Rimëkëmbja e Eurozonës ka mbetur në vendnumëro dhe inflacioni është afër zeros. Më vonë se sa pritej, Banka Qendrore Europiane (BQE) po përpiqet të nxisë një ekonomi të dobët, në dy mënyra përtej normave shumë të ulëta të interesit: një skemë financimi për të rritur kreditimin e bankave ndaj firmave dhe blerjen e aktiveve të sektorit privat.
Më 18 shtator, ajo filloi të parin nga dy operacionet e posaçme të kreditimit të këtij viti që do të sigurojë 400 miliardë euro (520 miliardë dollarë, ose 4% të PBB-së së Eurozonës) në dispozicion të bankave në kushte jashtëzakonisht bujare: për deri në katër vjet, me një normë fikse të interesit vjetor prej vetëm 0.15%. Kushti i vetëm është që bankat të rrisin trajektoren e kreditimit ndaj biznesit, që për shumë njerëz nënkupton se aksionet e tyre të kredive të korporatave vazhdojnë të tkurren, por më ngadalë se më parë.
Në vitin 2015 dhe 2016 do të ketë më shumë fonde në dispozicion duke siguruar që bankat kanë rritur aktualisht kreditimin e tyre neto.
Këto kredi afatgjata në “shënjestër” trajtuan një krisje në skemën e njëjtë të mëparshme të BQE-së, në dimrin e 2011-‘12, kur bankat në Europën Jugore përdorën fonde të lira trevjeçare për të blerë borxhin kombëtar në vend që të jepnin më shumë kredi për kompanitë. Por nuk do të “absorbohet” i gjithë financimi i ofruar.
Bankat në Europën Jugore kanë gjasa të përvetësojnë të gjithë pjesën me gëzim, por homologët e tyre në vendet veriore si Gjermania nuk do të jenë aq nevojtare. Analistët vlerësojnë se disbursimi potencial i këtij viti do të jetë rreth 250 miliardë euro.
Nisma ngjan me skemën e financimit për huadhënie të Bankës së Anglisë, e cila u lançua dy vjet më parë. Ky nuk do të ishte një ogur i mirë derisa skema britanike nuk ka penguar rënie të mëtejshme në kreditimin ndaj biznesit, sidomos për firmat e vogla.
Programi i BQE-së do të dështojë të përforcojë huadhënien bankare, thotë Huw van Steenis i Morgan Stanley, edhe pse ajo do të duhet të ulë koston e kredisë për firmat më të vogla në Itali dhe veçanërisht Spanjë.
Përveç sigurimit të kredive afatgjata për bankat, në tetor, BQE do të fillojë edhe blerjen e dy llojeve të instrumenteve financiare mbështetur me kredi bankare: obligacionet e mbuluara dhe letrat me vlerë të mbështetura në aktive (ABS).
Blerja e ABS, parimisht, mund të nxisë kreditimin, veçanërisht kreditë bazë të firmave të vogla. Bankat që shesin ABS nuk nevojitet më të mbajnë kapital kundrejt këtyre kredive, duke i çliruar ato që të krijojnë të reja. Por ABS janë të ndara në pjesë që mbartin shkallë të ndryshme rreziku; BQE do të blejë vetëm pjesët më të sigurta, ose ato të garantuara nga qeveritë. Dhe nuk mbetet shumë për të blerë: vlera e të gjithë ABS-ve të Eurozonës të mbështetura nga kreditë për biznesin e vogël është vetëm rreth 100 miliardë euro.
Derisa Banka Qendrore Europiane do të krijojë para për të paguar për blerjet, kjo do të jetë një formë e lehtësimit sasior (QE), por thjesht në një shkallë më të vogël. Tregu ABS mbetet një hije e vetvetes së para krizës financiare. Tregu i obligacioneve të mbuluara është më i shëndetshëm, por BQE arriti të blejë vetëm rreth 75 miliardë euro gjatë dy vjetëve në dy skemat e mëparshme të blerjes së aktiveve. Në total, BQE do të përpiqet të blejë më shumë se 100 miliardë euro në vit në ABS dhe obligacione të mbuluara, thotë Gareth Davies i JPMorgan.
Së bashku, kreditë e targetuara ndaj bankave dhe blerjet e aktiveve të sektorit privat do të përmbysin rënien në bilancin e BQE-së, pasi ai arriti kulmin në mbi 3 trilionë euro dy vjet më parë. Zgjerimi eventualisht mund të jetë i mjaftueshëm për ta rritur atë nga rreth 2 trilionë euro në 2.7 trilionë euro, niveli i saj në fillim të vitit 2012. Por ky objektiv është shumë modest. Për të “ristartuar” ekonominë e Eurozonës, do të nevojitet një program i fuqishëm i QE që përfshin blerjet e borxhit kombëtar, i vetmi treg i mjaftueshëm i madh për të mundësuar blerje në shkallën e duhur.