Tregu i kapitalit prej vitesh “fle” në stadin e tij embrional, por disa zhvillime të fundit pritet që t’i japin një tjetër dinamikë ecurisë së tij. AMF vlerëson se sot, peshën më të madhe në këtë treg e zënë Fondet e Investimit, që llogariten në rreth 4.5% të PBB.
Po kështu ka një pjesëmarrje modeste edhe të Fondeve të Pensioneve Private, që po rriten vit pas viti, falë edhe sigurimit të një norme kthimi të kënaqshme në investimet që kryejnë. Së fundmi, në hallkat e tregut u shtua edhe Bursa Shqiptare e Titujve, e autorizuar për letrat me vlerë të qeverisë, por me synimin e tërheqjes së biznesit.
Sot në treg gatishmërinë për t’u listuar e ka shprehur vetëm Balfin Grup. Presidenti i kompanisë, Samir Mane, vlerëson se po sheh mundësinë e listimit në një bursë europiane, ndoshta Poloni, por që nëse bursa në Shqipëri do të jetë gati, alternativa mbetet e hapur që shqiptarët të bëhen bashkaksionerë në kompanitë e tij.
Nga Nertila Maho
Dikur forma e kursimit ishin paratë poshtë dyshekut. Kjo u pasua nga historia e piramidave e shfaqur krejt papritur dhe që zgjoi iluzionin e pasurimit brenda ditës por që, po aq shpejt, solli edhe zhgënjimin e një pjese të mirë të popullatës. E më pas do të vinin bankat, të cilat do të ndesheshin me mentalitetin tradicional të “parave në shtëpi”, dhe skepticizmin e piramidave. Në fund, besimi u fitua.
Shqiptarët filluan gradualisht t’u drejtoheshin sporteleve jo vetëm për të depozituar, por edhe për t’u kredituar. Sot, vlera e aktiveve në sektorin bankar është 1.4 trilionë lekë, ose sa 96% e Prodhimit të Brendshëm Bruto, referuar statistikave të Bankës së Shqipërisë të 9-mujorit 2017. E ndërsa sektori bankar konsiderohet si një ndër më të shëndetshmit, një tjetër treg “binjak”, ai i kapitaleve, vijon të mbetet në fazë embrionale.
Disa zhvillime të viteve të fundit synojnë t’i japin një tjetër nxitje zgjerimit dhe rritjes së tij, por duhet pranuar se jemi ende në pozicionin “start”. Ka ende shumë për t’u bërë, por sot ka një përpjekje për plotësimin e kuadrit rregullator, në bazë të dinamikës së tregut, ekzistojnë një pjesë e mirë e hallkave që janë aktorë të këtij tregu dhe ka një maturim të disa bizneseve që po marrin në konsideratë listimin si një alternativë për sigurimin e kapitalit, me një kosto më të ulët.
Pranë Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF) ka një interes në rritje për licencimin si brokera, shoqëri këshillimi për investime apo një seri hallkash të tjera, pohojnë burimet zyrtare nga AMF. Fondet e investimit kryesisht dhe fondet e pensioneve private në mënyrë më modeste, janë ndoshta pjesëmarrësit kyçë të deritanishëm në këtë treg që marrin edhe meritën në atë pjesë embrionale mbi të cilën sot hidhen themelet dhe strategjitë e zhvillimit.
Ku ndodhet tregu i kapitalit sot
Tregjet e kapitalit hasin gjatë gjithë kohës ngërçe dhe në Shqipëri, kjo nuk shfaqet ndryshe. Janë një seri faktorësh që ndikojnë direkt në ecurinë e tij dhe që lidhen kryesisht me ekonominë formale, madhësinë e bizneseve apo incentivat për financime publike.
Në të tria këto aspekte, Shqipëria shfaq probleme të dukshme ku, së pari, mjaft të kujtojmë se jemi në një luftë të “përjetshme” antiinformalitet që nuk merr zgjidhje. Por mbi të gjitha, ajo ku ende ka debat është gatishmëria për të rritur transparencën, që është pikërisht funksionimi me vetëm një bilanc i bizneseve.
Përtej të gjitha këtyre, në Shqipëri tregu i kapitaleve, edhe pse në faza fillestare, ekziston. Deri më tani është udhëhequr vetëm nga tregu primar i letrave me vlerë, ndërkohë që tregu sekondar është ai që sot njihet si tregu mbi banak i titujve të borxhit të qeverisë, ku rolin kryesor e luajnë bankat.
Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare, si institucioni kyç, vlerëson se sot jemi në hapat e parë të zhvillimit të një tregu kapitali, me një vlerë asetesh ende modeste, por me premisa të dukshme zhvillimi. “Tregu i kapitaleve në vendin tonë, aktualisht është në hapat e parë të zhvillimit, ku një peshë të rëndësishme e zë tregu i fondeve të investimeve. Ndonëse në pak vite nga licencimi i fondit të parë dhe me një numër të kufizuar fondesh, tregu i fondeve të investimeve ka arritur një zhvillim të konsiderueshëm.
Asetet e këtij tregu llogariten në rreth 4.5% të PBB-së, shifër më e lartë se vendet e rajonit”, – vlerëson AMF. Pjesëmarrja e fondeve të investimit është kryesorja sot në tregun e kapitalit me një vlerë asetesh që llogaritet në 539 milionë euro në fund të vitit 2017, ndërkohë që më modeste është pjesëmarrja e fondeve të pensioneve private, vlera e aseteve e të cilëve llogaritet në fund të vitit 2017 rreth 13 milionë euro.
“Zhvillimet pozitive të tregut të kapitalit përfshijnë edhe rritjen e interesit të subjekteve për t’u licencuar për të kryer aktivitetin e brokerimit, të administrimit të aseteve të fondeve të investimit apo si këshilltarë investimesh.
Vetëm gjatë një viti janë licencuar 3 shoqëri të reja për të vepruar si shoqëri brokerimi në tituj, si dhe një shoqëri e re për të administruar fonde investimi. Risia e kësaj shoqërie për investitorët shqiptarë është se do të administrojë një fond investimi që do të investojë asetet e saj në aksione, në ndryshim nga fondet ekzistuese që investojnë në titujt e qeverisë apo në obligacione. Ndërkohë, roli i këshilltarit të investimeve pritet të rritet dhe zgjerohet me rritjen e tregut, sidomos me fillimin e procesit të ofertave publike”, pohon AMF për “Monitor”.
Gjithsesi, nga ajo që vihet re në ecurinë e tregut, rritja vjen si efekt i zgjerimit të tregut bankar në veprimtari jobankare e evidentuar kjo tek fondet e investimeve. Pikërisht, dinamika e shpejtë e rritjes së këtyre fondeve gjykohet se është ndikuar jo pak nga mbështetja e kanalit bankar në shitjen e produktit. Në thelb, kemi një strukturë të tregut të kapitalit, e cila duket se do të vijojë të dominohet nga roli i bankave të nivelit të dytë, gjë që do të ketë ndikim në rrezikun e përqendrimit në tregun financiar.
Banka e Shqipërisë, nga ana tjetër, vlerëson se ndikimi i zhvillimit të tregut sekondar do t’u sigurojë emetuesve kosto më të ulëta kapitali, duke hapur kështu mundësi për projekte zhvillimi.
“Dobishmëria kryesore e tregut sekondar është përcaktimi i çmimeve të asetit (instrument financiar apo aset tjetër) në mënyrë transparente.
Si rrjedhojë e kësaj, asetet që kanë një treg të zhvilluar sekondar janë më likuide, duke i shërbyer përcaktimit të vlerës së asetit në kohë reale. Mundësia e likuidimit të asetit në çdo kohë, nxit investitorët në investimet në këtë aset, duke bërë që tregu të ketë një spiral zhvillimi. Nga ana tjetër, emetuesit përfitojnë nga kosto të ulëta të sigurimit të kapitalit e për rrjedhojë, janë të nxitur të ndërmarrin sa më shumë projekte zhvilluese”, – vlerëson BSH.
Në korrik të vitit të kaluar Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare licencoi Bursën Shqiptare të Titujve. Kjo e fundit është një shoqëri aksionere, me tre aksionerë themelues: Banka Credins sh.a., me 42.5% të kapitalit, Banka Amerikane e Investimeve sh.a. me 42.5% të kapitalit dhe shoqëria AK Invest sh.a. me 15% të kapitalit. Licencimi u konsiderua si një moment i rëndësishëm për zhvillimin e tregut të kapitalit në vend, por sa potencial ka në fakt vendi ynë për zhvillimin e këtij tregu.
“Tregu i kapitaleve në vend ka potencial të madh zhvillimi, qoftë si rezultat i nevojave gjithnjë në rritje të biznesit për mjete financimi të ndryshme nga kredia bankare, aq edhe si rezultat i një politike shumë më të kujdesshme të bankave ndaj dhënies së kredive. Bursa Shqiptare e Titujve ALSE, si i vetmi institucion i licencuar në Shqipëri për ofrimin e tregut të titujve, po bën të pamundurën të ofrojë tregun e munguar të letrave me vlerë, duke ofruar jo vetëm thjesht një mekanizëm për listimin dhe kuotimin e biznesit privat në Shqipëri, por realisht si një dritare alternative e cila, nëpërmjet përputhjes së kërkesë-ofertës për kapitale, t’i japë mundësinë biznesit të rrisë kapitale në një ambient tjetër ndryshe nga sektori bankar” shprehet Artan Gjergji, administrator i ALSE.
Autoriteti i Mbikëqyrjes ka sanksionuar se të paktën për një vit, aktiviteti i bursës do të jetë i fokusuar vetëm te titujt e qeverisë. Por një bursë reale kërkon edhe pjesëmarrjen e bizneseve, duke garantuar kështu zgjerim të instrumenteve që tregtohen, por edhe rritje të tregut në tërësi. Por si është interesi i kompanive publike dhe private për t’u listuar në Bursë.
“Interesi i biznesit nuk është i vogël, duke marrë parasysh faktin që Shqipëria është një vend në zhvillim, dhe rritet me një normë të kënaqshme krahasuar me vendet e rajonit. Thënë kjo, biznesi është gjithnjë në kërkim të alternativave të financimit, sa më pak të kushtueshme dhe sa më afatgjata.
Aktualisht, në vend, ka biznese që janë maturuar mjaftueshëm nëse marrim në konsideratë pikëpamjen e implementimit të parimeve të mirëqeverisjes së korporatave (corporate governance principles), si në aspektin e ndarjes së pronësisë nga menaxhimi ashtu edhe në aspektin e transparencës financiare.
Në anën tjetër, ka edhe një grup kompanish ende në pronësi të shtetit të cilat janë shumë të mira nga pikëpamja financiare dhe potenciale për t’u listuar në Bursën Shqiptare të Titujve ALSE, nëse shteti do ta merrte në konsideratë një privatizim të paketave të vogla nëpërmjet tregut të kapitaleve, siç ka ndodhur në mjaft vende të rajonit. Megjithatë nuk mjafton vetëm vullneti pozitiv.
Natyrisht që duhet edhe infrastruktura, dhe ne si Bursë po punojmë ngushtësisht me rregullatorët, Autoritetin e Mbikëqyrjes Financiare dhe Bankën e Shqipërisë për plotësimin edhe të arkitekturës institucionale edhe asaj ligjore e rregulaltive në mënyrë që shumë shpejt të mundësojmë edhe listimin e kuotimin e biznesit shqiptar në Bursën Shqiptare të Titujve”, – nënvizon Gjergji.
Samir Mane: Gati të listohemi në Bursë, kompania e parë Balfin
Listimi në Bursë i një biznesi nuk është një sipërmarrje dhe aq e thjeshtë, po të kemi parasysh problematikën që ekziston në Shqipëri, me informalitetin. Por një prej sipërmarrësve më të mëdhenj duket se është afër finalizimit të këtij hapi.
Presidenti i Balfin Grup, Samir Mane, tha për “Monitor” se kompania po vlerëson alternativën e listimit në bursë. “Ne jemi në hapat e parë për ta çuar kompaninë në bursë, kemi disa kompani që mund t’i çojmë që tani si Neptun, Albchrome, Tirana Logistic Park, TEG, QTU por ajo që kemi menduar të çojmë është Balfin. Jemi të ndërgjegjshëm, se ky është një proces i gjatë që kërkon jo vetëm menaxhimin dhe transparencën më të madhe financiare të bizneseve tona, po dhe hapje të Bursës Shqiptare të Titujve me rregullat dhe përvojat më të mira europiane në drejtim të mbikëqyrjes”, shprehet Mane.
Gjithsesi gjasat janë që listimi fillestar të bëhet në një bursë jashtë vendit, ndoshta në Poloni, derisa tregu shqiptar të jetë gati. “Në Shqipëri nuk ka një bursë funksionale dhe ne do ta shohim mundësinë për t’u listuar në vend, vetëm kur të ketë një të tillë, e cila mund të jetë edhe si shtesë e bursave të tjera europiane, në qoftë se ka një interes dhe gjenden mundësitë e bashkëpunimit me to. Për shembull, Bursa e Tiranës mund të jetë në bashkëpunim me Bursën e Milanos, apo atë të Stambollit.
Mendoj që nëse në Shqipëri nuk do të ketë një bursë të tillë, ne do të shohim mundësinë e listimit të BALFIN jashtë, ndoshta në Poloni, por kjo i largon shqiptarët nga mundësitë reale për të blerë aksione në kompaninë tonë. Do të preferonim që të emetojmë aksione në Shqipëri, kjo edhe për faktin që bizneset tona këtu kanë një diversifikim shumë të gjerë dhe padyshim që është dhe interesi ynë që fitimet të ngelen në Shqipëri”, – shprehet Mane.
Fondet e pensioneve private dhe fondet e investimeve mund të shërbejnë si aktorë të rëndësishëm në tregun e kapitalit, duke qenë se asetet e tyre i investojnë pikërisht në tregun primar dhe sekondar të letrave me vlerë.
Referuar shifrave zyrtare, të paktën për fondet e investimit rezulton që të paktën 79% e investimeve bëhet në tregun primar që do të thotë blerje direkte e borxhit të qeverisë, ndërkohë që vetëm 21% investohen në tregun sekondar, që do të thotë se fondet blejnë borxhin që kanë blerë bankat, që në këtë rast funksionojnë si “tregtues”.
Tregu i pensioneve private
Viti 2017 u mbyll me një rritje 31% të vlerës së aseteve neto në tregun e pensioneve private vullnetare, krahasuar me vitin paraardhës, duke e çuar totalin e vlerës së aseteve në pak më shumë se 1.7 miliardë lekë, apo rreth 13 milionë euro. Numri i anëtarëve në këto fonde u rrit me 20.9%, duke regjistruar shifrën 20 947.
Aktualisht në treg ushtrojnë aktivitetin si fonde pensioni tre shoqëri. Në vlerë asetesh, në këtë treg, dominon Sigal Pension, me mbi 875 milionë lekë dhe me një numër anëtarësh prej 6066. I dyti për nga vlera e aseteve është fondi i Raiffeisen, me 506 milionë lekë dhe me një numër anëtarësh prej 2800. Credins Pension është fondi i tretë që ka edhe numrin më të madh të anëtarëve me 12 081, por vlera e aseteve e rendit atë të tretin, me mbi 345 milionë lekë.
Tregu i Fondeve të Investimit
Tregu i fondeve të investimit u rrit me 11.14% në vitin 2017. Të dhënat e publikuara nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare tregojnë se vlera neto e aseteve të Fondeve, arriti rreth 72.72 miliardë lekë, me një rritje prej 7.29 miliardësh, krahasuar me 31.12.2016. E shprehur në euro, totali i aseteve neto është 539 milionë euro.
Tregu dominohet kryesisht nga investimet në Obligacione Qeveritare, të cilat përbëjnë 61.30% të aseteve të fondeve, me një rritje prej 5.84% krahasuar me 31.12.2016. Në rritje gjatë vitit të kaluar ka qenë edhe numri i anëtarëve që kanë investuar në këto fonde që, në fund të dhjetorit 2017, arriti 31,320 me një rritje prej 7.01% krahasuar me 31.12.2016.
Rritja më domethënëse te pjesëmarrësit vihet re tek individët, ndërkohë që edhe pse në përqindje pjesëmarrja e bizneseve është rritur me 50%, realisht pjesëmarrja është ende e dobët, pasi në total janë vetëm 6 persona juridikë të regjistruar si anëtarë pranë fondeve të investimit.
Rritja e pjesëmarrjes në tregun e fondeve të investimit është argumentuar përveçse me informimin e individëve rreth kësaj alternative, edhe me leverdinë që ka ky opsion në raport me depozitat. Politika monetare lehtësuese e Bankës së Shqipërisë është përcjellë sidomos tek interesat e depozitave. Kjo ka bërë që fondet e investimit të shihen si një mundësi për të përfituar një interes më të lartë nga kursimet.
Gjatë vitit 2017, në tregun e fondeve të investimeve ushtruan aktivitetin e tyre tre fonde investimi, përkatësisht fondi i investimeve “Raiffeisen Prestigj”, fondi i investimeve “Raiffeisen Invest Euro”, të cilat administrohen nga shoqëria “Raiffeisen Invest”, si dhe fondi i investimeve “Credins Premium”, nën administrimin e shoqërisë administruese “Credins Invest”.
Flet Samir Mane, president i grupit Balfin
Balfin në Bursë, do të emetojmë aksione, por do të ruajmë paketën kontrolluese
Balfin Grup është në fazën e kontraktimit të konsulentëve ndërkombëtarë të cilët do ta asistojnë në përgatitjen paraprake për Ofertën Fillestare Publike, apo siç njihet ndryshe listimi në bursë.
Presidenti i këtij grupi, Samir Mane, në një intervistë për “Monitor”, bëri të ditur se janë duke u vlerësuar disa alternativa, por me shumë gjasa, listimi do të jetë në një bursë të huaj, ndoshta në Poloni.
Ai nuk e përjashton edhe listimin në vend, në momentin kur tregu do të jetë gati dhe bursa të jetë funksionale si shtesë e ndonjë burse europiane. Balfin do të emetojë aksione, duke u dhënë mundësi individëve apo bizneseve të interesuara të bëhen bashkaksionerë, por kompania do të ruajë paketën e saj kontrolluese.
Pse ky interes për t’u listuar në bursë dhe çfarë përfitimesh mendoni se sjell kjo për biznesin tuaj?
Është e vërtetë. Ne jemi në hapat e parë për të çuar kompaninë në bursë, kemi disa kompani që mund t’i çojmë që tani si Neptun, Albchrome, Tirana Logistic Park, TEG, QTU por ajo që kemi menduar të çojmë është Balfin. Jemi të ndërgjegjshëm që ky është një proces i gjatë, që kërkon jo vetëm menaxhimin dhe transparencën më të madhe financiare të bizneseve tona, por dhe hapje të Bursës Shqiptare të Titujve me rregullat dhe përvojat më të mira europiane në drejtim të mbikëqyrjes.
Aktualisht ne jemi duke kontaktuar këshilltarë të huaj nga kompanitë më të mëdha të botës që merren me këtë gjë, përgatitjen e kompanive për IPO (Ofertë Fillestare Publike).
Natyrisht që ky është një proces i gjatë dhe për ne është vetëm fillimi. Ajo që mund të them është që, për të funksionuar bursa duhet që më shumë kompani të jenë të gatshme të listohen, përndryshe vetëm me pak kompani nuk do të ishte e suksesshme. Ne nuk e përjashtojmë mundësinë e listimit edhe në një vend tjetër, nëse Shqipëria nuk është e gatshme për atë proces.
Për t’ju përgjigjur pyetjes suaj të parë, ashtu si pjesa më e madhe e kompanive, ne listohemi për të pasur më tepër kapital që të rritemi, edhe pse për momentin situata jonë është shumë e mirë. Por, sigurisht, rritja e kompanisë në Shqipëri dhe sidomos në rajon, do të kërkojë më shumë kapital dhe kjo është një mënyrë shumë normale financimi. Kapacitetet tona administrative na kanë bërë të mundur që të rritemi shpejt dhe projektet tona, sidomos në rajon, janë ambicioze.
Natyrisht, krahas kësaj, mënyrat tona të menaxhimit dhe sidomos të auditimit janë shumë të përafërta me kompanitë europiane. Për shembull, Balfin auditohet nga një prej kompanive më të mëdha të globit. Për t’u listuar në bursë, na duhet të përshtatemi me rregullat e kompanive ndërkombëtare, që listohen dhe pjesa e certifikimit financiar nga auditues ndërkombëtarë është një prej tyre.
A do të emetoni, apo shisni aksione dhe konkretisht cilat kompani do të jenë të orientuara për këto lloj operacionesh?
Ne do të emetojmë aksione të reja sipas nevojës dhe projekteve, duke ruajtur paketën kontrolluese. Bizneset tona janë të prekshme, njerëzit i shohin dhe prekin çdo ditë, kështu që besojmë shumë që ka si individë, ashtu edhe institucione financiare, të interesuara për të marrë pjesë. Risia në këtë rast është tek individët që me norma të ulëta interesi mund të shohin të arsyeshme të investojnë te kompanitë tona. Kjo sigurisht pasi të kenë në dorë në mënyrë transparente jo vetëm bilancet tona financiare, por çdo aspekt me interes. Gjithsesi ky është vetëm fillimi dhe mendoj se do të marrë kohë deri sa tregu të bëhet gati.
Në fakt, në Shqipëri, nuk ka një bursë funksionale dhe ne do ta shohim mundësinë për t’u listuar në vend vetëm kur të ketë një të tillë, e cila mund të jetë edhe si shtesë e bursave të tjera europiane në qoftë se ka një interes dhe gjenden mundësitë e bashkëpunimit me to, si për shembull Bursa e Tiranës mund të jetë në bashkëpunim me Bursën e Milanos, apo atë të Stambollit.
Ajo që mendoj është se, nëse në Shqipëri nuk do të ketë një bursë të tillë, ne do të shohim mundësinë e listimit të BALFIN jashtë, ndoshta në Poloni, por kjo i largon shqiptarët nga mundësitë reale për të blerë aksione në kompaninë tonë. Do të preferonim që të emetojmë aksione në Shqipëri, kjo edhe për faktin që bizneset tona këtu kanë një diversifikim të gjerë dhe padyshim që është dhe interesi ynë që fitimet të ngelen në Shqipëri.
Tregu i kapitalit është ende i pakonsoliduar, në formim e sipër dhe kufizohet edhe nga kultura e dobët financiare? Çfarë mendoni se duhet të bëhet në këtë drejtim në funksion të rritjes së besimit?
Tregu financiar është i pakonsoliduar, një pjesë e madhe e individëve nuk kanë kulturën dhe as njohuritë e nevojshme për këtë proces dhe duhet të mësohen me këtë mundësi investimi. Ky është një proces që do të ketë momentin e tij dhe në fund të fundit, secili duhet të bëjë analizën, çfarë fitoj dhe çfarë humbas me këtë investim dhe sigurisht, ta vërë në peshore përballë formave të tjera të investimit.
Ne, deri më tani, kemi pasur besimin maksimal të institucioneve më të mëdha financiare brenda dhe jashtë vendit, përfshi Bankën Europiane të Zhvillimit dhe Bankës Gjermane (DEG) dhe kjo është një gjë e rëndësishme, pasi e riktheksoj kjo është çështje besimi dhe nëse krijohet ky besim, atëherë do të funksionojë.
Pjesëmarrja e institucioneve financiare bazohet në analizën dhe transparencën maksimale të pasqyrave financiare dhe modeleve të biznesit, kurse për individët edhe te besimi që krijojnë për kompanitë ku investojnë. Nëse ky besim arrihet të krijohet, padyshim që do të jetë diçka e suksesshme për përfitimet e BALFIN dhe aksionerëve të tjerë.
Flet Estela Koçi, Administratore e Përgjithshme Credins Invest
Fondet e investimeve alternativë diversifikimi, norma e kthimit pesë herë më e lartë
Nëse një qytetar do të kishte një depozitë me vlerë 1 milion lekë, sipas normës mesatare të interesit të ofruar në sektorin bankar në fund të 2017-s, do të merrte vetëm 9 mijë lekë. Depozitimi i këtyre parave, në një fond investimi, do t’i jepte atij një kthim të paktën pesë herë më të lartë.
Është ky shembulli që na sjell Administratorja e Credins Invest, Estela Koçi, kur e pyesim për leverdinë e investimit në fonde. Ajo nënvizon se ka një rritje të interesit drejt fondeve e nxitur nga politika monetare, që ka çuar normat e depozitave në nivele të ulëta. Kjo rritje e interesit, sipas Koçit, është shfaqur si në numrin e anëtarëve, ashtu edhe në vlerën e aseteve.
Si e vlerësoni ecurinë e fondeve të investimit gjatë vitit 2017 nga treguesit paraprakë që keni dhe si e prisni vitin 2018? A ka interes të shtuar?
Shoqëria Administruese Credins Invest ka dy fonde nën menaxhim, fondin e pensionit vullnetar Credins Pension dhe fondin e investimit Credins Premium.
Fondi Credins Premium ka pasur ecuri shumë të mirë gjatë vitit 2017, me një rritje prej 760 milionë lekësh, apo rreth 5-fish të fondeve nën administrim. Vihet re një interes i shtuar i individëve, por edhe institucioneve, për të investuar kursimet apo likuiditetet e tepërta dhe ne presim që ky interes të jetë në rritje të vazhdueshme.
Investitorët janë bërë më të informuar, më aktivë dhe më të kujdesshëm kundrejt alternativave të investimit të parave të tyre. Gjuha e fondeve është një gjuhë më teknike dhe më e vështirë se ajo e produkteve tradicionale të kursimit, por ajo që vihet re është se investitorët shqiptarë kanë filluar të flasin tashmë me këtë gjuhë dhe ky është një hap shumë pozitiv.
A është zhvendosur interesi i qytetarëve për të investuar në fonde, ndikuar nga normat e ulëta të interesit ofruar nga bankat si efekt i politikës lehtësuese monetare?
Është e vërtetë që norma bazë e interesit, që në vitin 2016 është në nivelet e saj më të ulëta historike, 1.25%. Gjatë 2017-s, kjo normë e ulët u transmetua plotësisht edhe në tregun e depozitave bankare. Nga ana tjetër, kjo u reflektua në rritjen e numrit të klientëve të fondeve.
Që nga fillimi i vitit, numri i klientëve të fondit Credins Premium u 5-fishua. Pjesa më e madhe e këtyre klientëve nuk i kanë “braktisur” depozitat, por kanë diversifikuar portofolin e tyre të investimeve duke përfituar nga një sërë avantazhesh që ofron fondi i investimit si, likuiditet i lartë, normë më e lartë interesi, mundësia për të investuar në shuma të vogla dhe të mëdha dhe menaxhimin profesional të investimeve, pasi vetë individi e ka më të vështirë ose të pamundur për të krijuar një portofol investimesh të ngjashëm.
Cili është ngërçi që ka sot tregu i kapitalit, përbërës i të cilit janë edhe fondet e investimit, ndoshta e lidhur kjo me informacionin që kanë klientët për alternativat financiare, apo kultura jonë financiare si popullatë në përgjithësi?
Me gjithë zhvillimin e tregut të fondeve të investimit, përsëri mund të thuhet që publiku ende nuk është i informuar mbi këto produkte financiare dhe shkalla e besimit është ende e ulët. Tregu mbetet i dominuar nga bankat, por fondet po rriten. Kjo edhe me mbështetjen dhe rritjen paralele të kapaciteteve, si të shoqërive administruese edhe të Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare. Zhvillimet e tregut janë ende me ritme të ulëta, por me hapa të sigurt, bazuar në ekspertizën më të mirë botërore ofruar nga ekspertët e Bankës Botërore.
Një ngërç përbën edhe fakti që në Shqipëri, ende nuk ka një bursë të zhvilluar, e vetëm listimi i të gjithë ofertave financiare në bursë do ta bënte tregun më likuid e rrjedhimisht më të aksesueshëm dhe me risk të perceptuar më të ulët për të gjithë investitorët. Nevojitet të ndërmerren hapa konkretë në këtë drejtim, për të siguruar transparencën e gjithë transaksioneve me titujt.
Titujt që tregtohen përbëhen pothuaj tërësisht nga borxhe të emetuar apo të garantuar nga qeveria e Shqipërisë. Në vijim do të duhet që tregu të hapet si nga kahu i ofertës nga grupet e konsoliduara private financiare shqiptare, ashtu edhe duke krijuar kushtet e sigurta për investitorët, siç janë dhe fondet, për të investuar në to. Me zhvillimin e tregjeve, bëhet domosdoshmëri edhe administrimi nga profesionistë të dedikuar, duke bërë që shoqëritë administruese të luajnë rolin e plotë të tyre.
Ku investohen kryesisht paratë e fondeve dhe si rezulton norma e kthimit?
Çdo fond identifikohet me politikën e vet të investimit. Fondi Credins Premium investon kryesisht në instrumente borxhi të emetuar dhe të garantuar nga shteti shqiptar, bono thesari dhe obligacione, duke u kategorizuar kështu si fond me risk të ulët. Norma e kthimit e fondit është rezultat i normave të kthimit të titujve të ndryshëm që e përbëjnë portofolin, prandaj ajo nuk është një normë fikse, por luhatet në varësi të ecurisë së normave të këtyre titujve.
Fondi ka si objektiv maksimizimin e kthimit për investitorin, duke ruajtur vlerën e investimit dhe duke mbajtur likuiditete të mjaftueshme. Performanca e fondit Credins Premium për vitin 2017 ka qenë pozitive dhe norma e kthimit ka rezultuar mjaft konkurruese, krahasuar me alternativa të tjera të investimit financiar. Ndoshta vlen të bëjmë një krahasim të thjeshtë, për të ilustruar avantazhin e kthimit.
Nëse një investitor do të kishte investuar në fillim të vitit 2017, 1 milion lekë në depozitë bankare, në fund të vitit, ai do mund të tërhiqte përveç shumës së investuar edhe një shtesë nga interesat prej rreth 9,000 lekësh, duke marrë mesataren e depozitave 1-vjeçare në lekë publikuar nga BSH.
Nëse e njëjta shumë do të investohej në fond investimi, investitori do të kishte mundësinë për t’u tërhequr në çdo kohë dhe nëse do të tërhiqej në fund të vitit, përveç shumës së investuar, do të siguronte një kthim të paktën pesë herë më të lartë se në rastin e depozitës.
Me zhvillimin e tregut të kapitalit, publikut do t’i ofrohen alternativa të tjera fondesh, me politika investimi më të larmishme dhe që do t’i përgjigjen më mirë “oreksit” për risk të çdo investitori.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.