Tetë vjet pas pavarësisë së Kosovës, ekonomia po përballet me një varg problemesh. Sundimi i rendit dhe ligjit vazhdon të mbetet kanceri i shtetit të Kosovës. Nuk respektohen kontratat biznesore dhe ato nuk shqyrtohen në kohë reale.
Agjencia Kosovare e Privatizimit, pas tetë vitesh publikoj listën e gjatë të uzurpatorëve të pronave shoqërore e nuk i bënë ende publike investitorët që e molisën privatizimin. Nuk u zbardhë e vërteta e djegies së dokumenteve të ish Agjencionit Kosovarë të Mirëbesimit. Askush nuk tregoj përgjegjësi. Shumë projekte madhore ishin premtuar se do të finalizohen por ndodhi e kundërta.
Ndërtimi apo rindërtimi i Kosovës së Re mbeti në pikën zero. Trepça nuk u aktivizua ashtu siç ishte premtua. Sektori i prodhimit u mund nga importi. Papunësia mbi 32 për qind. Evazioni fiskal për një vit arrin deri në 500 milion euro. Dështimi i privatizimit të Postës dhe Telekomit të Kosovës, solli dëme të konsiderueshme, dërgoj vendin në arbitrazh.
Rritja e TVSH-së nga 16 në 18 për qind ndikoj drejtpërsëdrejti në rritje të të hyrave buxhetore duke varfëruar xhepat e qytetarëve. Nënshkrimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit (MSA), që ndodhi një vit më parë, ende nuk ka prodhuar ndonjë efekt. Ka shumë punë deri në fillimin e zbatimit të saj.
Shtetet fqinjë bënë fushatë të fortë në nxitje të investimeve të huaja, ndërsa Kosova nuk tregojë aftësi për nxitje të ligjit që mundëson investime strategjike me kushte të favorshme. Si pasoj, për këto tetë vite u tkurren investimet e huaja.
Brezovica mbetet larg koncesionimit. Pasurit natyrore u lanë në mëshirën e kohës. Me apo pa arsye investimet publike u shtrinë në asfalt. Përveç autostradës së kombit, shumë rrugë magjistrale mbetën me gropa e çarje.
Normat e interesit për kredi më në fund bankat i ulën sa për të thënë. Ndërsa shitja e distribucionit dhe koncesionimi i Aeroportit janë disa nga hapat që thuhet se po dalin pozitiv për këto tetë vite.
Ish ministri i Financave, Haki Shatri, i cili ishte ministër në periudhën e para pavarësisë, shprehet i zhgënjyer me degradimet që ju bënë shtetit.
“Procesi i privatizimit degradoi në atë masë sa ka përfunduar deri tek gjërat më tragjike siç e dimë. Kurse dëmet vazhdojnë ti faturohen Kosovës edhe ekonomisë së Kosovës. Një institucion siç ka qenë PTK e vlerësuar dikun700 milion euro sot i ka ardhur puna as 200 milion nuk ti jap askush. Mos aktivizimi i Trepçës deri sot. Shiheni se çfarë po ndodh me kontratën me Brezovicën. Shiheni çka ka ndodh me shitjen e distribucionit, ju ka fal dikujt, edhe shërbimet janë askund afër atyre të pritura, pra efektet nga shitja nuk janë realizuar as për së afërmi…”, tha Shatri.
Ai po ashtu tha se është stopuar dhe ka mbet në pikën zero ndërtimi i Kosovës së Re. Sipas tij, prej vitit 2007 kur ka qenë niveli më i lartë i investimeve të huaja direkte, kemi mbërri në vitin 2014 me rënë nën 50 milion euro.
Edhe Ibrahim Rexhepi, njohës i çështjeve ekonomike, tha se pritjet kanë qenë më të mëdha. Qeveria thotë ai, nuk i përmbushi sa duhet kërkesat elementare të qytetarëve.
“Realisht pritjet kanë qenë më të mëdha pa marr parasysh se ne flasim për një përshtypje të përgjithshme, apo qoftë që edhe Qeveria ka pritë ma shumë. Mos të flasim për njerëzit që ndoshta kanë pritë pavarësinë si një moment kur do të bëhet një boom në rrafshin e investimeve. Edhe më tutje kanë mbet në nivel të fjalëve”, tha Rexhepi.
Ai për procesin e koncesionimit të Brezovicës mbetet të shihet në të ardhmen se si do të shkoj procesi. Sipas tij edhe më tutje investimet publike janë të orientuar në asfalt. Ndërsa sektori privat , sipas Rexhepit, më tepër është i orientuar kah profilet ku aty për aty sjellin përfitime se sa në investimet afatgjate. Ai po ashtu tha se Kosova ka potenciale por ka edhe mungesë të energjisë elektrike.
Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Safet Gërxhaliu tha se përveç deklaratave për zhvillim ekonomik nuk ka pasur ndonjë rezultat në këtë sektorë. Madje, sipas tij, vendi ishte më i zhvilluar ekonomikisht para shpalljes së pavarësisë.
Gërxhaliu tha se gjatë këtyre viteve ka pasur edhe hapa pozitiv në sektorin financiar, si me arritjen e marrëveshjeve ndërkombëtare financiare. Por, sipas tij agjendat politike të viteve të fundit kanë paralizuar zhvillimin ekonomik.
Berat Rukiqi, njohës i çështjeve ekonomike, tha se pritjet ishin shumë më të mëdha dhe për këtë qeverisja duhet të mundohet më shumë. Procesi i MSA-së duhet të merret më seriozisht, tha ai.
Përndryshe, edhe pas tetë vjetësh shteti të hyrat buxhetore i inkason kryesisht nga Doganat e Kosovës. Deficiti tregtarë çdo vit po thellohet.
Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.