Njëherë e një kohë, kur kërkoje të blije diçka të re, ti “blije” edhe një status të veçantë bashkë me rrobën. Çdo emër marke fliste për ty: një logo në bluzë, pantallona apo çantë të emrave më të njohur të modës si Luis Vutton, D&G etj., pavarësisht të qenët origjinale apo jo. Trendi i ri në të gjithë botën: Jo fjalë, jo markë. Raportet e fundit amerikane tregojnë se të gjithë markat kanë rinisur të mendojnë për këtë influencë, edhe nga rrjetet sociale, që të përshtaten nga shijet e reja konsumatore, që kanë vendosur rehatinë përpara të treguarit të një statusi social të lartë. Po në Shqipëri…?
Jo më logo markash
Që markat kanë vlerën e tyre, ky është një fakt i patjetërsueshëm. Por, ajo që po shikojmë të ndryshojë këto vitet e fundit është tendenca e të rinjve (kryesisht) për të mos iu drejtuar më blerjeve në varësi të markave… Fundii një epoke? Jo, thjesht tendencë drejt ekonomikes, së shpejtës dhe me një cilësi të caktuar.
Sjellja konsumatore varet nga një sërë faktorësh qëçdo industrii vë në qendër të vëmendjes, por vitet e fundit vihet re tendenca e re, ajo që “drejtohet” nga të rinjtë kryesisht, drejt firmave të thjeshta, ekonomike.
Analistët tregojnë se marka të modës së shpejtë po ndryshojnë “rregullat” dhe duket se shitjet më të mëdha janë kah këtyre markave, sipas një raporti të fundit të Colliers International.
Stela Dhami, nga Colliers Internation Albania, tregon se konsumatorët e rinj, sidomos ata që etiketohen në konsum si Millenials (25-34- vjeçarët) kanë filluar të kenë impakt të madh mbi industrinë e modës, duke kërkuar gjithnjë e më shumë produkte, të cilat nuk glorifikojnë marka të nivelit të lartë. Ajo shton se kjo ka ardhur edhe si rezultat i krizës financiare botërore, e cila vazhdon që të ketë ndikimin e saj mbi tregtinë e shitjes me pakicë. Për në vendin tonë, znj. Dhami pohon se kjo tendencë ka nisur të shfaqet, si rezultat, sipas saj,i ardhjes në treg të markave të konsumit të shpejtë të modës si Zara, Bershka, Massimo Dutti etj.
“Janë këto marka së bashku me simotrat e tyre si H&M, UNIQLO etj., të cilat i shtyjnë konsumatorët e rinj,që janë të fokusuar në modë të shpejtë dhe ekonomike dhe pa rënë në sy”,- thotë znj. Dhami.
Pse ekonomikja tërheq?
Znj. Dhami tregon se markat ekonomike tërheqin dhe veçanërisht konsumatorët e moshës së re, të cilët kanë dëshirë që të vishen bukur dhe shpesh njësoj si moshatarët e tyre në botë.”Këto marka të konsumit të shpejtë e ofrojnë këtë raport të drejtë të cilësisë dhe çmimit”, – pohon ajo.
Sa u përket të rinjve dhe adoleshentëve, psikologe Orjola Pampuri tregon se ata udhëhiqen kryesisht nga modelet. “Modeli i firmave dhe objekteve teknologjike të shtrenjta, përpos atij ekonomik,ishte shndërruar në mani, madje në qëllim në vetvetedy-trevitete fundit.Por në momentin kur mbarë Europa, përfshirë edhe vendi ynë,u prekën nga kriza ekonomike, tashmë globale, këta të rinj e adoleshentë, edhe pse me vështirësi, janë ndërgjegjësuar, për shkak të pamundësisë e cila është rrjedhojë e papunësisë së prindërve apo të vetë atyre, apo dhe rënies së të ardhurave të shumë familjeve të tjera”, – tregon ajo.
Raporti i fundit i Eurostat, në studimin rreth pagave minimale të shteteve anëtare dhe kandidate për BE,e ka renditur Shqipërinë në fund të listës, me 157 euro në muaj pagë minimale. Sipas shifrave të INSTAT, për 6-mujorin e parë të 2015-s, shkalla e papunësisë mbetet 17.3%, duke mos shënuar përmirësime. Duke i shtuar kësaj situate edhe atë financiare mbarëbotërore, znj. Dhami pohon se këto arsye ndikojnënëuljen e tregut të shitjeve me pakicë, por shtyjnë të rinjtë drejt zgjedhjeve të reja ekonomike.
Ndikimi i rrjeteve sociale
Një studim në SHBA ka treguar se të rinjtë (kryesisht adoleshentët) pohojnë se nuk ndjekin modën, përkundrazi prania e rrjeteve sociale si Facebook, Instagram dhe Pinterest i ka ndihmuar që të krijojnë stilin e tyre unik, duke miksuar elemente të ndryshme, nga kategori të ndryshme, madje edhe duke “miksuar” modën e disa personazheve VIP njëherazi. Sipas ekspertëve, kjo e ka zbutur ndikimin e një marke të caktuar.
Ndërsa në Shqipëri, psikologe Orjola Pampuri pohon se rrjetet sociale në fakt shpesh bëjnë të kundërtën, janë ato që nxisin të rinjtë dhe adoleshentët si përdorues të rregullt të tyre të tërhiqen drejt markave më të mira dhe drejt gjetjeve të fundit të teknologjisë.
“Shumë prej tyre nuk duan ta pranojnë realitetin në të cilin jetojnë, i cili nuk i mundëson diçka të tillë. Shumë prej tyre e pranojnë këtë realitet, por për disa të tjerë kjo përbën shqetësim,madje duke përjetuar edhe stres”,- tregon znj. Pampuri.
Ajo shton se presioni social për markat nuk ka rënë dhe se rrjetet sociale vazhdojnë me të njëjtin ritëm të promovojnë brand-et e fundit të modës dhe teknologjisë. Znj. Pampuri tregon se ajo çfarëështë rritur vitet e fundit në Shqipëri është pamundësia financiare për t’i arritur ato.
Është më tepër se sa stil
Gjenerata që ekspertët botërorë pretendojnë se po ndryshon konsumin e shitjeve, ajo e 18-30-vjeçarëve, sipas shifrave të INSTAT është grupmosha që e ka papunësinënë shifra të larta. Kjo, duke u nisur nga fakti që përkon me grupmoshën e nisjes së studimeve universitare, numri i të punësuarve mes tyre është i ulët, ndërkohë që pasohet nga faza e kërkimit të punës pas diplomimit
Është më tepër se sa stil. Është pamundësi financiare, që bashkohet me dëshirën gjithnjëe në rritje të të rinjve për të qenë në modë (ndikuar nga përhapja e rrjeteve sociale) dhe që sjell tendencëne re të përqafimit të markave ekonomike, pa logo, pa nevojën e të treguarit të statusit përmes një “t-shirt” apo çante.
Trendi më i ri, “thrift shop”
“Thrift shop” apo ndryshe dyqanet e rrobave të përdorura prej vitesh janëpjesë e rëndësishme e shitjeve me pakicë kudo në botë, sidomos në SHBA, ku ato bëjnë komunitete të tëra dhe kanë dyqane fizike të konsiderueshme, në emrat e qendrave më të rëndësishme tregtare (si Thrift Store USA).
Ndërsa në Shqipëri, tendenca e tyre duket se po nis me disa dyqane të ndryshme në rrugët e Tiranës, të cilat ofrojnë artikuj të veshjeve apo këpucëve me terma “të përdorur” apo “pak të përdorura”, një formë tjetër outlet (por që edhe këta kanë ndikim në tregun e shitjeve me pakicë), të cilët ofrojnë çmime të lira kundrejt një cilësie të caktuar (jo detyrimisht marka).
Veç kësaj, Instagram numëron profile të shumta dyqanesh virtuale që ofrojnë këto shërbime, marketimi i të cilave duket frytdhënëse, duke qenë se edhe grupmosha e përdorimit të kësaj hapësire sociale është pikërisht ajo 15-30 vjeç, që shfaq prirjen për të ndryshuar kahun e tendencës.
Nga Deada Hyka
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.