Shqipëria, por dhe vendet e ngjashme me të, janë subjekt të paktën prej dy dekadash i disa lloj vështirësish, veçanërisht për shkak të:
– brishtësisë së strukturave ekonomike dhe nivelit të ulët të konkurrencës;
– paqëndrueshmërisë politike, qeverisjes së keqe dhe dobësisë së sundimit të ligjit;
– menaxhimit të keq të taksave dhe shpërndarjes jo të barabartë të barrës tatimore midis tatimpaguesve;
– dobësisë së administratës tatimore që lidhet me mungesën e logjistikës dhe aftësive profesionale.
Për më tepër, në kontekstin e ndikimit (sadopak qoftë) prej globalizimit, disa faktorë ndërkombëtarë kanë krijuar pengesa mbi efektivitetin e sistemit të taksave kombëtare:
– zbatimi i rregullave për taksat vendore është i vështirë në një ambient me një lëvizshmëri të lartë gjeografike të tatimpaguesve, vëllime të larta të tregtisë dhe flukseve të kapitalit dhe përdorimi i teknologjive të reja për qëllime mashtruese;
– kalimi nga sistemi i të ardhurave fiskale që varej në masë të madhe nga të ardhurat doganore drejt atyre me bazë më të gjerë dhe më moderne;
– një dëshirë për të tërhequr investime të huaja të qëndrueshme;
– përdorimi i praktikave të këqija të taksimit.
Ekonomistët që shpallin teoritë e taksës së sheshtë, kryesisht me origjinë nga Mbretëria e Bashkuar, janë shpesh fansa të kësaj mënyre administrimi, pasi ata mendojnë se taksa e sheshtë:
– ndihmon në uljen e korrupsionit dhe thjeshtëson të kuptuarit dhe të deklaruarit e individëve për detyrimet që duhet të deklarojnë dhe paguajnë, duke ulur në këtë mënyrë koston e procesit;
– ndihmon në reduktimin e pabarazisë (një tarifë për çdokënd) duke aplikuar edhe përjashtime nga vendosja e pragut të barabartë me kufirin minimal të varfërisë;
– nxit individët për të punuar dhe kursyer, duke i përdorur tepricat për investime individuale dhe aktiviteti ekonomik;
– gjeneron të ardhura tatimore, pasi në çdo rast që ulen përqindjet e taksimit zhvillohet në kahun e kundërt, ofertën;
– mund ta bëjë ekonominë më tërheqëse në sytë e investitorëve, nëse i bashkëngjitet një politike që prodhon siguri dhe garanci për investime; ekonomia globale pa kufij për kapitalin hyn më shpejt nëse shikon një sistem taksimi të thjeshtë dhe interesant për fitimet e veta.
Por, ana tjetër e kundërshton të parën, dhe si:
– përqindja e taksës së sheshtë nuk është progresive dhe si rrjedhojë shpërndarja e të ardhurave do të jetë e pabarabartë, sidomos në vitet e para të zbatimit të saj;
– përqindja e taksës së sheshtë favorizon individët e pasur në kurriz të të varfërve, pasi të pasurit nuk taksohen në vlera të mëdha për kursimet e tyre, dividendët dhe të ardhura të tjera;
– përqindja e taksës së sheshtë krijon konkurrencë midis të varfërve dhe klasës së mesme dhe rezultati është thellimi i diferencës midis individëve të pasur dhe të varfërve, duke sjellë për qeverinë të ardhura më të pakta për shërbime dhe moszbatim të drejtë të parimit të rishpërndarjes së të ardhurave nga të pasurit te të varfrit;
– taksa e sheshtë nuk jep siguri për qytetarët që të punojnë më shumë, pasi një kategori individësh mund të zgjedhin të punojnë më pak, pasi ata fitojnë të njëjtën sasi të ardhurash duke punuar më pak;
– politika e bazuar mbi taksën e sheshtë nuk është çelësi që përcakton thithjen e investimeve të huaja, pasi lidhen me një sërë faktorësh që fillojnë me ambientin politik, infrastrukturën, burimet natyrore e duke vazhduar me aftësitë e tregut të punës për përdorimin e teknologjisë.
Një fjali mund të ishte përmbledhje e gjithë këtij diskutimi mbi politikën e taksimit: jo reduktime të shpenzimeve në kurriz të uljes së tarifave të taksimit.
“AL-TAX Center”
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.