nga përmbaruesi gjyqësor.
Plani i “shpëtimit”
Gjiganti i përpunimit të naftës në vend, ARMO, praktikisht ka falimentuar, por ligji që e klasifikon atë si sektor strategjik pengon procesin. Një korrespondencë ndërmjet dikastereve të qeverisë zbardh planin se si do të falimentohet dhe më pas do të shtetëzohet ARMO, e cila ka aktualisht 260 milionë dollarë borxhe, nga të cilat 207 milionë USD kredi për të shlyer në banka dhe 53 milionë USD në tatime.
Tranzicioni i komplikuar
Ne gusht të 2013-s, Heany Assets Corporation bleu aksionet e Anika Merkuria Associated Oil, e cila zotëronte 85% të aksioneve të ARMO sh.a. Në datën e blerjes, Heany Assets Corporation njohu detyrimet e shoqërisë të cilat arrinin në 243.5 milionë dollarë. ARMO, gjatë vitit 2014, përfitoi të ardhura, si qiradhënëse të dy rafinerive, si pronare e tyre.
Deveron Advisor Corp zotëron shoqërinë Oil Albania. Konsiderohet se është person i lidhur me zotëruesit e aksioneve të shoqërisë ARMO. Deveron është krijuar në nëntor të 2013-s. Prej shkurtit të 2014-s operon në rafinerinë e Ballshit me kapacitet të përpunimit të naftës bruto prej 1 milion tonësh në vit, po me një përpunim real 110 mijë tonë. Arsyeja qëndron se faza e investuese u mbyll në muajin korrik dhe është punuar për pesë muajt e fundit të vitit 2014.
TPD (Trading Petrol Drilling) është krijuar në qershor të vitit 2012 dhe zotërohet nga Pajtim Bracaj. Konsiderohet së është një person i lidhur juridikisht me zotëruesit e aksioneve të Taiwan Center. Në shtator të 2013-s ka nënshkruar marrëveshje me ARMO-n dhe operon në rafinerinë e Fierit me kapacitet përpunimi 500 mijë tonë në vit.
Këto kapacitete përpunimi të dy rafinerive kërkojnë furnizim të vazhdueshëm me naftë të papërpunuar. Nisur nga kapacitetet rafineruese dhe karakteristikat teknologjike të rafinerive nevojitet jo vetëm naftë bruto vendi, por edhe naftë importi. Blerjet e fundit për Deveron janë realizuar nga Bankers, e cila bleu 8 muajt e fundit të 2014-s 181 mijë tonë.
Shoqëritë ARMO dhe Deveron kanë probleme financiare të mëdha dhe nuk mund të dalin nga situata nëse nuk arrijnë volumet e prezantuara për 2015-n. Industria e përpunimit, aktualisht edhe pse kombinati i Fierit është me fitim, është në situatë problematike financiare, në gjendje gati për faliment.
Nëse bëhet një net off, supozohet se shoqëria me një menaxhim të efektshëm të borxhit është në gjendje të kryejë pagesat e borxheve jo më shumë se 5 për qind në vit.
Rreziqet që vijnë nga falimenti
1-Ekziston një rrezik potencial për mosmbledhjen e borxhit tatimor për shkak të shumës së madhe të detyrimit dhe të pamundësisë reale për shlyerjen afatshkurtër të tij.
2-Ligji për falimentin ndalon hapjen e procedurave të falimentit në sektorët strategjikë. E vetmja zgjidhje që mbetet është deklasifikimi i industrisë së përpunimit të naftës si sektor, por kjo duhet të bëhet me ligj të posaçëm të miratuar në Kuvend. Nëse kjo do të mundësohet për të shmangur një pjesë të mirë të detyrimeve, mund që shoqëria ARMO të hapë procedurat e falimentit. Duke parë se kreditë e shtetit (taksat dhe tatimet e papaguara kanë përparësi nga detyrimet e tjera, rekomandohet që organet tatimore të regjistrojnë barrë siguruese mbi asetet e ARMO-s në mënyrë që të sigurojnë radhën e referimit, e cila, në rast të falimentit, do t’i ndihmojnë të vjelin detyrimet e papaguara përpara kreditorëve të tjerë. Kjo do të ndihmonte që çmimi i blerjes së rafinerisë si aktiv të reduktohej në masën e detyrimit që shoqëria ka ndaj organeve fiskale.
Tre zgjidhjet
Opsioni 1
Injektimi i kapitalit fillestar nga dy ortakët, i shumicës dhe pakicës që është shteti (15%). Shteti mund të kontribuojë kapital nëpërmjet faljes së borxheve shtetërore dhe ortaku i shumicës mund të kontribuojë me kapital financiar. Gjithashtu mund të arrihet që me kreditorët më të mëdhenj siç janë bankat të bëhet strukturimi i borxhit dhe mekanizma të tjerë financiare.
Opsioni 2
Nëse ortaku i shumicës nuk është dakord për injektimin e kapitalit të ri, ortaku shtetëror (Ministria e Ekonomisë) bazuar në nenin 15 “ndihma shtetërore për ndërmarrjet në vështirësi” të ligjit për ndihmën shtetërore, shteti mund të ndihmojë ndërmarrjet në vështirësi për t’u ristrukturuar bazuar në plane konkrete. Me ndihmë kemi parasysh faljen e detyrimeve, përjashtim nga tatim–taksat për një periudhë të caktuar, injektim kapitali të freskët financiar etj.
Opsioni 3
Blerja nga ana e ortakut të pakicës së pjesës së ortakut të shumicës duke përdorur mekanizmin e ndihmës shtetërore. Nga të gjitha, këtu duhet të përgatitet një raport fizibiliteti i plotë, për të konkluduar gjithë çështjet dhe opsionet e hedhura për diskutim në përmbledhje.
Gjendja e financiare e kompanive të rafinerisë
Vlera totale e borxheve të naftës është 267 milionë USD, nga të cilat 209 milionë USD bankave, ndërsa 53 milionë USD është borxhi tatimor.
ARMO rezulton me humbje 3-vjeçare. Referuar ligjit të QKR dhe procedurave tatimore, si rregull Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve duhet t’i kërkojë gjykatës hapjen e procedurës së falimentit.
Deveron nuk e ka në pronësi kombinatin, por vetëm lëndë të parë prej 20 milionë USD për 2014. Gjendja në bankë dhe në arkë është 5.9 milionë USD. Kërkesat e arkëtueshme në lekë për të marrë janë 5.9 milionë USD. Deveron ka borxhe për të paguar gjithsej 81 milionë USD. Borxhet ndaj bankave janë 68 mln USD dhe ndaj furnitorëve 9.2 mln USD. Deveron rezulton me humbje për 2013.
TPD nuk e ka në pronësi kombinatin. Ka një garanci bankare 22 milionë USD. Vlera e likuiditeteve është minus 4.2 milionë USD. Kërkesat e arkëtueshme janë 31 milionë USD. Në to përfshihen kërkesa për klientë dhe kreditorë të tjerë me USD 30 milionë nga klientët, TVSH për rimbursim 1.5 mln USD dhe 769 mijë USD akcizë për rimbursim. TPD ka borxhe për të likuiduar gjithsej, 55 2 milionë USD. Borxhet ndaj bankave janë 8.7 mln USD, borxhet ndaj furnitorëve dhe detyrimet fiskale, ku furnitorët duhet të shlyhen me 46 milionë USD dhe 1.5 milionë USD sigurime të paguara për punonjësit. TPD rezulton me fitim për 2014 me 5.5 milionë USD.
Sipas të dhënave nga Ministria e Energjetikës, nga 60 mijë tonë që kishte përpunuar ARMO në vitin 2013, kjo sasi më 2014 arriti në 260 mijë tonë, ndërsa këtë vit pritet që nafta e përpunuar të arrijë në 600 mijë tonë.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.