Ekonomia globale pritet të vijojë të përballet me rreziqe të shumta edhe këtë vit, duke filluar nga varësia energjetike te shtrenjtimi i politikave monetare, çmimet e larta e deri te reagimi i qeverive për t’u përballuar me këto kriza.
– Ndikimi i importeve më të ulëta të energjisë nga Rusia në Europë, mund të jetë më i rëndë nga sa pritej.
Ekonomitë europiane vazhdojnë të përballen me sfida të rëndësishme nga embargot aktuale dhe të planifikuara ndaj qymyrit rus dhe importeve të naftës nga deti dhe nga pakësimi i furnizimit me gaz nga Rusia në tregun europian.
Një rrezik kyç është se rritja e çmimeve të energjisë do të rezultojë shumë më shkatërruese dhe e gjatë nga sa parashikohej. Përvoja e kaluar tregon se rritjet e konsiderueshme në shpenzimet e energjisë në ekonomitë e OECD-së, lidhen shpesh me recesione.
– Shtrëngimi i politikës monetare nxjerr në pah dobësitë financiare paraprake.
Ka rreziqe që rritja e shpejtë e normave të interesit, kushtet më të shtrënguara financiare globale dhe rivlerësimi i konsiderueshëm i aseteve, mund të ekspozojnë dobësitë financiare afatgjata në ekonomitë e përparuara dhe ato të tregjeve në zhvillim.
– Dobësitë financiare në ekonomitë e tregjeve në zhvillim përkeqësohen nga ndikimet e jashtme.
Kushtet më të shtrënguara të financimit, rritja e borxhit, forcimi i Dollarit Amerikan dhe ngadalësimi i rritjes së tregut të eksporteve, përkeqësojnë dobësitë në ekonomitë e tregjeve në zhvillim. Rreziqet janë rritur, daljet e kapitalit janë përshpejtuar dhe rezervat ndërkombëtare kanë rënë në shumë vende.
Në Kinë, rigjallërimi i COVID-19 ose rritja e dobësive financiare në sektorin e pronave me borxhe të larta, mund të rezultojnë në një ngadalësim ekonomik më të mprehtë se sa pritej. Disa tregje dhe ekonomi në zhvillim përballen edhe me rreziqe të sigurisë ushqimore nga çmimet e larta të ushqimit, energjisë dhe plehrave kimike, si dhe mungesa të furnizimit.
-Kalibrimi i përgjigjeve të politikës monetare do të jetë i vështirë.
Kalibrimi i shtrëngimit të politikës monetare është veçanërisht i vështirë, duke pasur parasysh pasigurinë në lidhje me perspektivën, balancën e kanaleve të ndryshme përmes të cilave normat më të larta të interesit ndikojnë në ekonomi dhe ndikimet e mundshme nga shtrëngimi monetar në vende të tjera.
Kjo rrit rrezikun që normat e politikës mund të shtrëngohen më shumë se ç’duhet, ose për më gjatë se ç’duhet për të ulur inflacionin, veçanërisht duke pasur parasysh sinkronizimin e jashtëzakonshëm të ndryshimeve të politikës monetare në të gjitha ekonomitë.
Shtrëngimi i njëkohshëm midis vendeve, mund të zmadhojë efektet e veprimit të politikës së brendshme, si duke ulur kërkesën e huaj, ashtu edhe duke shtrënguar kushtet financiare të brendshme, por gjithashtu mund të ndryshojë disa kanale transmetimi, si kanali i kursit të këmbimit.
Disa studime për ekonomitë e zhvilluara, tregojnë se ndikimet e veprimeve të politikës monetare mund të jenë të rëndësishme. Nëse nuk merren parasysh këto përhapje, kjo mund të çojë në një politikë monetare tepër të shtrënguar.
– Pasiguria më e ulët dhe çmimet më të ulëta të mallrave janë rreziqe pozitive.
Projeksionet bazë pasqyrojnë nivelin e lartë aktual të pasigurisë në lidhje me perspektivat ekonomike, duke kontribuar në shtrëngimin e kushteve financiare globale dhe në perspektivën e dobët për investimet e biznesit.
Supozimet se çmimet e mallrave do të mbeten të pandryshuara gjatë dy viteve të ardhshme, ndikojnë edhe në gjykimet për perspektivat e rritjes dhe inflacionit. Lehtësimi i kushteve financiare për shkak të reduktimit të pasigurisë, ose çmimeve më të ulëta të mallrave për shkak të ofertës më të mirë, janë ndër rreziqet e mundshme pozitive.
Rreziqet pozitive mund të lindin gjithashtu nga përmirësimi i besimit të konsumatorit, pra nëse ai shpenzon një pjesë më të madhe të kursimeve nga sa ishte parashikuar, ose nëse inflacioni i përgjigjet më shpejt politikës monetare më të shtrënguar. Një zgjidhje e hershme e luftës në Ukrainë do të rriste gjasat që këto rreziqe pozitive të materializoheshin.
Kërkesat e politikave
Ngadalësimi i rritjes ekonomike, presionet e vazhdueshme inflacioniste dhe rreziqet e rënies, krijojnë sfida të vështira politike. Përpjekjet e vazhdueshme për të ulur inflacionin në mënyrë të qëndrueshme, do të kërkojnë shtrëngim shtesë të politikës monetare në shumicën e vendeve.
Ndryshimet në normat e interesit duhet të kalibrohen me kujdes dhe të mbështeten në të dhënat, duke pasur parasysh pasigurinë në lidhje me perspektivën dhe ndikimin e ndryshimeve të politikave, dhe të marrin parasysh gjithashtu ndikimet e mundshme nga politikat kufizuese në vende të tjera.
Masat e përkohshme fiskale po përdoren në mënyrë të përshtatshme për të zbutur ndikimin e menjëhershëm të kostove më të larta të ushqimit dhe energjisë për konsumatorët dhe bizneset, por këto duhet të baraspeshohen me nevojën për të ulur konsumin e energjisë, për të kufizuar stimulimin e kërkesës në një kohë inflacioni të lartë dhe për të siguruar qëndrueshmërinë e borxhit.
Zgjedhjet e politikave duhet të sigurojnë që përpjekjet për të forcuar sigurinë energjetike të mos pengojnë nevojën për të përshpejtuar tranzicionin e gjelbër.
Presionet inflacioniste dhe buxhetet e tendosura kufizojnë hapësirën për politikat mbështetëse në ekonomitë e tregjeve në zhvillim
Kushtet më të shtrënguara financiare globale, presionet e vazhdueshme inflacioniste dhe nivelet në rritje të borxhit, kufizojnë hapësirën për manovrim të politikave mbështetëse në ekonomitë e tregjeve në zhvillim, veçanërisht ato me nivele të larta borxhi në valutë të huaj ose deficite fiskale mbi nivelet para pandemisë.
Bankat qendrore në ekonomitë kryesore të tregjeve në zhvillim, kanë vazhduar të shtrëngojnë politikën monetare në gjysmën e dytë të vitit 2022, në përgjigje të rritjes së inflacionit.
Normat e interesit në përgjithësi parashikohen të bëhen më të larta se normat totale të inflacionit në vitin 2023, me inflacionin total që qëndron mbi kufirin e synuar të inflacionit të bankave qendrore.
Në vitin 2024, ka të ngjarë të ekzistojë një hapësirë më e madhe për uljen e normave, veçanërisht në ekonomitë ku efektet disinflacioniste të shtrëngimit të politikës monetare, parashikohen të bëhen gjithnjë e më të dukshme.
Megjithatë, diferenca midis normave të politikës së brendshme dhe atyre të SHBA-së, mund të mbetet një konsideratë e rëndësishme, duke kufizuar ritmin e lehtësimit të politikës monetare në ekonomitë e tregjeve në zhvillim.
Përpjekjet e politikave strukturore duhet të rriten
Pandemia, lufta, fragmentimi në rritje i ekonomisë globale dhe përhapja e ngjarjeve ekstreme të motit që lidhen me ndryshimet klimatike, tregojnë se goditjet e pafavorshme të furnizimit mund të jenë më të shpeshta në të ardhmen. Kjo do të nënkuptonte rritje më të dobët dhe më shumë presion mbi çmimet dhe do të përbënte kërcënime të mëtejshme për fleksibilitetin e ekonomive, ndërkohë që do të tendoste edhe më tepër kohezionin social.
Në këtë kontekst, nevoja për reforma të politikave strukturore efektive dhe të mirëshënjestruara, është më e madhe se kurrë. Një sfidë kryesore për çdo vend është përshtatja e masave të politikave për t’iu përshtatur rrethanave aktuale ekonomike.
Nxitja e rritjes elastike kërkon tregje konkurruese dhe transparente, qeverisje të shëndoshë dhe kushte institucionale, si dhe strategji efektive të menaxhimit të rrezikut, në gjendje për të promovuar rimëkëmbjen e shpejtë dhe të qëndrueshme ekonomike.
Rritja e konkurrencës në treg dhe heqja e barrierave ndihmon në krijimin e kushteve që ekonomitë të rimëkëmben dhe mundëson shfrytëzimin më të plotë të mundësive të reja të zbuluara nga një krizë. Kjo kërkon heqjen e barrierave të politikave që i pengojnë firmat të bëhen më dinamike, më ekologjike dhe më novatore, dhe përshtatjen e politikave për epokën dixhitale.
Nxitja për të investuar më shumë në aftësi, është theksuar nga pandemia, e cila rezultoi në mbyllje të plota ose të pjesshme të shkollave, për një total prej afro 40 javësh, ndërsa në vendet më të prekura, ishte sa dyfishi i këtij niveli.
Përgatiti: Lira Muça