Kompanitë me pronësi publike kanë një rol të gjerë në ekonominë e vendeve të Europës Juglindore.
Por, në shumicën e vendeve, këto kompani operojnë në një mjedis ku mungojnë mjetet e kontrollit dhe transparenca, analizon një raport i Bankës Botërore për “Qeverisjen e Korporatave Publike në Europë dhe Azinë Qendrore”.
Banka veçon se, legjislacioni i Shqipërisë kërkon të gjitha entitetet me pronësi publike të krijojnë një komitet auditimi. Sidoqoftë, kjo kërkesë nuk zbatohet në praktikë, pasi nuk ka udhëzime të tjera shtesë për përcaktimin e komitetit të auditimit në statut dhe në aktet nënligjore të Ndërmarrjeve Shtetërore, një parakusht për ngritjen e sistemeve të kontrollit.
Banka referon se ndërmarrjet e postave që, në shumicën e vendeve të Europës janë edhe me pronësi publike, kanë hapësira më tej për të rritur performacën. Tregtia online dhe ofrimi i shërbimeve financiare në zonat rurale janë dy mundësi që mund të rrisin të ardhurat e kompanive postare. Sipas raportit, Posta Shqiptare ka të ardhura vjetore gati 5 milionë dollarë dhe të punësuar rreth 2300 persona. Nga 10 vendet në zhvillim, Posta Shqiptare shihet të jetë më pak eficiente.
Në Shqipëri, pronësia e ndërmarrjeve shtetërore është shpërndarë midis Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë, Ministrisë e Infrastrukturës dhe Energjisë dhe pushtetit lokal.
Duke filluar nga viti 2017, disa Ndërmarrje janë transferuar në ministritë e linjës për të qenë më afër ekspertizës së sektorit.
Ministritë janë pronarë ligjorë të Ndërmarrjeve Shtetërore dhe përgjegjës për shumicën e funksioneve të lidhura me pronësinë, të tilla si emërimi i Bordit të Drejtorëve, miratimi i vendimeve kryesore dhe monitorimin e performancës.
Bordet e Drejtorëve të kompanive publike janë përgjegjëse për përcaktimin e objektivave dhe ministritë e linjës kontribuojnë nëpërmjet planifikimit strategjik.
Qeveria në Shqipëri mbledh informacione financiare nga të gjitha Ndërmarrjet Shtetërore, por nuk kryen mbikëqyrje të centralizuar.
Megjithëse përdorimi i komiteteve të auditimit është tashmë një praktikë e mirë në sektorin privat, ende nuk është e zakonshme në bordet e kompanive publike në Shqipëri dhe ato të Europës Juglindore dhe Azisë Qendrore.
Legjislacioni në shumë prej vendeve të anketuara kërkon krijimin e komiteteve të auditimit. Në praktikë, kjo kërkesë është sfiduese për t’u zbatuar për shkak të mungesës së një bordi të pavarur, anëtarët për të kryesuar komitetin ose ekspertizën e duhur. /B.Hoxha
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.