I drejtpërdrejtë, deri diku agresiv, me kosto të ulët dhe natyrisht i “dorëzuar” në duart e medias tradicionale apo edhe asaj sociale. Kështu mund ta përkufizojmë me pak fjalë promocionin e turizmit shqiptar gjatë këtij viti. Agjencia Kombëtare e Turizmit tregon Asët nën mëngë që flasin me gjuhën e ndikimit nga kriza
Nga Elona Bedalli
Vetëm pak ditë më parë, Shqipëria e përfundoi misionin e saj të prezantimit turistik në sallonet prestigjioze të panaireve të kryeqyteteve kryesore në Europë. Ai që u zhvillua në Berlin ishte i fundit. Tani, Shqipërisë do t’i duhet të joshë turistët e huaj me “armë” të tjera, që për hir të së vërtetës, nuk janë të shumta apo të shumëllojshme, pasi kriza ka bërë të vetën në rrudhjen e buxhetit. Panairet në promovimin e Shqipërisë turistike vazhdojnë të zënë pjesën më të madhe të “tortës” së marketingut, 70-80%. Për reklamat, dikur pompoze e që shpërndaheshin në rrjete të ndryshme televizive në rajon, madje edhe në Europë, ende nuk dihet me saktësi nëse do të jenë apo jo prezente. Por, një gjë dihet me siguri, roli i medias sociale në promovimin e resurseve do të vijë duke u rritur. Një kanal komunikimi që preferohet jo vetëm për shkak të mënyrës së drejtpërdrejtë të përcjelljes së mesazheve për më shumë njerëz, por edhe për koston e ulët. Po me çfarë strategjie do ta promovojë Shqipërinë, Agjencia Kombëtare e Turizmit, sa “agresive” do të jetë ajo në krahasim me vendet fqinje të rajonit, të cilat na konkurrojnë shumë fort edhe në kohë krize. Drejtoresha e përgjithshme e AKT-së, në një intervistë për “Monitor”, tregon pikat e forta, pamundësitë, por edhe atë se ka ardhur koha që vendi ynë t’i paraqitet turistëve të huaj, si një “paketë” e plotë.
Origjinaliteti, në funksion të tij edhe promocioni
Flet Brikena Arapaj, drejtore e përgjithshme e Agjencisë Kombëtare të Turizmit
Do të synohet të joshet me Shqipërinë, si destinacion turistik që mund të vizitohet gjatë gjithë vitit. Që nuk ofron vetëm det dhe rërë, kulturë, histori, por edhe mundësi për të realizuar sporte që po bëjnë tendencë si ngjitja në mal, ecja, njohja me traditat më të lashta dhe më të veçanta, që na diferencojnë me të tjerët. Turizmi i aventurës etj. Në funksion të gjithë kësaj, AKT ka “personalizuar” strategjinë e marketingut, e cila flet me një vizion afatshkurtër, në mungesë të një dokumenti të qartë dhe të plotë.
AKT flet për promovimin e Shqipërisë si një destinacion për gjatë gjithë vitit, si do të mbështetet kjo moto?
Gjatë zhvillimit të panaireve kemi konstatuar interes në rritje për të vizituar stendën e Shqipërisë, por edhe për t’u njohur me ofertat turistike. Edhe mediat e huaja kanë shfaqur interes në rritje, madje ne jemi duke menduar për të organizuar udhëtime të dedikuara për median e huaj, në mënyrë që ato të shohin nga afër vendin tonë. Në panairin e fundit të Berlinit, ne shkuam me sloganin “Albania, Europe’s Last Secret” (Shqipëria, sekreti i fundit i Europës), pra jo me atë të mëparshmin “Albania, new mediteranen love. Edhe kjo e joshi publikun. Ajo që mund të themi është se Shqipëria nuk është më një destinacion i panjohur, madje ne mund të jemi edhe thjesht “Albania” dhe përsëri do të mund të tërheqim lehtësisht vizitorë.
Si AKT, ne synojmë që ta promovojmë vendin si një destinacion që mund të vizitohet gjatë gjithë vitit, duke mos “shitur” vetëm detin (që natyrisht është pjesë e rëndësishme), por dhe për trashëgiminë kulturore dhe turizmin e aventurës. Gjatë panairit të Berlinit pati interes të madh për rafting dhe më në veçanti për kanionet e Osumit, si një ndër atraksionet më të veçanta në rajon e më gjerë.
Ndaj, duke filluar nga ky muaj e deri në maj, ne do të zhvillojmë aktivitete në kalatë e Shqipërisë, me median vendase, por edhe në rajonin e Korçës që përfaqëson një zonë me diversitet të madh turistik apo edhe në Veri, si një nga pikat e forta të turizmit malor. Ecje dhe ngjitje në mal është gjithashtu një atraksion që tërheq turistët e huaj, një trend që po njeh rritje edhe në vende të tjera. Shqipëria, nën moton
“destinacion për gjatë gjithë vitit” kemi menduar të jemi të pranishëm edhe më shumë në mediat tradicionale dhe atë sociale.
E shikoni median sociale si një tendencë të re, efikase dhe me kosto të ulët?
Ne kemi parashikuar që të jemi më shumë prezent në median tradicionale, pra në atë të shkruar dhe televizive duke e konsideruar si një nga mënyrat e duhura për të përhapur mesazhet turistike. Nga ana tjetër, media sociale është me kosto të ulët, është një aktor i rëndësishëm i komunikimit me publikun. Kjo shërben për ta reklamuar turizmin në ngjyrat e tij, pa ndikime politike. Ne pamë forcën e medias sociale në panairin e Berlinit, ku me ndihmën e një agjencie turistike shqiptare organizuam një panel dhe konstatuam se pjesëmarrja u rrit me 25% në krahasim me një vit më parë. Roli i medias sociale është i rëndësishëm pasi informacioni merret direk, është real, u përgjigjet eksperiencave personale të atyre që shkruajnë.
Si është ndarë “torta” e promocionit të turizmit shqiptar për këtë vit?
Padyshim, që pjesëmarrja në panaire zë pjesën më të madhe, pasi është shumë e rëndësishme. Tregojmë se ne jemi në treg si destinacion dhe kemi se çfarë ofrojmë në “tavolinë”. Panairet janë një mundësi e mirë për operatorët turistikë, të cilët lidhin kontrata. Në Berlin morën pjesë 14 tur-operatorë shqiptarë, duke qenë se ishte edhe stenda më e madhe e organizuar në vitet e fundit dhe nëse do të mendojmë se çdonjëra prej tyre ka nënshkruar minimalisht dy kontrata, atëherë kemi 28 grupe që do ta vizitojnë Shqipërinë. Kjo është një matematikë fare e thjeshtë.
A ka ndryshuar paraqitja vizuale e stendës, si elementi i parë i kontaktit me grupet e interesit?
Që nga panairi i Londrës, ne u munduam të ndryshonim paraqitjen vizuale të stendës, duke shtuar elementë të ndryshëm. I kemi qëndruar besnikë origjinalitetit, por duke e ndërthurur edhe pak me modernen. Stenda e vendosur në panairin e Berlinit iu ofroi më shumë hapësirë tur-operatorëve. Iu kushtua vëmendje paraqitjeve të imazheve në led-e, për ta sjellë më afër Shqipërinë në atë çka ajo ofron. U luajt me ngjyrat si pjesë e veçantë e logos.
Po për sa u përket reklamave?
Ne jemi duke riparë mundësitë për t’u shfaqur me spote publicitare, ende nuk kemi arritur në pikën finale të kësaj pjese të strategjisë, jemi shumë afër. Natyrisht ky është momenti kur duhet të fillojmë të zbatojmë një platformë të qartë, qoftë kjo me reklama apo edhe me mjete të tjera të komunikimit të masmedias. Nga ana tjetër do të shfrytëzojmë edhe mundësinë për të qenë të pranishëm në panaire të përmasave më të vogla, por që janë në interes të tur-operatorëve tanë. Ne kemi filluar të kërkojmë më shumë bashkëpunim, kjo edhe për hir të kostove.
Duket se po fokusoheni tek ajo që në marketing quhet “gojë më gojë”?
Padyshim që është një mënyrë efikase. Gjatë komunikimit me median e huaj, veçanërisht me atë italiane, jemi pyetur se çfarë ofron Shqipëria ndryshe. Përgjigjja jonë ka qenë e thjeshtë: origjinaliteti. Nuk duhet të anashkalojmë edhe defektet, por ajo është e rëndësishme, se kemi ruajtur origjinalitetin. Jo më kot, Shqipëria është bërë e njohur si destinacion turistik dhe imazhi jo i mirë pothuajse është zbehur.
Cili është targeti i turistëve që synohet të tërhiqet me këtë mënyrë të të bërit marketing?
Mendoj se promocioni nuk duhet të bëhet vetëm për rajonin, por më larg se kaq, për Europën dhe përtej oqeanit. Sipas statistikave të vitit të kaluar, pas rajonit vijnë turistët nga Italia, Gjermania, Polonia, etj. Ne kemi filluar që të jemi prezent si destinacion në Europë. Kjo është domosdoshmëri.
Maqedonia është një shembull i mirë i promocionit agresiv, cili është opinioni juaj?
Ka ardhur koha për të qenë më agresiv. Tashmë kemi një infrastrukturë që na ndihmon të “shesim” edhe ato destinacione që ishin të paarritshme. Pa këtë ne nuk kishim se si të reklamonim një produkt të plotë. Duhet të përmirësojmë shërbimet sepse kjo punë nuk mbaron me kaq. E rëndësishme është se ne jemi gati për të qenë më të pranishëm në tregje si ai i rajonit apo europian.
Sa është parashikuar buxheti për promocionin për këtë vit?
Nuk kemi ndonjë ndryshim të dukshëm nga ai i një viti më parë, por mendojmë se do të arrijmë të mbyllim aktivitetet më të rëndësishme, siç është edhe panairi i Lodrës. Megjithatë duhet të themi se asnjëherë buxheti nuk është i mjaftueshëm. Edhe fqinjët tanë kanë pakënaqësitë e tyre.
Ne kemi menduar që në panairet e tjera të pozicionohemi që në hyrje dhe kjo natyrisht do të kërkojë një buxhet edhe më të madh. Të gjitha këto janë pikat tona të strategjisë së marketingut. Gjithashtu materialet tona promocionale ofrohen në gjuhë të ndryshme, si anglisht, gjermanisht, japonisht, madje së fundmi edhe në turqisht.
Oferta
Synojmë që ta promovojmë vendin si një destinacion që mund të vizitohet gjatë gjithë vitit, duke mos “shitur” vetëm detin (që natyrisht është pjesë e rëndësishme), por dhe për trashëgiminë kulturore dhe turizmin e aventurës.
Synimi
Ka ardhur koha për të qenë më agresiv. Tashmë kemi një infrastrukturë që na ndihmon të “shesim” edhe ato destinacione që ishin të paarritshme.
Promocioni, “rrudhja” e portofolit
Në buxhetin e vitit 2013 të Ministrisë së Turizmit janë parashikuar për programin e zhvillimit të turizmit vetëm 5%
nga totali, me ulje nga rreth 108 milionë lekë një vit më parë në rreth 96 milionë lekë. Në kushtet e një krize ekonomike, promovimi i turizmit dhe programet e zhvillimit të tij ngjajnë si një shpenzim luksi. E në fakt, në vitet e fundit buxheti i promocionit të turizmit ka ardhur në rënie.
Në lidhje me buxhetin e vitit 2013, Agjencia Kombëtare e Turizmit nuk jep një shifër të saktë, por thotë se nuk ka shumë ndryshim nga ajo e një viti më parë, duke lënë të besohet se është rreth nivelit 40 milionë lekë. Por, si ka ndryshuar strategjia e marketingut në vitet e fundit.
Vitin e kaluar, sipas Ministrisë së Turizmit u ruajt i njëjti intensitet promocional, duke i dhënë më shumë rëndësi takimeve ndërkombëtare me bizneset për të nxitur investimet e huaja në vend. Shqipëria mori pjesë në 6 panaire ndërkombëtare turistike duke përfshirë: M.T.M në Tel Aviv, B.I.T Milano, Essen Germany, I.T.B në Berlin, atë të Prishtinës në Kosovë, W.T.M në Londër. U shfrytëzuan edhe evente të tilla, si Lojërat Olimpike që u zhvilluan në Londër. Mjetet e promovimit u “vërtitën” rreth atyre klasikeve, siç janë panairet, botimet apo organizimi i tureve me agjenci të huaja për t’u njohur më nga afër me atë që ofron Shqipëria. Shpenzimet për panaire zinin rreth 50% të totalit. Gjatë vitit 2012 u llogarit se në Shqipëri hynë gjithsej 4.7 milionë vizitorë, nga të cilët 3.4 milionë ishin të huaj jorezidentë.
Në vitin 2011, marketingu u fokusua kryesisht te turizmi kulturor. Në atë kohë u konsiderua si një strategji e re e cila synonte të ndreqte gabimet e bëra. Synonte ta paraqiste Shqipërinë si vendi i vogël ku bashkohet kultura greko-romake me atë bizantine, ajo otomane dhe periudha të tjera historike, si një shoqëri që dallohet për gjuhën, muzikën, veshjen, fenë. U parashikua të bazohej në tri shtylla kryesore: edukim, argëtim dhe ngacmim. Ekspertët e turizmit e vlerësuan si një strategji të domosdoshme, por me të drejtë u treguan skeptikë për zbatimin e saj. Për fat të mirë, gjatë vitit 2011 Shqipëria u vlerësua nga guida turistike ndërkombëtare “Lonely Planet” në listën e 10 vendeve më të mira për t’u vizituar.
Gjatë këtij viti, Shqipëria mori pjesë në 9 panaire ndërkombëtare turistike, krahasuar me 6 në vitin 2012 dhe 2010.
Në këtë vit, vendi ynë u vizitua nga 4.1 milionë turistë, ku
rreth 2.7 milionë ishin jorezidentë, me nënshtetësi të huaj
Në vitin 2010, ndryshimi i imazhit, përmirësimi i infrastrukturës, promocioni agresiv i kombinuar me spote promocionale në rrjete televizive prestigjioze të rajonit sollën
prurje të rëndësishme turistësh. Shqipëria u vizitua nga 3.5 milionë turistë ose 500.000 vizitorë të huaj më shumë krahasuar me vitin paraardhës. Pasqyrimi i turizmit shqiptar u bë në mediat e huaja ndër më prestigjiozet, si “Reuters”, “New York Times”, CNN, RAI, etj. Në këtë vit, buxheti për promocionin ishte rreth 67 milionë lekë ose rreth 15% më i lartë se ai i vitit paraardhës. Pjesa më e madhe e “tortës” shkoi për organizimin e panaireve, arredimin e stendave, reklamave “jashtë shtëpisë” etj.
U rrit ndjeshëm prezenca në median vizive, pas prezantimit në rajon me spotin publicitar “Shqipëria, thesari im”, një tjetër reklamë u transmetua në Çeki, Hungari, Bosnjë-Hercegovinë, Rumani dhe Serbi. Buxheti për përgatitjen dhe transmetimin e këtyre spoteve u llogarit në vlerën 7 milionë lekë. Pavarësisht këtyre shpenzimeve, ekspertët thanë se buxheti i reklamimit të Shqipërisë turistike vazhdonte të ishte më i ulëti në rajon.
Maqedonia 2.4 milionë euro për reklamimin
Për promovimin e turizmit gjatë vitit 2013, qeveria e Maqedonisë ka akorduar një fond prej 2.4 milionë eurosh, shifër shumë më e lartë se ajo e një viti më parë (1 milion euro). Nga ana tjetër, qeveria subvencionon me një fond prej 1 milion eurosh tërheqjen e turistëve të huaj nga agjencitë vendase, të cilat e prezantojnë Maqedoninë si një destinacion interesant për t’u vizituar. Agjencia e Turizmit e Maqedonisë prezanton potencialet turistike në panaire të rëndësishme, si në Rusi, Austri, Turqi, Indi, Kinë, SHBA etj.
Kroacia, ul buxhetin promocional me vetëm 1%
Për vitin 2013, Agjencia Turistike e Kroacisë (HTZ) do të ketë në dispozicion për promovimin e turizmit 32.7 milionë euro ose 1% më pak se një vit më parë. Strategjia e këtij viti cilësohet si transitore, por edhe si pika e nisjes për periudhën që do të pasojë 2014-‘18. Kjo strategji ka dy qëllime: e para, të rrisë numrin e turistëve në periudhat para dhe pas sezonit kryesor, atij të verës dhe e dyta të rrisë rëndësinë e vendit në tregun europian të turizmit.
Greqia, iu beson “organizatave jofitimprurëse”
“Marketing Greece”, një organizatë jofitimprurëse është përcaktuar nga qeveria e vendit helen që të promovojë turizmin. Një mënyrë kjo për të kursyer, duke qenë se Greqia po kalon një periudhë shumë të vështirë. Falë kësaj “metode” në promovimin turistik nuk do të kontribuojë vetëm shteti, por edhe sektori privat. Parashikohet edhe krijimi i një portali interaktiv në të cilin do të gjenden informacione të rëndësishme për destinacione, eksperienca, shërbime akomodimi, transport etj.
Tregjet e synuara janë: Mbretëria e Bashkuar, Franca, SHBA-ja etj. Sipas të dhënave zyrtare, Greqia parashikon që gjatë vitit 2013 të rrisë me 17 milionë numrin e turistëve që do të gjenerojnë rreth 11 miliardë euro të ardhura.
Media sociale, “çelësi” i turizmit
Media sociale, gjithnjë e më shumë, po bëhet e rëndësishme për procesin e planifikimit për konsumatorët që janë të pasionuar pas udhëtimeve, pasi ata shfrytëzojnë teknologjinë e informacionit. Gjatë forumit të 20-të të Monitorimit të Udhëtimeve, ekspertët deklaruan se blogerët e udhëtimeve po kthehen në një zë të rëndësishëm në këtë biznes, me influencën që kanë. Rritja dramatike e platformave së medias sociale, si “Facebook”, “Twitter” dhe “YouTube”, në vitet e fundit po reflektohet edhe në industrinë e turizmit. Konsumatorët e përdorin teknologjinë gjithnjë e më shpesh për të folur për pushimet, fotografitë dhe videot e realizuara. Shkëmbejnë mendime për udhëtime të ndryshme, kërkojnë opinione, hotele, destinacione etj. Rreth 40% e vizitorëve thonë se komentet në rrjetet sociale influencojnë planet e tyre të udhëtimit, ndërsa 50% i planifikojnë në bazë të komenteve dhe opinioneve që njerëzit japin.
Javier González-Soria, bashkëthemelues i “Google” thotë se turistët qëndrojnë të lidhur në rrjetet sociale jo vetëm para apo pas udhëtimeve, por edhe gjatë tyre falë shërbimeve që ofrojnë celularët.
Rrjedhimisht, thonë ata, edhe industria e turizmit duhet ta përdorë median sociale në mënyrë më intensive. Veçanërisht, kjo industri duhet t’i përgjigjet më ne kriticizëm, ndershmëri dhe sinqeritet problemeve që paraqesin turistët dhe jo të shmangin të vërtetat. Sipas tyre, kompanitë që operojnë në këtë industri duhet të “hapin” këtë dritare të re dhe ta integrojnë në aktivitetet e tyre të shitjes dhe marketingut. Ekspertët thonë se media sociale është një mundësi e madhe, sociale, tregtare. Në të ardhmen parashikohet që të rritet edhe më shumë marrja e informacioneve për udhëtimet nga interneti, në një kohë kur aktualisht mediat sociale luajnë rol të kufizuar.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.